Grąd – wielogatunkowy i wielowarstwowy las liściasty zazwyczaj z przewagą grabów i dębów oraz z udziałem różnych innych gatunków. W fitosocjologii zespoły leśne reprezentujące grądy wyodrębniane są w związek zespołów Carpinion betuli[1][2]. Na mapach potencjalnej roślinności naturalnejPolski lasy grądowe dominują − stanowią 41,6% powierzchni kraju. Ze względu na to, że wykształcają się na siedliskach żyznych, zostały w ogromnej większości zniszczone i zajęte przez grunty rolne lub zdegradowane z powodu uprawy drzew iglastych[2]. Grądy stanowią siedlisko przyrodnicze chronione w sieci Natura 2000[3].
Występowanie
Lasy grądowe występują na rozległych obszarach Europy – od północnej Hiszpanii na zachodzie po Ural na wschodzie oraz od południowej Finlandii na północy po półwyspy Apeniński i Bałkański na południu[2]. W Polsce grądy są dość rozpowszechnione na terenie całego kraju z wyjątkiem jego północno-zachodniej części i wyższych położeń górskich[2]. Wykształcają się na glebach średnio żyznych i żyznych, niezalewanych, zwłaszcza brunatnych. Dostarczają więcej ściółki niż lasy iglaste. Powstała pod nimi gleba ma dość grube, stale przyrastające poziomy próchnicze. Grądy były najbardziej niszczone przez człowieka właśnie ze względu na zajmowane i tworzone gleby, a więc przydatne dla rolnictwa. Tam, gdzie kiedyś rosły grądy, teraz z reguły są pola uprawne. Resztki grądów zachowały się jedynie w miejscach trudnych do zajęcia ich pod uprawy rolne.
W zależności od warunków wilgotności gleby i jej żyzności wykształcają się trzy główne warianty siedliskowe:
grąd wysoki – stosunkowo suchy i umiarkowanie żyzny (mezotroficzny),
grąd typowy – na świeżych glebach eutroficznych; przewaga grabu, nieznaczne domieszki drzew innych gatunków,
grąd niski – na glebach wilgotnych i żyznych; charakteryzuje się dużym udziałem grabu, świerka i dębu.
Przypisy
↑Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 721. ISBN 83-214-1305-6.
↑ abcdJan Marek Matuszkiewicz: Zespoły leśne Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 170-176. ISBN 83-01-13401-1.
