Bateria artylerii nr 41 (XLI)

41 (XLI) Bateria Artylerii Przeciwdesantowej

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Pierwszy	por. rez. art. Wojciech Siemianowski
Ostatni	por. rez. art. Antoni Bogusławski
Działania zbrojne
Obrona Wybrzeża 1939
Organizacja
Dyslokacja	Hel, Jastarnia
Rodzaj sił zbrojnych	Marynarka Wojenna
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	Dywizjon Artylerii Nadbrzeżnej, Rejon Umocniony Hel

41 (XLI) Bateria artylerii – polska dwudziałowa bateria artylerii przeciwdesantowej kalibru 75 mm, ustawiona na północny zachód od portu w Jastarni, Półwyspu Helskiego (od strony zatoki). Wchodziła w skład Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej, Rejonu Umocnionego Hel.

Sformowanie i opis baterii

Bateria powstała z uwagi na potrzebę zabezpieczenia podejść do portów Władysławowo, Jastarnia i Hel oraz wzmocnienia artylerii nadbrzeżnej. Biorąc pod uwagę niedostatki finansowe, Kierownictwo Marynarki Wojennej postanowiło wykorzystać posiadane w magazynach zapasy armat kal. 75 mm wz. 1897 na podstawach morskich wz. 1916. Armaty te pochodziły z przezbrojonych oraz wycofanych z eksploatacji okrętów Floty i Flotylli Rzecznej. Zawiązki baterii sformowano pod koniec roku 1938 w ramach etatu pokojowego dywizjonu artylerii nadbrzeżnej. Baterię usytuowano do obrony portu w Jastarni. Armaty zamontowano na drewnianych pomostach w pasie wydm. Stanowiska ogniowe obłożone były workami z piaskiem i przykryte siatkami maskującymi, od strony lądu chroniły ją potykacze z drutu kolczastego. Bateria zajęła stanowiska w miejscu planowanego tradytora artyleryjskiego^[1]. W czerwcu 1939 roku wybudowano punkt obserwacyjny 200 m za główną linią obrony oraz wyznaczono trzy sektory ognia dla armat: dwa po obu brzegach półwyspu, a trzeci przez las przed główną linią obrony. W 41 baterii artylerii przeciwdesantowej na podstawie rozkazu dowódcy Rejonu Umocnionego Hel R.dz. 15 z 17 kwietnia 1939 roku z kadr 2 Morskiego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej wyznaczono p.o. dowódcy baterii. W lipcu w baterii szkolono przez 6 tygodni rezerwistów marynarzy, następnych szkolono po powołaniu ich w ramach mobilizacji alarmowej od 24 sierpnia. Szef Kierownictwa Marynarki Wojennej wystąpił 16 maja 1939 r. do Szefa Sztabu Głównego WP o wpisanie utworzonych baterii do tabel mobilizacyjnych, lecz bezskutecznie, wobec tego mobilizacja personelu nastąpiła poza planem mobilizacyjnym „W” z nadwyżek Marynarki Wojennej. W trakcie mobilizacji alarmowej baterię zmobilizowano w grupie zielonej od 23 sierpnia w czasie 36 godzin na podstawie rozkazu Kierownictwa Marynarki Wojennej L.778/Mob./39^[2]. Załogę zakwaterowano w Akademickim Ośrodku Morskim w Jastarni^[1]. Obsadę baterii nr 41 i nr 42 szkolił ppor. art. Jerzy Dreszer^[3].

Bateria nr 41 w kampanii wrześniowej

Na temat walk baterii brak informacji poza niżej opisaną walką z okrętami niemieckimi w dniu 25 września.

Wykaz pojedynków baterii 41/XLI z niemieckimi okrętami:

• 25 IX w godz. 10.04 - 10.45 ostrzelała wspólnie z 32. baterią armat kal. 105 mm i 44. baterią armat 75 mm zespół T-196 i zespół trałujący 5. H.S.-Flotille (5 Flotylla Ochrony Portów), zespół trałujący wycofał się pod osłoną zasłony dymnej, bez strat^[4].

Obsada dowódcza

Dowódcy baterii:^[5]

• por. rez. art. Wojciech Siemianowski (17 IV - VI 1939)
• ppor. art. Jerzy Jan Dreszer (VI - 23 VIII 1939)
• por. rez. art. Antoni Bogusławski (24 VIII - 2 X 1939)

Przypisy

1. Bąkowski i Nadolny 2014 ↓, s. 60.
2. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1084.
3. Nadolny 2015 ↓, s. 22-23.
4. Bartelski i Nadolny 2014 ↓, s. 72-73.
5. Nadolny 2015 ↓, s. 22.

Bibliografia

• Waldemar Nadolny: Artyleria nadbrzeżna. Wielki Leksykon Uzbrojenia Wrzesień 1939. Tom 69. Edipresse Polska S.A., 2015. ISBN 978-83-7945-043-5.
• RomanR. Bąkowski RomanR., WaldemarW. Nadolny WaldemarW., W cieniu sławnej siostry, czyli nie tylko baterią „cyplową” polska artyleria nadbrzeżna w 1939 roku stała, „Morze Statki i Okręty Wydanie Specjalne” (4/2014), Warszawa: Magnum X, 2014, ISSN 1426-529X .
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• AndrzejA. Bartelski AndrzejA., WaldemarW. Nadolny WaldemarW., Działania artyleryjskie na Wybrzeżu w czasie Wojny Polskiej 1939 roku, „Morze Statki i Okręty Wydanie Specjalne” (4/2014), Warszawa: Magnum X, 2014, ISSN 1426-529X .