2 Bateria Pomiarów Artylerii

2 Samodzielna Bateria Pomiarów Artylerii

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1930
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Dywizjon Pomiarów Artylerii
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Witold Grabiński
Ostatni	kpt. Jerzy Brożyna
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Wilno
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	3 Grupa Artylerii Obszar Warowny „Wilno”

2 samodzielna bateria pomiarów artylerii (2 sbpa) – oddział artylerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Zgodnie z planem rozbudowy artylerii pomiarowej z 1930 roku, w dniu 1 marca 1930 roku utworzono samodzielną baterię pomiarową artylerii w Wilnie. Baterię utworzono ze składu kadrowego dywizjonu artylerii pomiarowej w Toruniu. Do baterii w Wilnie z Torunia przeniesiono niezbędną kadrę pod dowództwem kpt. Witolda Grabińskiego i 24 szeregowych. Ponadto w marcu skierowano z 3 pac 60 rekrutów, przydzielono 12 koni pociągowych i 4 wierzchowe. Dodatkowo przydzielono do baterii 12 podoficerów zawodowych z jednostek artylerii OK III. Ustalono organizację baterii:

• drużyna dowódcy,
• pluton pomiarów wzrokowych
• pluton pomiarów dźwiękowych
• sekcja gospodarczo-administracyjna.

Stan osobowy baterii to 3 oficerów, 130 podoficerów i szeregowych. Bateria przydzielona została pod względem ewidencyjnym i mobilizacyjnym do 3 pac, a podporządkowana dowódcy Obszaru Warownego Wilno. W lipcu 1931 roku bateria otrzymała nazwę - 2 bateria pomiarów artylerii. 2 bpa posiadała niski stan oficerów i braki w zakresie środków transportu, nie posiadała w stanie pokojowym plutonu topograficzno-ogniowego, co ograniczało jej zakres prac i działań^[1].

Mobilizacja

Z uwagi na ww. braki w planie „W” możliwe było utworzenie tylko jednej bpa na stopie wojennej na bazie pokojowej 2 sbpa. W 1938 roku do 33 dywizjonu artylerii lekkiej przeniesiono mobilizację 2 bpa, gdzie miała zostać zmobilizowana w ramach I rzutu mobilizacji powszechnej w jej 7 dniu^[2]. Mobilizacja rozpoczęta została 31 sierpnia, a zakończona została 5 września 1939 roku^[3]. Mobilizowała się bez plutonu topograficzno-ogniowego^[2]. Dowódcą baterii pozostał kpt. Jerzy Brożyna.

Działania wojenne 2 bpa

Zgodnie z planem "Z" 2 bateria pomiarowa artylerii miła wejść w skład Armii „Prusy”, w nocy 5/6 września została załadowana do transportu kolejowego i rozpoczęła podróż do macierzystej armii na front. Z uwagi na zniszczenie linii kolejowej baterie wyładowano w miejscowości Czarna Woda i dalszy marsz odbyła pieszo do Białegostoku, gdzie przybyła 8 września. 10 września 2 bpa ponownie została załadowana do eszelonu kolejowego i wysłana w kierunku Bielska Podlaskiego. 11 września transport był atakowany przez lotnictwo niemieckie na stacji Strabla, w Bielsku transport ostrzelały 2 czołgi niemieckie. Poprzez Hajnówkę, Baranowicze, Sarny, Łunieniec 15 września bateria osiągnęła Brody. Po wyładunku przeszła w rejon pobliskich lasów. Następnie nocą 17/18 września wyruszyła w kierunku Złoczowa. We wsi Sokołów bateria rozbroiła grupę ukraińskich dywersantów. W nocy 18/19 września w rejonie Złoczowa 2 bateria złożyła broń przed napotkanym pododdziałem czołgów sowieckich maszerujących na Lwów. Cała 2 bpa została puszczona wolno, więc rozpoczęła marsz bez broni w kierunku Brzeżan, jednak wobec agresywnej postawy Ukraińców - zawróciła. W rezultacie po nadejściu innych jednostek sowieckich większość żołnierzy dostała się do niewoli sowieckiej. W trakcie wywózki w rejonie Zdołbunowa, część oficerów, podoficerów i szeregowych zbiegła. W zbrodni katyńskiej został zamordowany dowódca baterii i jeden z oficerów. W garnizonie pozostały nadwyżki mobilizacyjne 2 sbpa pod dowództwem ppor. Szpiganowicza, jego losy nie są znane^[4].

Żołnierze 2 bpa

Dowódcy baterii^[5]

• kpt./mjr Witold Grabiński (1 III 1930-16 I 1939)
• kpt. Jerzy Brożyna (17 I - 19 IX 1939)

Obsada personalna 2 bpa IX 1939^[6]

• dowódca baterii - kpt. Jerzy Brożyna
• oficer zwiadowczy - por. rez. Zygmunt Garwacki
• dowódca plutonu topograficzno-ogniowego - ogn. Kosicki
• dowódca plutonu wzrokowego - por. Kazimierz Lewakowski
  • oficer młodszy - ppor. rez. Witkowski
• dowódca plutonu dźwiękowego - por. Andrzej Gil
  • oficer młodszy - ppor. rez. Tadeusz Bejnar

Przypisy

1. Zarzycki 1998 ↓, s. 6-7.
2. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 312.
3. Zarzycki 1998 ↓, s. 22.
4. Zarzycki 1998 ↓, s. 22-24.
5. Zarzycki 1998 ↓, s. 16.
6. Zarzycki 1998 ↓, s. 24.

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Piotr Zarzycki: Artyleria Pomiarowa. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 53. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1998. ISBN 83-87103-10-1.