9 Pułk Ułanów Małopolskich (PSZ)

9 Pułk Ułanów Małopolskich
Ilustracja
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

8 stycznia 1944

Rozformowanie

1947

Tradycje
Nadanie sztandaru

1940

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Emil Słatyński

Ostatni

ppłk Stefan Tomaszewski

Organizacja
Podległość

4 Dywizja Piechoty

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

9 Pułk Ułanów Małopolskich (9 puł) – pułk rozpoznawczy Polskich Sił Zbrojnych.

Pułk odtworzony został w 1940 jako 3 oddział rozpoznawczy 3 Dywizji Piechoty. Od 1944 oddział był rozpoznawczym pułkiem samochodów pancernych Dywizji Grenadierów Pancernych, a następnie 4 Dywizji Piechoty. W tym 1947 został rozformowany.

Formowanie i zmiany organizacyjne

We Francji w 1940 roku

Po klęsce wrześniowej, jesienią 1939 roku rtm./mjr Hugo Kornberger rozpoczął zbieranie w jednym oddziale przybywających do Francji kawalerzystów. Organizacja odbywała się na bazie szwadronu zapasowego 9 pułku ze Stanisławowa, który w całości ewakuowany został do Francji. Naczelny Wódz generał Władysław Sikorski zaakceptował propozycję mjra Kornbergera, aby formowany 3 oddział rozpoznawczy przejął tradycje 9 pułku ułanów Małopolskich. Oddział formował się w Bretanii, w rejonie miejscowości Loyat.

W Wielkiej Brytanii 1940–1947

Po klęsce Francji w 1940 roku oddział ewakuowany został do Wielkiej Brytanii. Od lipca 1940 roku z większości żołnierzy dawnego 3 Oddziału Rozpoznawczego utworzono Oddział Rozpoznawczy 1 Brygady Strzelców 1 Korpusu Polskiego. Jego dowództwo objął 1 lipca ppłk dypl. Ziemowit Grabowski. 31 sierpnia oddział otrzymał sztandar ufundowany przez mieszkańców Glasgow. We wrześniu dowództwo nad oddziałem przejął ppłk Eugeniusz Święcicki. W związku z objęciem obrony wybrzeża dyslokowany został do miejscowości Ceres w hrabstwie Fife. Od wiosny do jesieni 1941 roku oddział został całkowicie zmotoryzowany i wyposażony w transportery opancerzone Carrier i motocykle. Zmniejszono stan liczebny żołnierzy o 90 przekazanych do innych jednostek. Jesienią 1941 roku dowództwo objął mjr dypl. Kazimierz Buterlewicz. Na początku 1942 roku 1 oddział rozpoznawczy został niemalże skadrowany liczył 131 żołnierzy. W lipcu nowym dowódcą został mjr Emil Słatyński. W grudniu 1942 oddział przeniesiono do Bridge of Allan. W związku z decyzją o rozwinięciu 1 Dywizji Pancernej oddział oddał kolejnych żołnierzy do jej składu, podobnie jak jego macierzysta Dywizja Grenadierów. 6 października 1943 roku otrzymał nazwę 2 Pułku Rozpoznawczego 2 Kadrowej Dywizji Grenadierów[1]. Przez cały okres reorganizacji wojsk polskich stacjonujących w Szkocji, oddział rozpoznawczy utrzymywał barwy i tradycje pułku. 8 (20[2])stycznia 1944 2 pułk rozpoznawczy z Dywizji Grenadierów Pancernych przemianowano na 9 pułk Ułanów Małopolskich. Obok posiadanych transporterów Carrier i czołgów początkowo Covenanter, a następnie Crusader w lipcu 1944 roku otrzymał 6 czołgów Cromwell IV i V. Od lata 1944 roku ułanów małopolskich podporządkowano 16 Brygadzie Pancernej. Od września pułk zaczął powiększać swój stan osobowy o Polaków poborowych i ochotników z Francji oraz o Polaków byłych jeńców z armii niemieckiej. W pułku jak i w Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego szkolono załogi czołgów Cromwell[3]. Na mocy rozkazu Szefa Sztabu NW gen. dyw. Stanisława Kopańskiego z dnia 5 lutego 1945 roku wydzielono z szeregów pułku przeszkolonych żołnierzy na czołgach Cromwell w liczbie ok. 1/3 stanu osobowego wraz z czołgami i z nich stworzono zalążek nowego pułku pancernego 16 Samodzielnej Brygady Pancernej, od 5 marca noszącego nazwę 5 pułk pancerny. 9 Pułk Ułanów Małopolskich wydzielono z 16 Brygady i przydzielono jako pułk rozpoznawczy w/g etatu WE II/251/2 do 4 Dywizji Piechoty[4]. W styczniu 1945 pułk przeniesiono do nowo formowanej 4 Dywizji Piechoty[a] jako jej pułk rozpoznawczy, a na wyposażenie otrzymał samochody pancerne Humber Mk. III, rozpoznawcze LRC Humber oraz nowoczesne samochody pancerne Staghound. Posiadał także transportery Universal Carrier oraz Loyd Carrier z przeciwpancernymi armatami 6-funtowymi. W czerwcu 1945 roku pułk osiągnął pełny stan etatowy żołnierzy i ukomletowania broni i sprzętu, wcielając również ok 300 żołnierzy z rozwiązanego 1 Pułku Szwoleżerów. Po przeprowadzeniu częściowej demobilizacji i repatriacji w kwietniu 1947 roku zakończył swoją działalność[5].

Odtworzony w 1944 roku w Szkocji pułk otrzymał sztandar ufundowany i ofiarowany przez społeczeństwo miasta Glasgow[6].

Koło Pułkowe zostało założone w Szkocji w 1946 roku. Pamiątki pułkowe złożono w Muzeum Wojska Polskiego w Banknock. Poza biuletynami Koło Pułkowe wydało szereg pozycji bibliograficznych i graficznych[7].

W 1966 roku Kapituła Orderu Virtuti Militari potwierdziła nadanie odznaczenia po zakończeniu obrony Warszawy w 1939 roku. Dekretem z dnia 11 listopada 1966 roku, Kanclerz Kapituły gen. Władysław Anders w uznaniu czynów niezwykłego męstwa w okresie II wojny światowej 1939–1945 ostatecznie zatwierdził nadanie pułkowi Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Skład etatowy
Samochód pancerny pułku – Staghound
  • dowództwo
  • szwadron dowodzenia
    • pluton moździerzy
    • pluton armat przeciwpancernych na carrierach,
    • pluton łączności,
    • czołówka naprawcza
  • trzy szwadrony liniowe
    • trzy plutony samochodów pancernych
    • pluton strzelecki na carrierach

Sprzęt

  • samochodów pancernych staghound – 28
  • lekkie samochody pancerne – 22

Stan osobowy :

„Małopolscy ułani”

Dowódcy pułku/oddziału
  • rtm. Hugo Kornberger (1940)
  • mjr Włodzimierz Łączyński (1940)
  • rtm. Hugo Kornberger (1940)
  • ppłk dypl. Ziemowit Grabowski (1 VII – 8 IX 1940[8])
  • ppłk dypl. Eugeniusz Święcicki (9 IX 1940 – 17 X 1941[8])
  • mjr Kazimierz Buterlewicz (18 X 1941 – 29 VIII 1942[8])
  • ppłk Emil Słatyński (30 VIII 1942 – 5 VI 1946[8])
  • ppłk Stefan Tomaszewski (6 VI 1946 – 10 VII 1947[8])
Obsada dowódcza pułku na dzień 8 maja 1945[9]
  • dowódca pułku ppłk Emil Słatyński
  • zastępca dowódcy pułku – rtm. Władysław Garapich
  • kwatermistrz – mjr Stanisław Glasser
  • adiutant pułku – por. Tadeusz Zawadzki
  • oficer techniczny – rtm. Bogusław Wałecki
  • dowódca 1 szwadronu – por. Zdzisław Sas–Biliński
    • zastępca dowódcy szwadronu – por. Kazimierz Bielecki
  • dowódca 2 szwadronu – por. Olgierd Kiersnowski
    • zastępca dowódcy szwadronu – por. Janusz Wiązowski
  • dowódca 3 szwadronu – por. Michał Zając
    • zastępca dowódcy szwadronu – por. Tadeusz Kasprzycki
  • dowódca szwadronu dowodzenia – por. Zygmunt Majewski
    • zastępca dowódcy szwadronu – por. Zbigniew Przybysławski

Uwagi

  1. 4 DP powstała na bazie Dywizji Grenadierów Pancernych

Przypisy

  1. Tym 2014 ↓, s. 64-65.
  2. Tym 2014 ↓, s. 65.
  3. Tym 2014 ↓, s. 66.
  4. Tym 2014 ↓, s. 67-68.
  5. Tym 2014 ↓, s. 70-71.
  6. Klemens Rudnicki, „Na polskim szlaku”, Wydanie II, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1983 s.215
  7. Smaczny 1989 ↓, s. 165.
  8. a b c d e Tym 2014 ↓, s. 76–77.
  9. 4 Dywizja Piechoty ↓, s. 33–34.

Bibliografia

  • Zbigniew Lalak: Kawaleria pancerna w PSZ 1900-1945. Warsaw: Pegaz-Bis : O.K. Media, 2004. ISBN 83-60619-00-X.
  • Bohdan Królikowski: Kres ułańskiej epopei : szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939–1947. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2007. ISBN 83-7306-332-3.
  • Wojsko Polskie 1939–1945 - Barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
  • Bogusław Polak: Lance do boju: szkice historyczne z dziejów jazdy wielkopolskiej X wiek – 1945 r.. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 252-253. ISBN 83-03-01373-4.
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
  • Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
  • Juliusz S. Tym: Śladami polskich gąsienic 1939-1947.Polskie Oddziały Pancerne na Zachodzie tom 13, Pułki Rozpoznawcze. Warszawa: Edipresse-Kolekcje Sp.o.o., 2014. ISBN 978-83-7989-112-2.
  • 4 Dywizja Piechoty – Pamięci żołnierzy 4 Dywizji Piechoty i ich dowódcy gen. Glabisza. Tuchowo: Mała poligrafia WSD Redemptorystów.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!