3 Pułk Ułanów Śląskich (PSZ)

3 Pułk Ułanów Śląskich

Znak pancerny i odznaka pułkowa
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1947
Dowódcy
Pierwszy	ppłk/płk Eugeniusz Święcicki
Ostatni	ppłk/płk Jerzy Edward Anders
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja	Chieti (XII 1945)[1]

3 Pułk Ułanów Śląskich (3 puł) – oddział broni pancernej Polskich Sił Zbrojnych.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Odznaka brygady

Kolejne odtworzenie 3 pułku Ułanów Śląskich miało miejsce w Bazie 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. W dniu 25 lipca 1944 roku dowódca 2 Korpusu Polskiego gen. dyw. Władysław Anders wydał rozkaz L.dz. 1448/401/AG/Tj. utworzenia pułku ułanów, jako baonu szturmowego przy 2 Brygadzie Pancernej. Formowanie powierzono dowódcy Bazy 2 Korpusu Polskiego gen. bryg. Marianowi Przewłockiemu. Z kolei gen. Przewłocki rozkazem L.dz. 2259/Tj/44 z dnia 29 lipca wstępnie nakazał formować pułk o stanie 500 ludzi. Z kolei po uzyskaniu zgody NW 9 sierpnia 1944 roku kolejnym rozkazem L.dz. 3762/Tj/SD/44 dowódca korpusu nadał czasową nazwę Zmotoryzowany Pułk Ułanów wydzielił kadry w ilości 25 oficerów i 50 podoficerów i nakazał wcielić 200 szeregowych i rozpocząć szkolenie i budowę struktur organizacyjnych 11 sierpnia na dowódcę powołano ppłk. kawalerii Eugeniusza Święcickiego. Pierwszym garnizonem pułku była miejscowości San Basilio we Włoszech przydzielony do 7 Dywizji Piechoty. Początkowo formowany jako oddział zmechanizowany dla 2 Brygady Pancernej wg etatu batalionu motorowego brygady pancernej WE II/231/3^[2]. 21 sierpnia 1944 roku dowódca pułku w rozkazie pułkowym nr 1, wymienił nazwę 3 Pułk Ułanów Śląskich, a 30 sierpnia we wniosku do dowództwa korpusu do 8 Armii Brytyjskiej o zatwierdzenie etatu użyto nazwy "3 Polish Lancers". 15 października odbyła się przysięga żołnierzy głównie ochotników byłych jeńców i dezerterów z armii niemieckiej. Od dnia 11 listopada 1944 roku 3 Pułk Ułanów stacjonował w Gallipoli. Na mocy rozkazu organizacyjnego z 3 grudnia 1944 roku ogłoszonego 12 grudnia ustalono, że 3 Pułk Ułanów dotychczas organizowany i szkolony jako zmotoryzowany będzie organizowany jako pancerny i wejdzie w skład 3 Wielkopolskiej Brygady Pancernej^[3]. Po uzyskaniu pełnych stanów etatowych w grudniu, w dniu 6 stycznia 1945 roku pułk został dyslokowany do portu w Taranto, skąd 7 stycznia odpłynął do Port Saidu w Egipcie statkiem M.V.Cilicia^[4]. 11 stycznia 1945 roku transportem kolejowym pułk wraz z większością brygady przybył do obozu wojskowego w Quassasin w Egipcie. Rozpoczęto szkolenie w ramach pułku i brygady oraz kursy instruktorskie dla ułanów w brytyjskiej Royal Armoured Corps School w Abbassia. Napływały dalsze uzupełnienia stanu osobowego, na dzień 10 marca 1945 roku 3 Pułku Ułanów Śląskich osiągnął stan 36 oficerów i 612 szeregowych^[5]. Podczas pobytu w Egipcie wielu żołnierzy pułku otrzymało awanse i odznaczenia, w tym dowódca pułku E. Święcicki do stopnia pułkownika. W dniu 17 kwietnia 1945 roku tajnym rozkazem dowódcy korpusu nr 18, pułk otrzymał nazwę Pułk 3. Ułanów Śląskich, natomiast w dniu 25 kwietnia 3 Wielkopolska Brygada Pancerna otrzymała nową nazwę 14 Wielkopolska Brygada Pancerna. W okresie od 8 do 22 maja pułk wraz z całą 14 Brygadą przemieszczony został do obozu wojskowego w El Amirija w pobliżu Aleksandrii z uwagi na lepsze warunki klimatyczne i kwaterunkowe. 2 czerwca po przyjęciu ostatnich uzupełnień w pułku służyło 43 oficerów i 633 szeregowych, ponadto otrzymał niemal pełne wyposażenie i uzbrojenie w broń strzelecką, czołgi na stan jednego szwadronu i pół plutonu rozpoznawczego. W czerwcu zakończono szkolenie załóg i rozpoczęto zgrywanie plutonów i szwadronów^[6].

Od września 1945 roku oprócz szkolenia w pułku rozpoczęła się demobilizacja. 6 września pierwszych 72 żołnierzy przekazano do obozu tranzytowego, celem repatriacji do kraju. 13 października pułk wraz z całą 14 WBPanc. został przewieziony do portu w Aleksandrii i statkiem Duchess of Bedford 17 października wylądował w porcie w Tarent. W Abbassia pozostał szwadron szkolny brygady, w jego składzie kilkunastu żołnierzy pułku^[7]. Pułk został zakwaterowany w obozie przejściowym w Jolanda, usytuowanym pomiędzy miejscowościami Mottola i Palagiano^[8]. 13 listopada nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy pułku. Płk Święcicki został mianowany na stanowisko zastępcy dowódcy 14 WBPanc., a nowym dowódcą został ppłk Jerzy Edward Anders^[9]. 20 listopada pułk został przeniesiony do Grottaglie, gdzie pełnił służbę wartowniczą w obozach jeńców wojennych i magazynach^[10]. Od 7 do 15 grudnia 1945 roku pułk został dyslokowany do garnizonu Chieti, gdzie został zakwaterowany w dużych i nowoczesnych koszarach włoskich^[11][12]. Wysyłano żołnierzy pułku na szkolenia do Centrum Wyszkolenia Wojsk Pancernych oraz w ramach Szkoły Podoficerskiej. Wcielano jeszcze następne uzupełnienia, w miejsce demobilizowanych żołnierzy. Do czerwca 1946 roku prowadzono szkolenie wojskowe i bojowe, równocześnie rozpoczęto kształcenie ułanów w zakresie szkoły powszechnej i naukę zawodów cywilnych i kursów językowych, a 8 oficerów studiowało^[13]. W dniu 21 czerwca 1946 roku pułk wraz z całą 14 Wielkopolską Brygadą Pancerną statkiem "Cilicia" jako pierwszy z całego 2 KP został przetransportowany do Wielkiej Brytanii, przybywając do celu w dniu 29 czerwca^[14].

Pułk nie wziął udziału w działaniach bojowych. Po przyjeździe do Wielkiej Brytanii rozmieszczony został w Strood Park k. Londynu, Greater London. Od maja 1947 roku przebywał w Slinford, Sussex^[15]. Ostatnie święto pułkowe w mundurach, ale już przy znacznie uszczuplonych stanach, obchodzono 14 czerwca 1947 roku. We wrześniu 1947 roku pułk został rozformowany^[15].

Śląscy ułani

Dowódcy pułku

• ppłk / płk kaw. Eugeniusz Święcicki (11 VIII 1944 – 13 XI 1945^[9][16])
• ppłk / płk kaw. Jerzy Edward Anders (13 XI 1945^[9] – 1947^[16])

Zastępcy dowódcy pułku

• mjr Antoni Dzięciołowski (1944 – XII 1945^[17])
• mjr kaw. Jan Zapolski (IV 1946^[18] – 1947^[19])

Obsada personalna pułku w okresie 11 sierpnia – 23 listopada 1944^[a][20]

Dowódca pułku – ppłk Eugeniusz Święcicki

Dowódcy szwadronów:

wsparcia – rtm. Jerzy Czekalski sformowany 20 IX 1944

dowodzenia – p.o. por. Tadeusz Pawlik sformowany 20 IX 1944

1 – por. Jerzy Ostaniewicz sformowany 20 IX 1944

2 – por. Władysław Kaniak sformowany 28 IX 1944

3 – por. Wacław Jankowski sformowany 14 X 1944

Obsada personalna pułku grudzień 1944 – styczeń 1945^[b][17][20]

• dowódca pułku – ppłk / płk Eugeniusz Święcicki
• zastępca dowódcy pułku – mjr Antoni Dzięciołowski
• kwatermistrz – por. Adam Kuhn
• adiutant pułku – por. Ernest Pęski
• dowódca czołówki naprawczej LAD – por. Włodzimierz Zaleski
• dowódca szwadron dowodzenia – rtm. Jerzy Czekalski
• dowódca 1 szwadronu – por. / rtm. Jerzy Ostaniewicz
• dowódca 2 szwadronu – por. Władysław Kaniak
• dowódca 3 szwadronu – rtm. Kazimierz Chomiński

Obsada personalna pułku w 1946 roku^[18]

• dowódca pułku – ppłk Jerzy Edward Anders
• zastępca dowódcy pułku – mjr Jan Zapolski
• adiutant – por. Stanisław Drelinkiewicz
• kwatermistrz – por. Kazimierz Żehaluk
• oficer łączności – ppor. Józef Bienkiewicz
• kapelan – ks. Roman Duda
• lekarz pułku – ppor. lek. Jerzy Nowakowski
• dowódca szwadronu dowodzenia – rtm. Kazimierz Czekalski
• dowódca 1 szwadronu – por. Ryszard Cieśliński (od 5 XI 1945^[21])
• dowódca 2 szwadronu – por. Władysław Kaniak
• dowódca 3 szwadronu – rtm. Kazimierz Chomiński
• dowódca szwadronu rozpoznawczego – por. Janusz Kisielewski

Uwagi

1. formowanego jako zmechanizowanego dla 2 Brygady Pancernej
2. po przeformowaniu w pułk pancerny 3 Wielkopolskiej Brygady Pancernej po przybyciu do Egiptu

Przypisy

1. Żak 2014 ↓, s. 129.
2. Wroński 2004 ↓, s. 7-10.
3. Wroński 2004 ↓, s. 11-15.
4. Wroński 2004 ↓, s. 23-24.
5. Wroński 2004 ↓, s. 24-27, 37.
6. Wroński 2004 ↓, s. 34-39, 55-57.
7. Wroński 2004 ↓, s. 94-96.
8. Lipiński 1947 ↓, s. 83.
9. Lipiński 1947 ↓, s. 89.
10. Lipiński 1947 ↓, s. 89-90.
11. Wroński 2004 ↓, s. 102-109.
12. Lipiński 1947 ↓, s. 91, wg kronikarza pułk przemieścił się do Chieti 20 grudnia 1945 roku.
13. Wroński 2004 ↓, s. 111-122.
14. Wroński 2004 ↓, s. 169.
15. Żak 2014 ↓, s. 353.
16. Wroński 2004 ↓, s. 103–105.
17. Wroński 2004 ↓, s. 93.
18. Lipiński 1947 ↓, s. 103.
19. Wroński 2004 ↓, s. 119–120.
20. Kronika 3 Pułku Ułanów Śląskich (2 Korpus), 1944–1947 IPMS C.848, 1944–1947 . Brak numerów stron w książce
21. Lipiński 1947 ↓, s. 87.

Bibliografia

• Tadeusz Jeziorowski: Wielkopolska kawaleria pancerna i zmotoryzowana w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. W: Lance do boju: szkice historyczne z dziejów jazdy wielkopolskiej X wiek – 1945 r.. Bogusław Polak (red.). Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. ISBN 83-03-01373-4.
• CezaryC. Leżeński CezaryC., Zostały tylko ślady podków, Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, ISBN 83-05-11122-9, OCLC 830244404 . Brak numerów stron w książce
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
• Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
• Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
• Marek Wroński: Ostatni ułani śląscy. Monografia Pułku 3 Ułanów Śląskich 1944-1947. T. I. Londyn-Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski i Muzeum, 2004. ISBN 83-87470-49-X.
• (2 Korpus), 1944-1947 sygn. IPMS.
• Henryk Lipiński: Kronika Pułku 3 Ułanów Śląskich. IPMS, 1947. [dostęp 2022-01-30].