4 szwadron pionierów

4 szwadron pionierów

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1924
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Ostatni	rtm. Jerzy Jasielski
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Lwów Kamionka Strumiłowa Bereźce nad Ikwą
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	kawaleria
Podległość	4 DK (1924–1930) 2 Samodzielna BK Kresowa BK

4 szwadron pionierów – pododdział kawalerii Wojska Polskiego.

Historia szwadronu

W 1924 został sformowany szwadron pionierów przy 4 Dywizji Kawalerii^[1]. 21 listopada 1924 minister spraw wojskowych przydzielił na stanowiska młodszych oficerów szwadronu poruczników: Karola Wiernickiego z 24 puł. i Jerzego Leihra z 2 psk^[2]. Szwadron wchodził w skład 4 Dywizji Kawalerii we Lwowie. 6 listopada 1924 generał dywizji Stefan Majewski, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem O.I.Szt.Gen. 11750 Org. ustalił następujące odznaki dla organizującego się szwadronu pionierów przy 4 DK:

• otok na czapkach rogatywkach czarny,
• proporczyki na kołnierzu kurtki i płaszcza pąsowo-czarne (barwa pąsowa u góry, barwa czarna zaś u dołu),
• na naramiennikach kurtki i płaszcza numer (cyfry arabskie) i litery „4D”^[a].

Szwadron stacjonował w garnizonie Lwów^[4][5][6][7].

Od sierpnia 1926 formacją ewidencyjną dla żołnierzy szwadronu był 14 pułk ułanów we Lwowie. W związku z powyższym minister spraw wojskowych przeniósł do tego pułku poruczników: Karola Wiernickiego i Jerzego Leihra z pozostawieniem ich na zajmowanych stanowiskach^[8][b]. W listopadzie tego roku do 14 puł. został przeniesiony por. Włodzimierz Dawbulewicz i przydzielony do szwadronu pionierów 4 DK na stanowisko młodszego oficera^[9].

1 października 1926 szwadron został oddany pod inspekcję gen. dyw. Danielowi Konarzewskiemu^[4].

4 sierpnia 1927 minister spraw wojskowych ustalił barwy szkarłatno-czarne dla proporczyka szwadronów pionierów^[10].

24 lutego 1928 minister spraw wojskowych ustalił otok szkarłatny na czapkach oficerów i szeregowych szwadronów pionierów^[11].

W kwietniu 1928 do szwadronu przydzielony został por. kaw. Jerzy Białokur^[c][13], natomiast w listopadzie tego roku ubył rtm. Władysław Wojakowski i por. Włodzimierz Dawbulewicz^[14].

W 1930 pododdział został przemianowany na 4 szwadron pionierów^[15]. W tym samym roku, po rozwiązaniu dywizji, został podporządkowany dowódcy 2 Samodzielnej Brygady Kawalerii^[16][17]. We wrześniu 1930 ubył rtm. Alfred Klausal.

13 sierpnia 1931 minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski rozkazem G.M. 7759 I. zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej szwadronów pionierów^[18].

Po 1932 szwadron został przeniesiony do Kamionki Strumiłowej, a wiosną 1939 do Bereziec nad Ikwą^[19][20].

Bezpośredni nadzór nad szkoleniem i wychowaniem żołnierzy w szwadronie, jak również nadzór nad właściwym wykorzystaniem i konserwacją sprzętu saperskiego sprawował jeden z trzech dowódców grup saperów. Był on również kierownikiem corocznych koncentracji jednostek saperskich^[21].

Od 1937 szwadron wchodził w skład Kresowa Brygady Kawalerii^[22]. Do października tego roku szwadron został zreorganizowany^[23].

Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” dowódca 12 pułku ułanów w Krzemieńcu był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji szwadronu pionierów nr 4^[24][25]. Jednostka była mobilizowana w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem zielonym^[26][25]. 27 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „zielonych” na terenie Okręgu Korpusu Nr VI, a jej początek został wyznaczony na wieczór tego dnia^[27]. Szwadron miał osiągnąć gotowość w ciągu 36 godzin (Z+36)^[26]. Szwadron przyjął organizację wojenną L.3023/mob.org. oraz został ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.4023/mob.AR i wyposażony zgodnie z należnościami materiałowymi L.5023/mob.mat.^[28]

W czasie kampanii wrześniowej szwadron pionierów nr 4 walczył w składzie Kresowej BK^[29].

Kadra szwadronu

Dowódcy szwadronu^[d]

• mjr kaw. Roman Kazimierz Węgłowski (VIII 1926^[31] – XII 1927^[32])
• rtm. Karol Wiernicki (od IV 1928^{[33][5][6][7]} – był w 1932)
• rtm. Jerzy Jasielski (1939^[20])

Obsada personalna w marcu 1939^[20]

• dowódca szwadronu – rtm. Jerzy Jasielski
• dowódca plutonu – por. kaw. Witold Włodzimierz Milewski
• dowódca plutonu – por. kaw. Zdzisław Sielecki^[e] †1940 Charków^[36]

Uwagi

1. Wzór, wymiary i sposób umieszczania wyżej wymienionych odznak i barw – według przepisów o ubiorze polowych WP^[3].
2. 14 października 1926 unieważniono rozporządzenie dotyczace przeniesienia por. Irenusza Mikulskiego do 14 puł. i pozostawienia go na zajmowanym stanowisku w szwadronie pionierów 4 DK, ogłoszone w Dz. Pers. Nr 31/26.
3. por. kaw. Jerzy Białokur ur. 13 stycznia 1902 we Włodarce, w rodzinie Augusta. Był odznaczony Krzyżem Walecznych^[12].
4. Jan Przemsza-Zieliński podał, że we wrześniu 1939 dowódcą szwadronu pionierów nr 4 był por. kaw. Władysław Bober, gdy faktycznie oficer ten dowodził szwadronem kolarzy nr 2^[30].
5. por. kaw. Zdzisław Sielecki ur. 11 października 1909 w Zastawkach, w powiecie krzemienieckim, w rodzinie Ferdynanda. Absolwent Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. 5 sierpnia 1933 prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1933 i 45. lokatą w korpusie oficerów kawalerii, a minister spraw wojskowych wcielił do 8 pułku ułanów w Krakowie^[34]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 9. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[35].

Przypisy

1. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 81.
2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 123 z 21 listopada 1924, s. 689.
3. Dz. Rozk. MS Wojsk. Nr 44 z 6 listopada 1924, poz. 640.
4. Kośmider 2009 ↓, s. 242.
5. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 303.
6. Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 52.
7. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 666.
8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 31 z 9 sierpnia 1926, s. 247.
9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 17 listopada 1926, s. 402.
10. Dz. Rozk. MS Wojsk. Nr 22 z 4 sierpnia 1927, poz. 268.
11. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 24 lutego 1928, poz. 66.
12. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 303, 363.
13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 156.
14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 352, 375.
15. Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 51.
16. Tym 2013 ↓, s. 46.
17. Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 27, wg autorów 4 szwadron pionierów został włączony w skład 10 Brygady Kawalerii..
18. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 25 z 13 sierpnia 1931, poz. 315.
19. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CLVII, 201, w jego miejsce do Kamionki Strumiłowej został przeniesiony z Rzeszowa szwadron zapasowy 20 pułku ułanów.
20. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 719.
21. Bałtusis 1940 ↓, s. 68–69.
22. Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 28-29.
23. Tym 2013 ↓, s. 60.
24. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 180, 201.
25. Zarzycki 1995 ↓, s. 63.
26. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 201.
27. Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
28. Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1094, 1095.
29. Sieradzki i Wielecki 1994 ↓, s. 32.
30. Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 387.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 15 sierpnia 1926, s. 262.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927, s. 365.
33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 175.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 15 sierpnia 1933, s. 160, 168.
35. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 146.
36. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 480.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Edward Bałtusis: Kwestionariusz. [w:] B.I.12c [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-21. [dostęp 2022-05-11].
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Tomasz Kośmider: Toruński Inspektorat Armii w systemie obronnym państwa polskiego w latach 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-082-0.
• Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Rudolf Sieradzki, Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki artylerii. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994. ISBN 83-85621-44-X.
• Juliusz S. Tym: Struktura organizacyjna wielkich jednostek kawalerii w latach 1919–1939. W: Struktura organizacyjna kawalerii cz. 1. (Wielkie Jednostki). Krzysztof Mijakowski (red.). Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-893-8.
• Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.