Ośrodek Zapasowy Wileńskiej Brygady Kawalerii

Ośrodek Zapasowy Wileńskiej Brygady Kawalerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Józef Grad-Soniński

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Wołkowysk, Nowa Wilejka

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

Dowództwo Okręgu Korpusu Nr III,

Ośrodek Zapasowy Wileńskiej Brygady Kawalerii (OZ Wileńskiej BK) – oddział kawalerii Wojska Polskiego.

Ośrodek Zapasowy Wileńskiej Brygady Kawalerii w Wołkowysku nie istniał w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Był jednostką mobilizowaną zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej przez szwadron zapasowy 4 pułk ułanów. W niektórych publikacjach używano też nazwy: Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Wołkowysk”[1] lub Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Nowa Wilejka”[2].

Formowanie i przekształcenia organizacyjne

Mobilizację Ośrodka Zapasowego Wileńskiej Brygady Kawalerii rozpoczęto z chwilą ogłoszenia mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939 w koszarach szwadronu zapasowego 4 pułku ułanów w Wołkowysku. Ośrodek miał być formowany według organizacji wojennej L.3027/mob.org., ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.3027/mob.AR oraz uzbrojony i wyposażony zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3027/mob.mat.[3]. W skład ośrodka miały wejść Oddziały Zbierania Nadwyżek 4 pułku ułanów, 13 pułku ułanów, 23 pułku ułanów. Zmobilizowane w swoich macierzystych garnizonach po wyjeździe pułków Wileńskiej Brygady Kawalerii w rejon przygraniczny do składu Armii „Prusy”. Ośrodek miał za zadanie uzupełniać składy osobowe 4 puł.,13 puł., 23 puł. oraz wszystkich pododdziałów kawalerii ze składu Wileńskiej BK: 3 szwadronu kolarzy, 3 szwadronu łączności i 7 szwadronu pionierów. Dodatkowo miał zadanie formować uzupełnienia dla szwadronów kawalerii dywizyjnej nr 1, 19, 29 i 44, a także szwadronów kawalerii KOP w północno-wschodnim rejonie kraju. Od chwili wejścia w życie mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939, do siedziby ośrodka w koszarach szwadronu zapasowego 4 i 13 pułków ułanów w Wołkowysku oraz koszarach 3 pułku strzelców konnych przybywali mający karty mobilizacyjne oficerowie, podchorążowie, podoficerowie i szeregowi rezerwy. Ponadto dowództwo Ośrodka formowano o kadry szwadronów zapasowych 4 i 13 puł. w Wołkowysku i 23 puł. w Grodnie. Z uwagi że zmieniono miejsce formowania OZ Wileńskiej BK z Wołkowyska do Nowej Wilejki i koszar 13 puł., wszystkie Oddziały Nadwyżek z 4 puł. z Wilna i 23 puł. z Postaw oraz zebrane kadry i rezerwiści z Wołkowyska w szwadronach zapasowych udali się do Nowej Wilejki. Od 9 września koszary w Wołkowysku zajął Ośrodek Zapasowy Podlaskiej i Suwalskiej Brygad Kawalerii z Białegostoku. Planowany skład ośrodka:

  • dowództwo,
  • szwadron gospodarczy,
  • 4 szwadrony liniowe,
  • szwadron km,
  • pluton pionierów,
  • pluton łączności,
  • pluton kolarzy[2].

Dowództwo Ośrodka sprawował ppłk Józef Grad-Soniński. W Nowej Wilejce skoncentrowano całość Ośrodka.

Działania bojowe

14 września na rozkaz Naczelnego Wodza wraz z Grupą Grodno wysłano w kierunku Lwowa transportem kolejowym tzw. „Wileński Dywizjon Kawalerii” w składzie trzech szwadronów liniowych (jeden z 4 puł. i dwa z 23 puł.), plutonu ckm i plutonu łączności. Dywizjon pod dowództwem rtm. Wacława Ursyna-Szantyra wziął udział w obronie Lwowa[4]. Po agresji wojsk sowieckich 17 września z zasobów ośrodka sformowano dywizjon kawalerii pieszej (batalion OZ Wileńskiej BK) pod dowództwem mjr. st. sp. Michała Nowickiego z trzema-czterema szwadronami, który wszedł w skład odcinka ppłk. Jana Pawlaka i bronił się na Antokolu w Wilnie w rejonie kościoła św. Piotra i Pawła od 18 września. Dodatkowo sformowano szwadron kolarzy, pluton pionierów i pluton ckm, które oddano pod dowództwo dowódcy ppłk Tadeusza Podwysockiego[5]. W nocy ok. godz. 22.00 dywizjon wraz z pozostałą częścią OZ Wileńskiej BK wyjechał autobusami do Mejszagoły, celem zorganizowania obrony. Inne jednostki garnizonu Wilna wycofały się w kierunku Zawias i Mejszagoły. 20 września większość żołnierzy dywizjonu/batalionu OZ Wileńskiej BK przekroczyło granicę litewską[6]. Na północ od Wilna toczyły walki z sowietami jednostki Ośrodka, 5 szwadron por. rez. Mirosława Gajewskiego z dywizjonu mjr. Nowickiego walczył w Święcianach, poległ jego dowódca. W Pohulance do niewoli sowieckiej dostał się szwadron koni remontowych OZ rtm. Jana Gabarskiego. 21 września w lesie w pobliżu sioła Wierchbezdany dostał się do niewoli szwadron rtm. rez. Mieczysława Janusza z OZ Wileńskiej BK[7].

Obsada personalna OZ Wileńskiej Brygady Kawalerii

Dowództwo[8]

  • dowódca - ppłk Józef Grad-Soniński
  • zastępca dowódcy - mjr Kazimierz Zaorski
  • adiutant ośrodka - rtm. Apolinary Walerian
  • oficer ordynansowy - ppor. Jerzy Jeziorański
  • kwatermistrz - mjr Kazimierz Choroszewski
  • oficer żywnościowy - por. Stanisław Werner
  • oficer gospodarczy - ppor. Jan Janczukowicz
  • lekarz weterynarii - kpt. lek. wet. Witold Czarnocki
  • kapelan - ks. Nikodem Dubrawka

Jednostki bojowe sformowane na bazie OZ Wileńskiej BK

Wileński dywizjon marszowy kawalerii „Nowawilejka”[9]

  • dowódca dywizjonu - rtm. Wacław Ursyn-Szantyr(+do 16 IX 1939)[10]
  • dowódca szwadronu marszowego OZ 23 puł. - rtm. Wacław Ursyn-Szantyr (+do 16 IX 1939)
  • dowódca szwadronu marszowego OZ 23 puł. - por. Konrad Szuman-Szumski
  • dowódca szwadronu marszowego OZ 4 puł. - rtm. rez. dr Jerzy Zdzisław Gąsiorowski

Dywizjon kawalerii pieszej OW Wilno[11]

  • dowódca dywizjonu - mjr st. sp. Michał Nowicki
  • dowódca 2 szwadronu pieszego OZ - por. Zygmunt Barcicki
    • dowódcy plutonów: ppor. Aleksander Kuczyński, ppor. Paweł Delalicz de Laval, ppor. Mieczysław Gładysz, ppor. Edward Jankowski
  • dowódca 3 szwadronu pieszego OZ - rtm. st. sp. Witold E. Uklański
  • dowódca 4 szwadronu pieszego OZ - rtm. Andrzej Brochocki
    • dowódcy plutonów: ppor. Aleksander Popławski, por. Władysław Rogalewicz, ppor. Bolesław Halik, ppor. Zbigniew Janowski
  • dowódca 5 szwadronu pieszego OZ - por. Mirosław Gajewski
    • dowódcy plutonów: ppor. Zygmunt Dzierżewicz, ppor. Mikołaj Suszyński, ppor. Stanisław Czaplicki

dowódca szwadronu kolarzy OZ - rtm. Wacław Myzia[11]

  • dowódcy plutonów: por. Tadeusz Tyczyński, ppor. Stefan Sobkiewicz

dowódca plutonu ckm OZ - ppor. Bohdan Kopeć[11]

  • oficer młodszy - ppor. Edmund Kowalewski

dowódca plutonu pionierów - por. Adam Kierski[11]

Grodzieński dywizjon marszowy kawalerii[12]

  • dowódca dywizjonu - rtm. Bernard Romanowski
  • dowódca szwadronu marszowego 3 pszw. -
  • dowódca szwadronu marszowego 25 pul. - ppor. Romańczuk

Przypisy

Bibliografia

  • Wiktor Cygan: Kresy w ogniu. Wojna polsko-sowiecka 1939. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza, 1990. ISBN 83-85209-00-X.
  • Czesław Grzelak: Kresy w czerwieni 1939. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2001. ISBN 83-86842-30-X.
  • Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 3 pułk strzelców konnych. T. 29. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2020, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
  • Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa-Sosnowiec: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
  • Andrzej Wesołowski (red.): Obrona Lwowa 1939 tom 1: Dokumenty 1-16 września. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2018. ISBN 978-83-63374-64-8.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!