Okręg Korpusu Nr VI

Okręg Korpusu Nr VI (OK VI) – okręg wojskowy Wojska Polskiego II RP w latach 1921-1939 z siedzibą dowództwa w garnizonie Lwów.

Okręg Generalny Lwów

DOK w 1939

DOK w 1939

OK VI - świetlica żołnierska we Lwowie

OK VI - spółdzielnia wojskowa we Lwowie

Zasięg terytorialny okręgu w 1939

W 1939 roku Okręg Korpusu Nr VI obejmował swoim zasięgiem województwo stanisławowskie i województwo tarnopolskie oraz województwo lwowskie z wyjątkiem powiatów: samborskiego i turczańskiego (KRU Sambor), brzozowskiego, krośnieńskiego, leskiego i sanockiego (KRU Sanok), miasta Przemyśla oraz powiatów przemyskiego, dobromilskiego i mościskiego (KRU Przemyśl), drohobyckiego (KRU Drohobycz), jarosławskiego i lubaczowskiego (KRU Jarosław), łańcuckiego i przeworskiego (KRU Łańcut), kolbuszowskiego i rzeszowskiego (KRU Rzeszów), niżańskiego i tarnobrzeskiego (KRU Nisko), które znajdowały się na obszarze Okręgu Korpusu Nr X^[1].

Jednostki i instytucje wojskowe stacjonujące na obszarze OK VI

Wyższe dowództwa

• Inspektorat Armii Nr V we Lwowie (1921-1926)
• Inspektorat Jazdy Nr III we Lwowie (1921-1926 → Dowództwo 4 DK)
• Inspektorat Armii z siedzibą we Lwowie (1926-1939)
• Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie

Wielkie jednostki, oddziały i pododdziały broni

Piechota

• Dowództwo 5 Dywizji Piechoty we Lwowie (1919-1939)
• Dowództwo 11 Karpackiej Dywizji Piechoty w Stanisławowie (1919-1939)
• Dowództwo 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu (1919-1939)
• batalion ciężkich karabinów maszynowych typu B
• batalion zapasowy 10 pułku piechoty w Lubaczowie (tymczasowo)
• batalion zapasowy 14 pułku piechoty w Jarosławiu (tymczasowo)
• batalion zapasowy 18 pułku piechoty w Krakowcu (tymczasowo)
• batalion zapasowy 19 pułku piechoty „Odsieczy Lwowa” we Lwowie
• batalion zapasowy 37 pułku piechoty w Przemyślu (tymczasowo)
• batalion zapasowy 38 pułku piechoty „Strzelców Lwowskich” w Przemyślu
• batalion zapasowy 39 pułku piechoty „Strzelców Lwowskich” w Jarosławiu
• batalion zapasowy 40 pułku piechoty „Strzelców Lwowskich” we Lwowie^[2]

Kawaleria

• Dowództwo 4 Dywizji Kawalerii we Lwowie (1924-1930)
• Dowództwo VI Brygady Jazdy we Lwowie (1921-1924 → 6 SBK)
• Dowództwo 6 Samodzielnej Brygady Kawalerii w Stanisławowie (1924-1937 → Podolska BK)
• Dowództwo Podolskiej Brygady Kawalerii w Stanisławowie (1937-1939)
• Dowództwo XVI Brygady Kawalerii we Lwowie (1924-1930)
• 6 pułk Ułanów Kaniowskich w Stanisławowie
• 9 pułk Ułanów Małopolskich w Trembowli
• 14 pułk Ułanów Jazłowieckich we Lwowie
• 6 pułk strzelców konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego w Żółkwi
• 4 szwadron pionierów we Lwowie
• 6 szwadron pionierów w Stanisławowie
• 6 szwadron łączności w Stanisławowie

Artyleria

• 6 Grupa Artylerii we Lwowie (1929-1939)
• 6 pułk artylerii ciężkiej Obrońców Lwowa we Lwowie (1921-1939)
• 11 pułk artylerii polowej w Stanisławowie (1921-1930 → 11 pal)
• 11 Karpacki pułk artylerii lekkiej w Stanisławowie (1931-1939)
• 13 dywizjon artylerii konnej we Lwowie (od 1929 roku w Kamionce Strumiłowej)
• 6 dywizjon artylerii przeciwlotniczej we Lwowie
• bateria zapasowa 5 pułku artylerii polowej w Jarosławiu
• bateria zapasowa 5 pułku artylerii ciężkiej w Jarosławiu^[3]

Wojska Samochodowe i Bronie Pancerne

• 6 dywizjon samochodowy we Lwowie (1921-1934)
• 6 batalion czołgów i samochodów pancernych we Lwowie (1934-1935)
• 6 batalion pancerny we Lwowie (1935-1939)

Saperzy

• Ośrodek Sapersko-Pionierski 11 Dywizji Piechoty w Stryju (1937-1939)
• Ośrodek Sapersko-Pionierski 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu (1937-1939)

Łączność

• kadra kompanii zapasowej VI batalionu telegraficznego we Lwowie

Lotnictwo

• 6 pułk lotniczy we Lwowie (1925-1939)

Wojska Taborowe (Tabory)

• 6 dywizjon taborów we Lwowie (1921-1925) → 6 Szwadron Taborów
• 6 szwadron taborów we Lwowie (1925-1931) → Kadra 6 Dywizjonu Taborów
• kadra 6 dywizjonu taborów we Lwowie (1931-1938) → w Jaworowie (1939)

Żandarmeria

• 6 Dywizjon Żandarmerii we Lwowie

Oddziały i zakłady służb

Służba inżynieryjno-saperska

• Okręgowy Skład Inżynierii i Saperów Nr VI we Lwowie
• Rejonowe Kierownictwo Inżynierii i Saperów Lwów
• Rejonowe Kierownictwo Inżynierii i Saperów Stanisławów
• Rejonowe Kierownictwo Inżynierii i Saperów Tarnopol

Służba uzbrojenia

• Okręgowy Zakład Uzbrojenia Nr VI we Lwowie

Służba intendentury

• Okręgowy Zakład Gospodarczy Nr VI we Lwowie
• Okręgowy Zakład Mundurowy Nr VI we Lwowie
• Rejonowy Zakład Gospodarczy Tarnopol z siedzibą w Złoczowie
• Filia Rejonowego Zakładu Gospodarczego Tarnopol w Brzeżanach
• Rejonowy Zakład Gospodarczy Stanisławów
• Filia Rejonowego Zakładu Gospodarczego Stanisławów w Kołomyi

Służba zdrowia

• Okręgowy Szpital Nr VI we Lwowie → 6 Szpital Okręgowy

Kierownictwa rejonów sanitarnych zostały utworzone w listopadzie 1921 roku, natomiast ich likwidacja została przeprowadzona w kwietniu 1924 roku^[4].

• Kierownictwo Rejonu Sanitarnego Lwów
• Kierownictwo Rejonu Sanitarnego Tarnopol
• Kierownictwo Rejonu Sanitarnego Stanisławów

• Szpital Rejonowy w Brzeżanach (1919-1925) → GICh
• Filia Szpitala Rejonowego Brzeżany w Złoczowie (1919-1926) → GICh
• Szpital Rejonowy w Tarnopolu → Szpital Wojskowy w Tarnopolu (do 1926) → GICh
• Filia Szpitala Rejonowego Tarnopol w Czortkowie (1920-1924)
• Szpital Rejonowy w Stanisławowie → Szpital Wojskowy w Stanisławowie (do 1929) → GICh

• Zakład Leczniczo-Protezowy dla Inwalidów we Lwowie (1921-1926)
  • komendant – płk lek. Juliusz Kolmer
• Wojskowy Szpital Sezonowy w Morszynie (1936-1939)

• 6 batalion sanitarny we Lwowie (1922-1931) → Kadra Zapasowa 6 Szpitala Okręgowego

• Garnizonowa Izba Chorych w Brzeżanach (1925-1931)
• Garnizonowa Izba Chorych w Stanisławowie (1929-1939)
• Garnizonowa Izba Chorych w Tarnopolu (1926-1927)
  • komendant – płk lek. Zdzisław Stobiecki (1926^[5])
• Garnizonowa Izba Chorych w Złoczowie (1926-1931)
  • komendant – mjr lek. Józef Golicz (od VI 1926^[6])

Służba weterynaryjna

• Kadra Okręgowego Szpitala Koni we Lwowie

Służba uzupełnień

22 maja 1919 roku Minister Spraw Wojskowych przydzielił niżej wymienione powiatowe komendy uzupełnień do kadr pułków piechoty:

• PKU Rawa Ruska do 19 pułku piechoty,
• PKU Przemyśl do 38 pułku piechoty,
• PKU Jarosław do 39 pułku piechoty,
• PKU Lwów do 40 pułku piechoty^[7].

24 maja 1919 roku Minister Spraw Wojskowych ustanowił dwie powiatowe komendy uzupełnień w Samborze i w Stryju z tymczasową siedzibą w Drohobyczu, wyznaczył obszary działania poszczególnych PKU oraz podporządkował je Okręgowej Komendzie Uzupełnień we Lwowie z siedzibą w Przemyślu:

• PKU w Rawie Ruskiej dla 19 pułku piechoty (powiaty: gródecki, rawo-ruski, jaworowski, mościski, rudecki),
• PKU w Przemyślu dla 38 pułku piechoty (powiaty: przemyski, brzozowski, dobromilski),
• PKU w Jarosławiu dla 39 pułku piechoty (powiaty: jarosławski, niski, łańcucki, przeworski, cieszanowski),
• PKU we Lwowie dla 40 pułku piechoty (miasto Lwów, powiaty: lwowski, sokalski i żółkiewski oraz „te części byłej Galicji Wschodniej na północ od Dniestru, które znajdują się polskim posiadaniu”),
• PKU w Samborze (powiaty:samborski, starosamborski, drohobyski, turczański),
• PKU w Stryju z siedzibą w Drohobyczu (powiaty: stryjski, żydaczowski, kałuski, doliński, skolski, z zastrzeżeniem „o ile są w naszym posiadaniu”).

Reorganizacja miała być zakończona do 10 czerwca 1919 roku. W terminie późniejszym miano podać, które pułki piechoty będą uzupełniane przez PKU w Samborze i Stryju^[8].

12 czerwca 1919 roku wydany został rozkaz D.M.O 3314.IV „Uzupełnienie rozkazu o zmianach PKU”^[9]

• Powiatowa Komenda Uzupełnień Brzeżany, czasowo z siedzibą we Lwowie, obejmująca powiaty: brzeżański, przemyślański, bóbrecki, rohatyński, podhajecki
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Buczacz
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Czortków
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Kałusz
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Kamionka Strumiłowa
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Kołomyja I
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Kołomyja II
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Lwów, przeniesiona z Przemyśla i podporządkowana 12 VI 1919 DOGen. „Lwów”
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Lwów-Miasto
• Komenda Rejonu Uzupełnień Lwów-Miasto
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Lwów-Powiat
• Komenda Rejonu Uzupełnień Lwów-Powiat
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Rawa Ruska (od 12 VI 1919 PKU Gródek Jagielloński^[10])
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Gródek Jagielloński
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Rawa Ruska
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Stanisławów, czasowo z siedzibą w Stryju, obejmująca powiaty: stanisławowski, bohorodczański, tłumacki
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Stanisławów
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Sambor
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Stryj, przeniesiona 12 VI 1919 z Drohobycza
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Tarnopol
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Złoczów

W latach 1928–1939:

Komendy rejonów uzupełnień DOK VI

• Komenda Rejonu Uzupełnień Brzeżany
• Komenda Rejonu Uzupełnień Buczacz
• Komenda Rejonu Uzupełnień Czortków
• Komenda Rejonu Uzupełnień Gródek Jagielloński
• Komenda Rejonu Uzupełnień Kałusz
• Komenda Rejonu Uzupełnień Kamionka Strumiłowa
• Komenda Rejonu Uzupełnień Kołomyja I
• Komenda Rejonu Uzupełnień Kołomyja II
• Komenda Rejonu Uzupełnień Lwów Miasto
• Komenda Rejonu Uzupełnień Lwów Powiat
• Komenda Rejonu Uzupełnień Rawa Ruska
• Komenda Rejonu Uzupełnień Stanisławów
• Komenda Rejonu Uzupełnień Stryj
• Komenda Rejonu Uzupełnień Tarnopol
• Komenda Rejonu Uzupełnień Złoczów

w 1939 roku miała zostać utworzona

• Komenda Rejonu Uzupełnień Trembowla

Służba remontu

Służba sprawiedliwości

• Sąd Wojskowy Okręgu Generalnego we Lwowie → Wojskowy Sąd Okręgowy Nr VI we Lwowie
• Prokuratura przy Wojskowym Sądzie Okręgowym we Lwowie → Wojskowa Prokuratura Okręgowa Nr 6
• Wojskowe Więzienie Śledcze Nr VI we Lwowie → Wojskowe Więzienie Śledcze Nr 6 we Lwowie
• Wojskowy Sąd Rejonowy we Lwowie
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Stanisławowie
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Tarnopolu
• Wojskowe Więzienie Karne w Stanisławowie

Służba duszpasterska

• Kierownictwo Rejonu Duszpasterstwa Katolickiego Lwów
  • kierownik - ks. starszy kapelan Ludwik Bombas (1923-1924)
• Kierownictwo Rejonu Duszpasterstwa Katolickiego Stanisławów
  • kierownik - ks. starszy kapelan Jan Kossowski (1923)
  • kierownik - ks. starszy kapelan Jan Leon Ziółkowski (1924)
• Kierownictwo Rejonu Duszpasterstwa Katolickiego Tarnopol
  • kierownik - ks. starszy kapelan Roman Dadaczyński (1923-1924)
• Kapelani garnizonów wyznania rzymskokatolickiego
  • garnizonu Brzeżany - ks. kapelan Jan Motyka (1923), wakat (1924)
  • garnizonu Czortków (od 1924 roku - Czortków-Trembowla) - wakat (1923-1924)
  • garnizonu Gródek Jagielloński (od 1924) - wakat
  • garnizonu Kamionka Strumiłowa - ks. kaplan Antoni Kosiba (1923)
  • garnizonu Kołomyja - ks. kapelan Józef Czach (1924)
  • garnizonu Stryj (od 1924 roku - Stryj-Sambor) - ks. kapelan Walenty Turzyński (1923-1924)
  • garnizonu Złoczów - ks. kapelan Edmund I Nowak (1923-1924)
  • garnizonu Lwów-Łyczaków - ks. starszy kapelan Ludwik Bombas (1924)
  • garnizonu Lwów-Cytadela - wakat (1924)
  • garnizonu Lwów-Zamarstynów - ks. starszy kapelan Albin Mydlarz (1924)
  • garnizonu Stanisławów - ks. starszy kapelan Jan Leon Ziółkowski (1924)
  • garnizonu Tarnopol - ks. starszy kapelan Roman Dadaczyński (1924)
• Kapelani garnizonów wyznania greckokokatolickiego
  • garnizonu Lwów -
• Kapelan wyznania prawosławnego - ks. Andrzej Jacyszyn

Władze lokalne i garnizonowe

• Komenda Miasta Lwów
  • komendant - ppłk dypl. piech. Zygmunt Kuczyński (od 1932)
• Komenda Placu Lwów
  • komendant - mjr piech. Edward Seweryn Jan Magiera (do 8 IX 1931 → p.o. komendanta PKU Królewska Huta^[11])
  • komendant - ppłk dypl. piech. Zygmunt Kuczyński (20 IX 1931^[12] - 1932)
• Komendant Placu Stanisławów - mjr piech. Kazimierz III Wróblewski (1932)
• Komendant Placu Stryj - mjr piech. Mieczysław Chyżyński (1932)
• Komendant Placu Tarnopol - mjr piech. Korneli Bogotko (1932)
• Komendant Placu Złoczów - mjr piech. Aleksander Strzelecki (1932)
• Komenda Obozu Ćwiczeń Pohulanka - mjr art. Stanisław Eugeniusz Budzianowski (27 IV 1929 - 1932^[13])

Obrona Narodowa

• Dowództwo Lwowskiej Brygady Obrony Narodowej we Lwowie (1937-1939)
• Dowództwo Karpackiej Półbrygady Obrony Narodowej w Stanisławowie (1937-1939)
• I Lwowski batalion ON we Lwowie
• II Lwowski batalion ON w Gródku Jagiellońskim
• Brzeżański batalion ON w Brzeżanach
• Sokalski batalion ON w Sokalu
• Tarnopolski batalion ON w Tarnopolu
• Stryjski batalion ON w Stryju
• Stanisławowski batalion ON w Stanisławowie
• I Huculski batalion ON w Kołomyi
• II Huculski batalion ON w Kołomyi

Szkoły wojskowe

• Szkoła Oficerska Wojsk Taborowych we Lwowie
• Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 6 w Zaleszczykach (1927-1928)
• batalion podchorążych rezerwy piechoty nr 6 w Zaleszczykach (1928-1929)
• batalion podchorążych rezerwy piechoty nr 6A w Rawie Ruskiej (VIII 1928 – VII 1929)
• Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 5 DP przy 19 Pułku Piechoty Odsieczy Lwowa we Lwowie
• Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 11 DP przy 48 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Stanisławowie
• Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 12 DP przy 54 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Tarnopolu
• Szkoła Podchorążych Rezerwy Kawalerii Nr 4 przy 4 DK we Lwowie (1924-1925) i w Zaleszczykach (1925-1926)
• Szkoła Podoficerów Zawodowych Kawalerii we Lwowie, a następnie w Jaworowie (1926-1931)
• Korpus Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie (1921-1939)

Przypisy

1. Rozporządzenie Ministrów: Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych i Opieki Społecznej z dnia 7 lutego 1939 roku wydane w porozumieniu z Ministrami: Spraw Zagranicznych, Skarbu, Sprawiedliwości, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Komunikacji w sprawie wykonania ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131). Rozporządzenie weszło w życie 17 marca 1939 roku.
2. Rozkaz L. D.M.O. 3073.Mob. z 3 czerwca 1919 roku Wykaz miejsc postoju batalionów zapasowych p.p. w: Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 64 z 10 czerwca 1919 roku, poz. 2040.
3. Rozkaz D.M.O 3463.Mob z dnia 12 czerwca 1919 roku Wykaz miejsc postoju baterii zapasowych pułków artylerii. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 67 z 17 czerwca 1919 roku, poz. 2155.
4. Jarno 2001 ↓, s. 192-193.
5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 6 maja 1926 roku, s. 136.
6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 28 czerwca 1926 roku, s. 201.
7. Rozkaz D.M.O. 8127.IV „O terytorialnym kompletowaniu pułków”. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 61 z 3 czerwca 1919 roku, poz. 1957.
8. Rozkaz D.M.O. 8195.IV „O zmianach PKU”. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 61 z 3 czerwca 1919 roku, poz. 1958.
9. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 67 z 17 czerwca 1919 roku, poz. 2157.
10. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 68 z 21 czerwca 1919 roku, poz. 2191.
11. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 234.
12. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 233.
13. Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 504, 507, 509.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Dziesięciolecie Wojsk VI. Okręgu Korpusu. Lwów: Nakładem Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI, 1928.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• A.A. Ostanek, VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921-1939, Warszawa 2013, ISBN 978-83-7543-286-2.