Στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα και ο Τσίπρας έγινε πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας, συνεργαζόμενος με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Μετά από 5 μήνες διαπραγμάτευσης με τους δανειστές της Ελλάδας, στις 27 Ιουνίου προκήρυξε δημοψήφισμα, για το εάν θα πρέπει να γίνουν αποδεκτοί οι όροι που του πρότειναν, για ένα τρίτο μνημόνιο, υποστηρίζοντας το «ΟΧΙ». Ο ελληνικός λαός υπερψήφισε την πρότασή του με ποσοστό 61,31% υπέρ του «ΟΧΙ» και κατά ενός τρίτου μνημονίου. Στις 13 Ιουλίου, όμως, ο ίδιος υπέγραψε συμφωνία για ένα τρίτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα. Παραιτήθηκε στις 20 Αυγούστου και ορκίστηκε εκ νέου πρωθυπουργός μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.
Τον Ιούνιο του 2018, υπέγραψε τη συμφωνία των Πρεσπών για την επίλυση του Μακεδονικού ονοματολογικού ζητήματος.[6] Τον ίδιο μήνα συμφωνήθηκε στο Eurogroup σημαντική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους[7] και τον Ιούλιο η ενισχυμένη εποπτεία της χώρας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ έως το 2022.[8][9] Στις 20 Αυγούστου του 2018, ολοκληρώθηκε το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής στήριξης της Ελλάδας.[10]
Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 28 Ιουλίου 1974[14] και είναι γιος του Παύλου Τσίπρα, πολιτικού μηχανικού και ιδιοκτήτη των κατασκευαστικών εταιρειών «Ηρακλής ΑΤΕ» (μαζί με τον αδελφό του, Ηρακλή)[15] και «ΑΤΕ Τσίπρας».[16]
Ο Τσίπρας αποφοίτησε από το Πολυκλαδικό Λύκειο Αμπελοκήπων.[20] Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών από όπου αποφοίτησε το 2000. Το 2003 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στην Πολεοδομία-Χωροταξία στο ίδιο πανεπιστήμιο.[21]
Το 2001 ο Τσίπρας ταξίδεψε στην Ιταλία για να συμμετάσχει στις διαδηλώσεις εναντίον της συνόδου κορυφής των G8 στη Γένοβα. Ήταν ένα από τα 135 στελέχη του ΣΥΝ που θεωρήθηκαν ύποπτα για πρόκληση επεισοδίων και στα οποία απαγορεύτηκε η αποβίβαση στο λιμάνι της Ανκόνα, με αποτέλεσμα να οργανώσουν επιτόπια ολοήμερη διαμαρτυρία, παρεμποδίζοντας την αναχώρηση του καραβιού, έως ότου παρενέβη η ιταλική αστυνομία.[26]
Ο Τσίπρας σε διαδήλωση για το ασφαλιστικό σύστημα (2007).
Μετά τη νεολαία
Έθεσε υποψηφιότητα για βουλευτής στις εκλογές του Μαρτίου 2004.[22] Τον Δεκέμβριο του 2004, αποχώρησε από τη νεολαία και εξελέγη στην κεντρική πολιτική επιτροπή του ΣΥΝ και εν συνεχεία στην πολιτική γραμματεία του κόμματος.[20] Τον Οκτώβριο του 2005, ο πρόεδρος του ΣΥΝ, Αλέκος Αλαβάνος, τον πρότεινε στο κόμμα ως υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων.[27] Στην πρόταση αντέδρασαν στελέχη του ΣΥΝ που τάχθηκαν υπέρ της υποψηφιότητας του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, για την οποία είχε εκφραστεί θετικά στο παρελθόν και ο Αλαβάνος.[28][29][30] Η ΠΓ αποφάσισε κατά πλειοψηφία υπέρ της υποψηφιότητας Τσίπρα, ενώ η νομαρχιακή επιτροπή Α΄ Αθηνών τάχθηκε με οριακή πλειοψηφία υπέρ της υποψηφιότητας Παπαγιαννάκη.[31] Μετά από πρόταση του Αλαβάνου, η ΚΠΕ απέρριψε με πλειοψηφία δύο τρίτων την απόφαση της νομαρχιακής επιτροπής[32] και ο Τσίπρας έγινε ο υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων του ΣΥΝ στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2006.[20] Έλαβε ποσοστό 10,51% και συνολικά 4 έδρες στο δημοτικό συμβούλιο.[33]
Πρόεδρος του ΣΥΝ
Στις 10 Φεβρουαρίου του 2008, το 5ο συνέδριο του ΣΥΝ εξέλεξε πρόεδρο τον Τσίπρα με 840 ψήφους (70,41%) έναντι 342 του Φώτη Κουβέλη (28,67%). Σε ηλικία 33 ετών, ο Τσίπρας έγινε ο νεότερος αρχηγός πολιτικού κόμματος στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας.[34][35] Ο Αλέκος Αλαβάνος, τον οποίο διαδέχθηκε, παρέμεινε πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ.[36]
Ο Αλέξης Τσίπρας σε ομιλία στο 5ο Συνέδριο του ΣΥΝ.
Τον Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ο Τσίπρας καταλόγισε πολιτικές ευθύνες στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή[37] και απέρριψε την κριτική της ΓΓ του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα, ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ χαϊδεύει τα αυτιά των κουκουλοφόρων».[38] Ζήτησε τον αφοπλισμό της αστυνομίας, την κατάργηση των ΜΑΤ, αλλαγή της κρατικής πολιτικής απέναντι στη νεολαία και μείωση του ορίου ηλικίας για δικαίωμα ψήφου στα 16 χρόνια.[39]
Στις ευρωεκλογές του 2009, ο ΣΥΡΙΖΑ απέσπασε το 4,70% των ψήφων, ποσοστό χαμηλότερο από εκείνο των προηγούμενων εθνικών εκλογών, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν εσωκομματικές διαφωνίες.[40] Τον Αύγουστο, μετά από εισήγηση του γραμματέα του Συνασπισμού, Δημήτρη Βίτσα, ο Τσίπρας έκανε πρόταση για έκτακτο συνέδριο που θα έκρινε το ζήτημα της ηγεσίας,[41] η οποία απορρίφθηκε από την ΚΠΕ.[42] Ωστόσο, ο πρόεδρος πέτυχε να προσεταιριστεί στελέχη δύο συνιστωσών.[43][44]
Εν όψει των εθνικών εκλογών του Οκτωβρίου 2009, ο Τσίπρας υπέβαλε αρχικά πρόταση στο να είναι εκείνος επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας, κάτι που δεν συνέβη τελικά.[45] Στις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στη Βουλή με 4,60% με τον Τσίπρα να εκλέγεται βουλευτής για πρώτη φορά (στην Α΄ Αθήνας με 17.234 σταυρούς)[46] και ταυτόχρονα -ομόφωνα- πρόεδρος της ΚΟ.[47][48]
Κατά την πρώτη περίοδο ηγεσίας του, ο Τσίπρας κατηγορήθηκε από κομματικούς αντιπάλους του για λαϊκισμό.[50] Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2009 θεωρήθηκαν μεγάλη αποτυχία.[51] Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τέσσερις βουλευτές της «Ανανεωτικής Πτέρυγας» του ΣΥΝ να αποχωρήσουν από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτοστάτη τον Φώτη Κουβέλη.[52] Οι συγκεκριμένες κινήσεις αποτέλεσαν ιστορικό γεγονός για τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς τα μέλη αυτά θεωρούνταν ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινοβουλευτικής ομάδας. Ο Τσίπρας χαρακτήρισε τις αποχωρήσεις ως «παραδοξότητες».[53]
Η άνοδος στις εκλογές του 2012
Αξιοποιώντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τις αποκαλούμενες «πολιτικές του μνημονίου», που από πολλούς θεωρούντο ως επιβλαβείς για την οικονομία της χώρας, ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Μαΐου 2012 έλαβε ποσοστό 16,79%, επιτυγχάνοντας ένα ιστορικό ρεκόρ στα μεταπολιτευτικά εκλογικά χρονικά της Ελλάδας για κόμμα της Αριστεράς. Ο Τσίπρας χαρακτήρισε την επιτυχία αυτή ως μια «ειρηνική επανάσταση»[54] και δήλωσε ότι οι Έλληνες ζήτησαν με την ψήφο τους μια «κυβέρνηση της Αριστεράς».
Τις επόμενες ημέρες, τα διεθνή μέσα έστρεψαν για πρώτη φορά τα φώτα τους στον Αλέξη Τσίπρα, παρουσιάζοντας πορτραίτα του.[55] Μετά τις εκλογές του Μαΐου 2012, τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ ανέβηκαν κι άλλο στις δημοσκοπήσεις, σε ορισμένες από τις οποίες εμφανιζόταν ως πρώτο κόμμα.[56] Λόγω αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου, για τις οποίες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα εξελίσσονταν σε μονομαχία μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ.[57] Παράλληλα, η κεντροαριστερή βρετανική εφημερίδα Guardian εμφάνιζε τον Αλέξη Τσίπρα ως ένα από τα φαβορί των εκλογών, χωρίς να παραλείπει όμως να αναφέρει ότι κατηγορείται για δημαγωγία και λαϊκισμό.[58][59] Τελικά, στις επαναληπτικές εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ κατετάγη δεύτερο κόμμα (26,89%) με διαφορά μικρότερη των 3 μονάδων από τη ΝΔ, η οποία σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ.
Τον Ιούλιο του 2013, έλαβε χώρα το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ως ενιαίο πολιτικό κόμμα, κατά το οποίο εξελέγη πρόεδρος του κόμματος με ποσοστό 74,08%.[60]
Πορεία προς την εξουσία
Εν όψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2014 (αυτοδιοικητικές εκλογές και ευρωεκλογές), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να αναβαθμίσει τη σημασία του αποτελέσματος, προσδίδοντάς του χαρακτήρα δημοψηφίσματος, μια πολιτική απόφαση που δέχτηκε να ακολουθήσει και η πλευρά του πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά. Παράλληλα, τον Δεκέμβριο του 2013, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς επέλεξε τον Αλέξη Τσίπρα ως υποψήφιο για τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν).
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέλαβε την πρώτη θέση στις ευρωεκλογές (26,56% έναντι 22,72% της ΝΔ) και κέρδισε τις περιφέρειες Αττικής και Ιονίων Νήσων. Όμως, τα -υψηλά σε σχέση με τις δημοσκοπήσεις- ποσοστά της Ελιάς και η επικράτηση της ΝΔ στις περισσότερες περιφέρειες και δήμους της χώρας θεωρήθηκαν ικανοποιητικά αποτελέσματα από τη δικομματική πλέον κυβέρνηση. Ως εκ τούτου, η ισχύς της πρότασης για άμεσες εθνικές εκλογές αποδυναμώθηκε.
Τον Σεπτέμβριο του 2014, παρουσίασε σε ομιλία του στη ΔΕΘ το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ («Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης»), που συνίστατο στη διαπραγμάτευση του ελληνικού δημόσιου χρέους και μία δέσμη πολιτικών και οικονομικών μέτρων,[61] το κόστος εφαρμογής των οποίων υπολογίστηκε από το κόμμα σε 11,3 δισ. ευρώ[62] και από το Υπουργείο Οικονομικών σε 17 έως 27 δισ.[63]
Κατά την πρώτη συνάντηση του νέου υπουργικού συμβουλίου, ο Τσίπρας δήλωσε ότι οι προτεραιότητες της κυβέρνησής του είναι η καταπολέμηση της «ανθρωπιστικής κρίσης» στην Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και η εφαρμογή των υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η κατάργηση των πολιτικών ιδιωτικοποίησης της προηγούμενης κυβέρνησης.
Στις 3 Φεβρουαρίου, ο Τσίπρας πραγματοποίησε επίσημη κρατική επίσκεψη στον Ιταλό ομόλογό του, Ματέο Ρέντσι, στη Ρώμη. Διεξήγαγαν κοινή συνέντευξη τύπου εκφράζοντας ανησυχίες σχετικά με τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Τσίπρας δήλωσε ότι η ανάπτυξη είναι ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την οικονομική κρίση. Μετά τη συνέντευξη, ο Ρέντσι έδωσε στον Τσίπρα μια γραβάτα ως δώρο. Ο Τσίπρας, ο οποίος είναι γνωστός για την ιδιόμορφη επιλογή του να μη φοράει γραβάτες, ευχαρίστησε τον Ρέντσι και είπε ότι θα τη φορέσει όταν η Ελλάδα θα έχει επαναδιαπραγματευτεί με επιτυχία τα μέτρα λιτότητας. Στις 20 Φεβρουαρίου, το Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία με την Ελλάδα για παράταση του ελληνικού προγράμματος διάσωσης για τέσσερις μήνες. Ο Τσίπρας επίσης ταξίδεψε στη Μόσχα, στις 8 Απριλίου, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει τη στήριξη της ρωσικής κυβέρνησης. Στις 22 Ιουνίου, παρουσίασε μία νέα ελληνική πρόταση στη σύνοδο κορυφής, η οποία περιελάμβανε τη σταδιακή αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη και τον περιορισμό της πρόωρης συνταξιοδότησης. Προσφέρθηκε επίσης να μεταρρυθμίσει το σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας για να καθορίσει το βασικό επιτόκιο στο 23%.
Τον Απρίλιο του 2015 συμπεριλήφθηκε στον ετήσιο κατάλογο του ειδησεογραφικού περιοδικού Time με τις 100 προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς.[70][71]
Διαδήλωση υπέρ του «όχι» στο δημοψήφισμα στην πλατεία Συντάγματος (3-7-2015).
Στις 26 Ιουνίου του 2015, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, το οποίο ενέκριναν 178 βουλευτές και προκηρύχθηκε από τη Βουλή στις 28 Ιουνίου 2015. Στις 29 Ιουνίου οι ελληνικές τράπεζες παρέμειναν κλειστές, ώστε να επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων και η διαπραγμάτευση των μετοχών και των ομολόγων στην Ελλάδα σταμάτησε. Το δημοψήφισμα, που διεξήχθη στις 5 Ιουλίου 2015, είχε το ερώτημα εάν έπρεπε να εγκριθούν τα μέτρα λιτότητας που απέστειλαν με τη μορφή τελεσιγράφου οι δανειστές στην κυβέρνηση. Ο ίδιος, ο Τσίπρας, πήρε σαφή θέση υπέρ του "ΟΧΙ". Στις 3 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια της κεντρικής συγκέντρωσης στην πλατεία Συντάγματος μπροστά στο κοινοβούλιο, απέρριψε τις προειδοποιήσεις ορισμένων ηγετών ότι ένα "ΟΧΙ" στο δημοψήφισμα θα μπορούσε να οδηγήσει την Ελλάδα να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 61,31% υπέρ του ΟΧΙ.[72]
Πρωτοσέλιδο της βελγικής εφημερίδας De Standaard στις 11 Ιουλίου 2015, αναφερόμενο στην «κωλοτούμπα» Τσίπρα και την υπογραφή του Τρίτου Μνημονίου
Μετά από εφτά ημέρες διαπραγμάτευσης, στις 13 Ιουλίου 2015, ο Τσίπρας κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές. Η Ελλάδα έλαβε δάνειο ύψους έως 86 δισ. ευρώ, το οποίο παραδόθηκε σταδιακά από τον Αύγουστο του 2015 μέχρι τον Ιούνιο του 2018. Σε αντάλλαγμα, έπρεπε να αυξήσει τον ΦΠΑ, να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα, να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ, να μειώσει αυτόματα τις δημόσιες δαπάνες για να πάρει πρωτογενή πλεονάσματα, να μεταρρυθμίσει τη δικαιοσύνη, να ακολουθήσει τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, να ανακαλέσει τους νόμους που ψήφισε ο Τσίπρας, εκτός από τον νόμο που αφορά την «ανθρωπιστική κρίση», να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, να ιδιωτικοποιήσει 50 δισεκατομμύρια περιουσιακά στοιχεία του κράτους και να μειώσει το κόστος του δημόσιου τομέα. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα έλαβε το πακέτο Γιούνκερ (35 δισ. ευρώ), που προοριζόταν να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Στις 14 Αυγούστου, το ελληνικό κοινοβούλιο υποστήριξε τη νέα συμφωνία διάσωσης της χώρας, αν και περισσότεροι από 40 βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν κατά της συμφωνίας. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Τσίπρας στηρίχθηκε στην ψήφιση του μνημονίου από κόμματα της αντιπολίτευσης: Νέα Δημοκρατία, Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα και Ποτάμι.
Μετά από αίτημα της πλειοψηφίας των μελών της,[73] στις 30 Ιουλίου συνεδρίασε η ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, όπου ο Τσίπρας πρότεινε τη διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου του κόμματος το Σεπτέμβριο και όχι την άμεση σύγκλησή του τον Αύγουστο, όπως πρότεινε η Αριστερή Πλατφόρμα. Η πρόταση του Τσίπρα έγινε αποδεκτή με μεγάλη πλειοψηφία.[74]
Προκήρυξη πρόωρων εκλογών
Τον Αύγουστο του 2015, ανακοίνωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα την παραίτηση της κυβέρνησης με σκοπό τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών τον επόμενο μήνα. Μετά την αποτυχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης να σχηματίσουν κυβέρνηση, υπηρεσιακή πρωθυπουργός της Ελλάδας ανέλαβε η πρόεδρος του Αρείου Πάγου, Βασιλική Θάνου. Αυτή η απόφαση προκάλεσε την αποχώρηση μελών της κυβέρνησης και βουλευτών από τον ΣΥΡΙΖΑ και την προσχώρηση πολλών από αυτών στη Λαϊκή Ενότητα.[75]
Δεύτερη πρωθυπουργία (Σεπτέμβριος 2015-Ιούλιος 2019)
Στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 20 Σεπτεμβρίου, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε και πάλι πρώτο κόμμα, αυτή τη φορά με ποσοστό 35,46% και 145 έδρες και συνεργάστηκε ξανά με τους ΑΝΕΛ, σχηματίζοντας κυβέρνηση υποστηριζόμενη από 155 βουλευτές. Από τον Ιούνιο του 2018 και έπειτα, λόγω ανεξαρτητοποιήσεων, η κυβερνητική πλειοψηφία αποτελούνταν από 152 συνολικά βουλευτές.[76] Στις 22 Οκτωβρίου 2015, η ανώτερη υπάλληλος είσπραξης φόρου της Ελλάδας, Κατερίνα Σαββαΐδου, απολύθηκε από το υπουργικό συμβούλιο, ύστερα από εισήγηση του πρωθυπουργού, λόγω άσκησης ποινικής δίωξης για δύο υποθέσεις, για μία εκ των οποίων απαλλάχθηκε αργότερα. Εκείνη την περίοδο, τα μέτρα που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση προκάλεσαν αντιδράσεις. Οι αγρότες απειλούσαν να φέρουν τους ελκυστήρες τους στην Αθήνα και οι φαρμακοποιοί έκαναν απεργίες. Στις 18 Νοεμβρίου 2015, ο Τσίπρας, ως ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας που επισκέπτεται την τουρκική επαρχία Σμύρνης του Αιγαίου από τις ημέρες της Μικρασιατικής Καταστροφής, συναντήθηκε με τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου. Εκεί, συμφώνησαν να συνεργαστούν και ότι θα υπάρξει τεχνική συνεργασία μεταξύ των Ελλήνων και των τουρκικών παράκτιων φρουρών.
Στις 8 Μαΐου 2016, η Βουλή ενέκρινε νέα μέτρα λιτότητας που περιελάμβαναν την αύξηση των φόρων για τους μεσαίους και υψηλού επιπέδου εισοδηματίες και την πραγματοποίηση περικοπών που θα εξοικονομούσαν περίπου το 3% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Οι μεταρρυθμίσεις περιλάμβαναν επίσης την κατάργηση των εκπτώσεων φόρου προστιθέμενης αξίας, τη μείωση των συντάξεων και την αύξηση της απορρύθμισης. Στις 22 Μαΐου 2016, ο Τσίπρας πέρασε περαιτέρω μέτρα λιτότητας. Η νομοθεσία περιλάμβανε μία διάταξη για μέτρα "έκτακτης ανάγκης", συμπεριλαμβανομένων των περικοπών των μισθών και των συντάξεων, που θα τίθονταν σε εφαρμογή αυτομάτως, εάν οι δημοσιονομικοί στόχοι δεν είχαν εκπληρωθεί το επόμενο έτος. Οι φόροι επί των τσιγάρων, του καφέ και της μπίρας αυξήθηκαν επίσης, ενώ ένας μη δημοφιλής φόρος περιουσίας αναδιαρθρώθηκε για να αυξήσει τα έσοδα από μεγαλύτερα κτίρια. Επίσης, δημιουργήθηκε ένας νέος οργανισμός ιδιωτικοποίησης, ο οποίος θα είχε 99ετή θητεία για την ανάπτυξη και πώληση κρατικής ιδιοκτησίας. Ο Τσίπρας υπερασπίστηκε την υιοθέτηση νέων φορολογικών μέτρων, δηλώνοντας "Η άνοιξη μπορεί να έχει σχεδόν τελειώσει, αλλά προσβλέπουμε σε μια οικονομική άνοιξη και μια επιστροφή στην ανάπτυξη φέτος".
Το 2017 το περιοδικό Time τοποθέτησε τον Αλέξη Τσίπρα σε λίστα με τους πέντε λιγότερο δημοφιλείς αρχηγούς, χαρακτηρίζοντας τον ως λιγότερο δημοφιλή από τον Ντόναλντ Τραμπ. Το περιοδικό επίσης ανέφερε ότι αυτό συμβαίνει επειδή «έχει αναγκαστεί να δεχτεί ολοένα και περισσότερα μέτρα λιτότητας για να κρατήσει τη χώρα του στην επιφάνεια» και «ο Τσίπρας και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχουν επιδεινώσει τα προβλήματα που προϋπήρχαν στην οικονομία με τη χώρα να έχει χάσει από την έναρξη της κρίσης περίπου το 25% του ΑΕΠ».[77]
Σε συνέντευξή του στον Guardian, που δημοσιεύθηκε στις 24 Ιουλίου 2017, δήλωσε ότι η ελληνική οικονομία ήταν "στα πάνω της" και ότι "τα χειρότερα είναι σαφώς πίσω μας". Εξέφρασε επίσης την πεποίθησή του ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί πλέον να στηριχθεί στη διάσωση και τη διεθνή εποπτεία το 2018. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης από τα μέσα Ιουλίου, η Ελλάδα σκέφτεται να επανενταχθεί στην αγορά ομολόγων για πρώτη φορά από το 2014 για να δανειστεί από τις αγορές. Θεωρήθηκε ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να εκδώσει πενταετές ομόλογο σε μια εποχή που οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων είναι οι χαμηλότερες από τότε που η χώρα έφυγε από την αγορά το 2014. Η ανακοίνωση ήρθε λίγες μέρες αφού το ΔΝΤ «κατ 'αρχήν» ενέκρινε την Ελλάδα για ένα υπό όρους δάνειο ύψους μέχρι 1,8 δισ. δολαρίων. Το ΔΝΤ έκανε την καταβολή των δανείων εξαρτώμενη από τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας, απαιτώντας από τις χώρες της ευρωζώνης να παρέχουν ελάφρυνση του χρέους στη χώρα. Στις 17 Οκτωβρίου του 2017, ο Τσίπρας συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσινγκτον. Ο Ντόναλντ Τράμπ, είπε στον Έλληνα πρωθυπουργό ότι υποστηρίζει ένα σχέδιο "υπεύθυνης ελάφρυνσης του χρέους" για την Ελλάδα. Μπροστά στο Λευκό Οίκο, ο Τραμπ δήλωσε ότι ο αμερικανικός λαός "στέκεται με τον ελληνικό λαό καθώς ανακάμπτει από την οικονομική κρίση". Επίσης, ότι η Ελλάδα "είχε περάσει πολλά" κατά τη διάρκεια της παρατεταμένης περιόδου οικονομικών δυσχερειών και δεσμεύθηκε ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν σταθερά στο πλάι της, καθώς η χώρα εκτελεί το σχέδιο ανακούφισης χρέους. Ο Τσίπρας είπε ότι οι δύο ηγέτες είχαν μια παραγωγική συζήτηση και υποστήριξε ότι η Ελλάδα μοιράζεται "κοινές αξίες" με τις ΗΠΑ.
Στις 22 Ιουνίου 2018, ο Τσίπρας ανακοίνωσε την οριστική έξοδο από τη δανειακή σύμβαση στις 20 Αυγούστου 2018,[78] καθώς και τη λήξη του μηχανισμού στήριξης της χώρας, αλλά με πολυετή επιτήρηση.[79][80] Με τη νέα συμφωνία, η Ελλάδα πέρασε σε ένα νέο καθεστώς το οποίο απομάκρυνε τις ασφυκτικές ανάγκες χρηματοδότησης. Επίσης, ο Τσίπρας χαριτολογώντας στην εκδήλωση που έλαβε χώρα στο Ζάππειο, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην πολιτική του καριέρα με γραβάτα τονίζοντας ότι: «Έχω μια δυσκολία αλλά θα το συνηθίσω. Τα στοιχήματα είναι για να υλοποιούνται, όταν κερδίζονται».[81]
Κόμματα του εξωτερικού και Ευρωπαίοι ηγέτες χαιρέτισαν τη συμφωνία και μίλησαν για πρόοδο της Ελλάδας.[82][83][84] Αντίθετα, τα εγχώρια κόμματα της αντιπολίτευσης κατέκριναν έντονα τη συμφωνία, ενώ έκαναν λόγο για αυστηρή επιτήρηση και συμβόλισαν την έξοδο ως νέο μνημόνιο για τη χώρα.[85][86][87][88]
Από τις 20 Οκτωβρίου 2018 ανέλαβε παράλληλα με την προεδρία της κυβέρνησης και το Υπουργείο Εξωτερικών,[89][90] το οποίο παρέδωσε στον Γιώργο Κατρούγκαλο μετά τον ανασχηματισμό, τον Φεβρουάριο του 2019.[91]
Ο Αλέξης Τσίπρας το 2019
Το 2019 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ολοκλήρωσε την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, που πήρε το όνομα Βόρεια Μακεδονία. Σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της ονομασίας με τον όρο Μακεδονία[92] και υπερψήφισε τη συμφωνία, αλλά κόμματα της αντιπολίτευσης[93] και στελέχη των ΑΝΕΛ αντέδρασαν[94] σε αυτό το σενάριο και άσκησαν έντονη κριτική στον Αλέξη Τσίπρα για τις επιλογές της κυβέρνησης.[95]
Τον Ιούνιο του 2018, ο Τσίπρας συμφώνησε με τον Ζόραν Ζάεφ για την αποδοχή της ονομασίας «Βόρεια Μακεδονία», που αποτέλεσε υποχώρηση των δύο πλευρών και ιστορική συνάντηση μεταξύ των δύο κρατών. Η συμφωνία υπογράφηκε στις Πρέσπες στις 17 Ιουνίου 2018. Ο αμερικανικός και ευρωπαϊκός Τύπος,[96][97][98] ηγέτες κρατών,[99][100][101] το Στέιτ Ντιπάρτμεντ,[102] αλλά και όλα τα κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,[103] χαιρέτισαν τη συμφωνία και έστειλαν συγχαρητήρια στον Αλέξη Τσίπρα για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων, και έκαναν λόγο για ιστορική συμφωνία. Εντός της Ελλάδας, τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης[104][105] άσκησαν έντονη κριτική με τη Νέα Δημοκρατία να καταθέτει πρόταση δυσπιστίας, που όμως καταψηφίστηκε,[106] ενώ διαδηλωτές συγκρούστηκαν[107] με αστυνομικές δυνάμεις στην περιοχή των Πρεσπών.[108] Στις 25 Ιανουαρίου 2019, η συνθήκη των Πρεσπών υπερψηφίστηκε στη Βουλή με 153 ψήφους[109] και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 2019. Για τις προσπάθειες επίλυσης του Μακεδονικού, ομάδα ευρωβουλευτών πρότεινε τον Τσίπρα και τον Ζάεφ για το Νόμπελ Ειρήνης.
Επιστροφή στην αξιωματική αντιπολίτευση
Μετά την επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας στις βουλευτικές εκλογές του 2019 με 39,85% έναντι 31,53% του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ο Αλέξης Τσίπρας παρέδωσε την πρωθυπουργία στον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Μετά την ήττα Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς - Προοδευτική Συμμαχία ο Αλέξης Τσίπρας στις 29 Ιουνίου 2023 ανακοίνωσε στο Ζάππειο ότι παραιτείται από πρόεδρος του κόμματος και ότι δεν θα διεκδικήσει εκ νέου την αρχηγία του στις εσωκομματικές εκλογές, προκειμένου να δρομολογηθεί «μία διαδικασία βαθιάς ανανέωσης και επανίδρυσης» του κόμματος, την οποία ερμήνευσε ως επακόλουθο της αποτίμησης της λαϊκής ετυμηγορίας.[113][114]
Η παραίτηση του Τσίπρα από την ηγεσία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. - Π.Σ. σχολιάστηκε στην Ελλάδα και το εξωτερικό.[115][116][117]
Στις 5 Μαρτίου 2024, εξελέγη πρόεδρος της Υποεπιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Δυτικά Βαλκάνια.[118]
Οικογένεια και προσωπική ζωή
Ο Τσίπρας συζεί με την Περιστέρα Μπαζιάνα, μαζί με την οποία έχει υπογράψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης και έχουν αποκτήσει δύο γιους. Έχει δηλώσει άθεος[119] και δεν έχει τελέσει θρησκευτική βάπτιση για τα παιδιά του.[120] Κατά την ανάληψη της πρωθυπουργίας έδωσε πολιτικό όρκο, με αποτέλεσμα να γίνει ο πρώτος Πρωθυπουργός της Ελλάδας που δεν έδωσε θρησκευτικό όρκο. Το 2015 τιμήθηκε από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο με τον Μεγαλόσταυρο των Ιπποτών του Τάγματος του Πανάγιου Τάφου στην τάξη των Ορθοδόξων Σταυροφόρων του Πανάγιου Τάφου και δήλωσε ότι η κυβέρνησή του στηρίζει το έργο του πατριάρχη σε σχέση με την ανάδειξη και την αναστήλωση των μνημείων που ανήκουν στο Πατριαρχείο.[121]
Ως πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Τσίπρας είχε δεχθεί κριτική μεταξύ άλλων για την εφαρμογή εκτενούς λιτότητας από το 2015,[123] πολιτικό λαϊκισμό[124] και συνέχιση της μνημονιακής πολιτικής στην Ελλάδα, με την υπογραφή του τρίτου συμφώνου στήριξης,[125][126][127] ενώ επί σειρά ετών την καταδίκαζε.[128] Η υπογραφή του τρίτου μνημονίου σε αντιδιαστολή με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, με το οποίο ως διαπραγματευτικό όπλο ο πρωθυπουργός απέτυχε να αποτρέψει τη συνοδευόμενη πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας είχε αποδοθεί από ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ ως πολιτική κωλοτούμπα, την οποία ως ένα βαθμό φάνηκε να αναγνωρίζει και ο ίδιος με την προκήρυξη των πρόωρων βουλευτικών εκλογών της 20ης Σεπτεμβρίου 2015.[129] Επίσης, είχε κατηγορηθεί για μη τήρηση προεκλογικών υποσχέσεων[130][131] και αδυναμία κατανόησης της οικονομικής ζημίας,[132] που θα προκαλούσε το Ελληνικό δημοψήφισμα του 2015.[133][134] Πρώην στελέχη του κόμματος του ασκούσαν κριτική για τις πολιτικές που ακολούθησε μετά την υπογραφή του μνημονίου,[135][136][137][138] ενώ διεθνή ΜΜΕ και πολιτικοί αναλυτές έκαναν λόγο για επιτυχή στροφή στο ρεαλισμό από τον Αλέξη Τσίπρα, με σκοπό τη διάσωση της Ελλάδας.[139][140][141]
Η Νέα Δημοκρατία κατέκρινε συχνά τα μέτρα της κυβέρνησης και του Αλέξη Τσίπρα, μεταξύ των οποίων και την ανεκτική στάση προς αναρχικές ομάδες, καθώς και την απελευθέρωση 2.000 κρατουμένων που είχαν καταδικαστεί για κακουργήματα μέσω του νόμου Παρασκευόπουλου και στην εγκληματικότητα που επικρατεί στις φυλακές, καθώς και στην κατάργηση των φυλακών τύπου Γ.[142] Αντίστοιχα, τα περισσότερα κόμματα της Βουλής ασκούσαν κριτική στον Αλέξη Τσίπρα για μη τήρηση προεκλογικών υποσχέσεων, όπως έξοδο από τις μνημονιακές πολιτικές. Επίσης, είχε δεχτεί κριτική για το γεγονός ότι συνεργάστηκε για το σχηματισμό κυβέρνησης με το κόμμα των ΑΝΕΛ, το οποίο δεν έχει ιδεολογική σχέση με τον αριστερό χώρο. Ορισμένοι θεωρούν ότι η πρωθυπουργική θητεία του Αλέξη Τσίπρα τον είχε αποξενώσει από τον αριστερό πολιτικό χώρο.[143] Κριτική είχε δεχθεί και για την επιλογή να στείλει τα παιδιά του σε ιδιωτικό σχολείο.[144][145]
Ένα άλλο πεδίο κριτικής ήταν η παλαιότερη θέση του για μείωση των δαπανών για στρατιωτικούς εξοπλισμούς, αν και το 2017 και 2018 ως πρωθυπουργός προγραμμάτισε νέες δαπάνες για την άμυνα.[146] Τόσο η αντιπολίτευση όσο και η διεθνής κοινότητα είχαν σατιρίσει τον Αλέξη Τσίπρα για τη συνήθειά του να μη φοράει γραβάτα. Ο ίδιος ανέφερε ότι η κίνησή του αυτή ήταν συμβολική και θα φορούσε γραβάτα όταν θα ρυθμιζόταν το ελληνικό χρέος.[147] Συχνά σατιρίζεται για την αδυναμία του να χειριστεί επαρκώς την αγγλική γλώσσα, η οποία πολλές φορές τον έχει φέρει σε δύσκολη θέση τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.[148]
Ο Τσίπρας είχε κατηγορηθεί επίσης για τον ρόλο του σε υπόθεση απόκρυψης σεξουαλικής παρενόχλησης κατά γυναικών υπαλλήλων της πρεσβείας της Βενεζουέλας στην Αθήνα από τον πρώην πρεσβευτή Φρανκλίν Γκονζάλες. Το καλοκαίρι του 2013, όντας αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, φέρεται να μεσολάβησε για την απομάκρυνση του πρεσβευτή, ωστόσο αντί να καταγγείλει το περιστατικό, φέρεται να κάλυψε τον πρεσβευτή και αποσιώπησε τις σεξουαλικές επιθέσεις. Από εμπιστευτική επιστολή που ο ίδιος έστειλε προς τον Νικολάς Μαδούρο προκύπτει ότι ζήτησε τη σιωπηρή απομάκρυνση του πρεσβευτή έτσι ώστε, σύμφωνα με τον ίδιο, να μην αμαυρωθεί το όνομα της Αριστεράς στην Ελλάδα και στη Βενεζουέλα.[149][150][151][152][153][154][155]
Τον Μάιο του 2019, δέχτηκε κριτική ύστερα από δημοσίευση φωτογραφίας του Αυγούστου του 2018 που τον εμφάνιζε να κάνει διακοπές σε θαλαμηγό του εφοπλιστή Περικλή Παναγόπουλου, ύστερα από πρόσκληση της άμισθης συμβούλου του, Κατερίνας Παναγοπούλου, ενώ η τότε αξιωματική αντιπολίτευση σε ανακοίνωσή της συνδύασε τη φιλοξενία αυτή με τον διορισμό της τελευταίας ως πρέσβειρας εκ προσωπικοτήτων αλλά και με την πρόταση του Αλέξη Τσίπρα με προσωπική του επιστολή προς τον πρόεδρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής για ανάληψη της χηρεύουσας θέσης της Ελλάδας στη ΔΟΕ.[156][157][158][159]
↑«Synchronised somersault» [Συγχρονισμένη τούμπα]. The Economist (στα Αγγλικά). Αθήνα. 26 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2024. Like earlier Greek leaders in trouble, Mr Tsipras has executed an ideological kolotoumba, or somersault.
↑Έλλις, Αθανάσιος (12 Σεπτεμβρίου 2017). «Η μετάλλαξη Τσίπρα». Η Καθημερινή. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2018.
1Πρωθυπουργός πραξικοπηματικής κυβέρνησης. 2Πρωθυπουργός κυβέρνησης που δεν ελέγχει την Αθήνα. 3Υπό διαφορετικό τίτλο. 4Πρωθυπουργός της "Ελληνικής Πολιτείας" κατά τη διάρκεια της Κατοχής. 5Υπηρεσιακός πρωθυπουργός.
.svg)
.jpg)
