Το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΣτΕ, αγγλικά: Council of Europe, γαλλικά: Conseil de l'Europe) είναι διεθνής οργανισμός στον οποίο συμμετέχουν 46 κράτη της Ευρώπης και της ανατολικής περιφέρειάς της, που φτάνουν συνολικά τον πληθυσμό των περίπου 675 εκατομμυρίων. Συμμετέχουν επίσης 5 κράτη ως παρατηρητές του Συμβουλίου και 3 ως παρατηρητές της συνέλευσής του. Ιδρύθηκε στις 5 Μαΐου του 1949.
Είναι ο παλαιότερος οργανισμός ο οποίος έχει ως σκοπό την ευρωπαϊκή ενοποίηση, με ιδιαίτερη έμφαση στα νομικά πρότυπα και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δημοκρατική ανάπτυξη και τη ρύθμιση των νομοθεσιών, καθώς και την πολιτισμική συνεργασία στην Ευρώπη. Στο Συμβούλιο της Ευρώπης ανήκουν τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης με εξαίρεση αυτά που έχουν περιορισμένη αναγνώριση ενώ, μέλος του Συμβουλίου δεν αποτελούν επίσης το Βατικανό, το Καζακστάν, η Λευκορωσία και η Ρωσία με την τελευταία να ήταν μέλος από το 1996 αλλά αποβλήθηκε το 2022 λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.[1]
Η μελλοντική δομή του Συμβουλίου της Ευρώπης, συζητήθηκε σε συγκεκριμένο συνέδριο από αρκετές εκατοντάδες κορυφαίους πολιτικούς, εκπροσώπους της κυβέρνησης και της κοινωνίας των πολιτών, στη Χάγη της Ολλανδίας, το 1948. Υπήρχαν δύο σχολές σκέψης οι οποίες ανταγωνίζονταν. Ορισμένοι τάχθηκαν υπέρ ενός κλασικού διεθνούς οργανισμού με εκπροσώπους των κυβερνήσεων, ενώ άλλοι προτίμησαν ένα πολιτικό τόπο δημόσιας συζήτησης για τους βουλευτές. Και οι δύο προσεγγίσεις τελικά συνδυάστηκαν, με τη δημιουργία της Επιτροπής Υπουργών και της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, σύμφωνα με το Καταστατικό του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτή η διπλή διακυβερνητική και διακοινοβουλευτική δομή, αντιγράφηκε αργότερα από τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, τον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) και του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).
Το Συμβούλιο της Ευρώπης ιδρύθηκε στις 5 Μαΐου του 1949 από τη Συνθήκη του Λονδίνου. Η Συνθήκη του Λονδίνου ή αλλιώς το Καταστατικού του Συμβουλίου της Ευρώπης, υπεγράφη στο Λονδίνο την ημέρα εκείνη από δέκα μέλη: Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Πολλά άλλα κράτη ακολούθησαν, ειδικά μετά τις δημοκρατικές μεταβάσεις στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, ενώ το Συμβούλιο της Ευρώπης περιλαμβάνει τώρα όλα τα ευρωπαϊκά κράτη εκτός της Λευκορωσίας, του Καζακστάν, της Πόλης του Βατικανού και των ευρωπαϊκών κρατών με περιορισμένη αναγνώριση.
Σύμβολα
Το Συμβούλιο της Ευρώπης δημιούργησε και χρησιμοποιεί ως επίσημο σύμβολο την περίφημη Ευρωπαϊκή σημαία, με 12 χρυσά αστέρια τοποθετημένα σε ένα κύκλο σε μπλε φόντο, από το 1955 και τον Ευρωπαϊκό ύμνο που βασίζεται στην Ωδή στη Χαρά, στο τελευταίο κομμάτι της Ενάτης συμφωνίας του Λούντβιχ φαν Μπετόβεν, από το 1972.
Στις 5 Μαΐου 1964, στη 15η επέτειο από την ίδρυσή του, το Συμβούλιο της Ευρώπης θέσπισε την 5η Μαΐου ως Ημέρα της Ευρώπης.[4]
Παρά το γεγονός ότι προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα, η ιδιωτική και δημόσια χρήση της ευρωπαϊκής σημαίας ενθαρρύνεται, ώστε να συμβολίσει μια ευρωπαϊκή διάσταση. Για να αποφευχθεί η σύγχυση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία στη συνέχεια ακολούθησε χρησιμοποιώντας την ίδια σημαία στη δεκαετία του 1980, καθώς και άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, το Συμβούλιο της Ευρώπης συχνά χρησιμοποιεί μια τροποποιημένη έκδοση με ένα πεζό "e" στο κέντρο των αστεριών, που αναφέρεται ως «λογότυπο του Συμβουλίου της Ευρώπης».[5]
Ανεστάλη από τα δικαιώματα εκπροσώπησής της στην Επιτροπή Υπουργών και στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση στις 25 Φεβρουαρίου 2022, λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Στις 10 Μαρτίου 2022 η Ρωσία ανακοίνωσε από πλευράς της, ότι δεν θα συμμετείχε πλέον στον οργανισμό. Στις 15 Μαρτίου 2022, η Ρωσία κίνησε διαδικασία αποχώρησης από το Συμβούλιο, με επίσημη κοινοποίησή της για απόσυρση με ισχύ στις 31 Δεκεμβρίου 2022. Στις 16 Μαρτίου 2022, η Επιτροπή Υπουργών αποφάσισε να αποβάλλει τη Ρωσία με άμεση ισχύ.
Διαλύθηκε μετά την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου τον Ιούνιο του 2006. Η Σερβία ανακηρύχθηκε ότι θα κρατήσει την έδρα της πρώην χώρας στο συμβούλιο ενώ, το Μαυροβούνιο επανεντάχθηκε ως ανεξάρτητη ξεχωριστή οντότητα στις 11 Μάϊου 2007.
Διαλύθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 1992. Η Τσεχία και η Σλοβακία ως ξεχωριστά ανεξάρτητα κράτη εντάχθηκαν ξανά στο συμβούλιο στις 30 Ιουνίου 1993.
Χώρες μη μέλη
Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης
Μη-μέλη που καλούνται να υπογράψουν συμβάσεις
Βατικανό - Το Βατικανό δεδομένου ότι είναι θεοκρατικό κράτος δεν είναι μέλος του Συμβουλίου, αλλά έχει υπογράψει ως παρατηρητής.
Καζακστάν - Το Καζακστάν είναι διηπειρωτική χώρα με ένα μικρό μέρος του να εκτείνεται στην Ανατολική Ευρώπη. Έχει εκφράσει το ενδιαφέρον για υποψηφιότητα αλλά απαιτείται περαιτέρω ανάπτυξη στα ανθρώπινα δικαιώματα των κατοίκων της χώρας.
Λευκορωσία - Η Λευκορωσία είναι υποψήφιο κράτος για ένταξη στο Συμβούλιο. Η ένταξή της έχει καθυστερήσει λόγω ανησυχιών σε θέματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη χρήση της θανατικής ποινής στη χώρα.
↑ 2,02,1«Winston Churchill and the Council of Europe». Council of Europe: Archiving and Documentary Resources. Council of Europe. 6 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2013., including audio extracts
↑«The Zurich speech». CVCE. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2015. Including full transcript