Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας

Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας
Πρωθυπουργός της Ελλάδας
Περίοδος 15 Ιουλίου 1965 – 20 Αυγούστου 1965
Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης της Ελλάδας
Περίοδος 17 Σεπτεμβρίου 1965 – 22 Δεκεμβρίου 1966
Πρωθυπουργός	Στέφανος Χ. Στεφανόπουλος
Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
Περίοδος 19 Μαρτίου 1964 – 14 Νοεμβρίου 1964
Προκάτοχος	Ηλίας Τσιριμώκος
Διάδοχος	Δημήτριος Παπασπύρου
Υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως
Περίοδος 8 Νοεμβρίου 1963 – 30 Δεκεμβρίου 1963
Πρωθυπουργός	Γεώργιος Παπανδρέου
Υπουργός Εσωτερικών
Περίοδος 7 Μαρτίου 1945 – 8 Απριλίου 1945
Πρωθυπουργός	Νικόλαος Πλαστήρας
Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων
Περίοδος 22 Νοεμβρίου 1945 – 11 Μαρτίου 1946
Πρωθυπουργός	Θεμιστοκλής Σοφούλης
Περίοδος 23 Μαρτίου 1950 – 21 Αυγούστου 1950
Πρωθυπουργός	Σοφοκλής Βενιζέλος Νικόλαος Πλαστήρας
Περίοδος 15 Ιουλίου 1965 – 20 Αυγούστου 1965
Πρωθυπουργός	ο ίδιος
Υπουργός Βιομηχανίας
Περίοδος 27 Οκτωβρίου 1951 – 11 Οκτωβρίου 1952
Πρωθυπουργός	Νικόλαος Πλαστήρας
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	9 Φεβρουαρίου 1893, Ναύπακτος
Θάνατος	10 Αυγούστου 1987 Ναύπακτος
Εθνότητα	Ελληνική
Υπηκοότητα	Ελληνική
Πολιτικό κόμμα	Ένωσις Κέντρου Κόμμα Φιλελευθέρων
Σύζυγος	Μαρία Βούλγαρη-Αθανασιάδη
Παιδιά	Αριστείδης Αθανασιάδης-Σισμάνης[1]
Συγγενείς	Θεμιστοκλής Αθανασιάδης - Νόβας (αδερφός)
Σπουδές	Πανεπιστήμιο Αθηνών
Επάγγελμα	Δημοσιογράφος
Βραβεύσεις	Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών
Θρήσκευμα	Χριστιανός Ορθόδοξος
Υπογραφή

Ο Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας (Ναύπακτος, 9 Φεβρουαρίου 1893^[2] – 10 Αυγούστου 1987^[3]) ήταν Έλληνας πολιτικός, νομικός, λογοτέχνης και δημοσιογράφος. Διετέλεσε πρωθυπουργός και ήταν μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1893 και ήταν αδελφός του Θεμιστοκλή Αθανασιάδη-Νόβα. Η καταγωγή της οικογένειας Νόβα είναι από τη Βίτσα του Ζαγοριού της Ηπείρου.  Το 1829, αμέσως μετά την απελευθέρωση  της Ναυπάκτου από τους Τούρκους, ο προπάππους του Παναγιώτης με τα δύο αδέλφια του Αλέξη και Χριστόδουλο εγκαταστάθηκαν στη πόλη λόγω του ότι ήταν οχυρωμένη και σχετικά ασφαλής. Η μητέρα του Ευδοκία ήταν γόνος της παλιάς ιστορικής και αρχοντικής οικογένειας Σισμάνη από την Αράχωβα Ναυπακτίας.^[4] Τελείωσε τις γυμνασιακές σπουδές του στο Β΄ Γυμνάσιο Πατρών κι έπειτα σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αρχικά ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και τη δικηγορία. Εργάστηκε επί 25 χρόνια ως δημοσιογράφος ανταποκριτής της εφημερίδας Ακρόπολις κατά τους Βαλκανικούς πολέμους στο Μακεδονικό Μέτωπο και της εφημερίδας Πολιτεία κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία. Υπήρξε συντάκτης των εφημερίδων Ακρόπολις και Πολιτεία, και συνεκδότης (1933-1936) της εφημερίδας Νέος Κόσμος. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ενώσεως Συντακτών Αθηνών το 1926 και διετέλεσε αντιπρόεδρός της. Έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1955^[5] και πρόεδρος της Ακαδημίας το 1965.^[6]

Πολιτική σταδιοδρομία

Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας το 1926 με το Κόμμα Ελευθεροφρόνων του Ιωάννη Μεταξά. Συνέχισε να εκλέγεται βουλευτής από το 1932 έως το 1964 με το Προοδευτικόν Κόμμα του Γεωργίου Καφαντάρη, με το Κόμμα Φιλελευθέρων και με την Ένωση Κέντρου. Το 1936 εξελέγη αντιπρόεδρος της Βουλής. Από το 1945 διετέλεσε πολλές φορές υπουργός.

Το 1964, ως βουλευτής της Ένωσης Κέντρου, εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής. Στις 15 Ιουλίου 1965, μεσούσης της πολιτειακής κρίσης που προέκυψε κατά την λεγόμενη Αποστασία, όπου και ακολούθησε η γνωστή διαμάχη του Γεωργίου Παπανδρέου με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, όταν ο πρώτος επέμενε να αναλάβει το υπουργείο Άμυνας, παρά την διαφωνία του Βασιλιά, είτε επειδή ήθελε να ορίσει άτομο της εμπιστοσύνης του, είτε επειδή ο γιος του, Ανδρέας, φέρονταν αναμεμιγμένος στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, για την οποία η έρευνα δεν είχε ολοκληρωθεί. Ο Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας κλήθηκε από τον Βασιλιά να σχηματίσει κυβέρνηση. Τότε κατηγορήθηκε από τον συμπολιτευόμενο τύπο ότι ορκίσθηκε πρωθυπουργός αμέσως μετά από την τελευταία συνάντηση του Βασιλιά και του Γ. Παπανδρέου, χωρίς να περιμένει ο Βασιλιάς να υποβάλει ο τελευταίος γραπτή παραίτηση.

Είχαν προηγηθεί αρκετές συνομιλίες, όπου άρχισε να διαφαίνεται η απειλή παραίτησης εκ μέρους του Πρωθυπουργού. Ο Βασιλιάς ζητούσε να ορίσει άλλον στη θέση του Υπουργού Αμύνης, ο Γ. Παπανδρέου όμως, θεωρώντας ότι είναι απαράδεκτο ο πρωθυπουργός να μην μπορεί να αναλάβει όποιο υπουργείο επιθυμεί («πρωθυπουργός υπό απαγόρευσιν»), δεν δέχθηκε αυτή τη λύση εμμένοντας στην θέση του. Όταν άρχισε να διαφαίνεται το πρόβλημα διαδοχής στην πρωθυπουργία, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Συνταγματικού Δικαίου Χρήστος Σγουρίτσας, ο οποίος ανήκε στο συμβουλευτικό επιτελείο του Βασιλιά υπό τον διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του Βασιλικού Οίκου Δημήτρη Μπιτσίου, γνωμοδότησε υπέρ της προτίμησης του Γ. Αθανασιάδη - Νόβα, επειδή ήταν Πρόεδρος της Βουλής και είχε ψηφιστεί από το κόμμα της πλειοψηφίας. Έτσι μετά την τελευταία συνάντηση Γ. Παπανδρέου και Βασιλιά, εξερχόμενος ο πρώτος των ανακτόρων δημοσιοποίησε την προφορική του παραίτηση. Ο Βασιλιάς ακολουθώντας την εισήγηση Σγουρίτσα κάλεσε αμέσως τον Γ. Αθανασιάδη - Νόβα και του έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.

Λόγω των ανωτέρω ο Γ. Αθανασιάδης - Νόβας στιγματίστηκε ως ο πρώτος «Πρωθυπουργός της Αποστασίας», παρότι η Κυβέρνησή του τελικά δεν πέτυχε να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης και παραιτήθηκε. Κατά την περίοδο αυτή, ο δημοσιογράφος Κώστας Σταματίου δημοσίευσε στην εφημερίδα Τα Νέα (φύλλο της 29ης Ιουλίου 1965) ένα ψευδεπίγραφο τετράστιχο το οποίο απέδωσε στον Γ. Αθάνα (Αθανασιάδη-Νόβα). Από το τετράστιχο αυτό, οι πολιτικοί αντίπαλοι του τελευταίου, του κόλλησαν το προσωνύμιο «Γαργάλατας».^[7][8] Ακολούθησε νέα αποτυχημένη προσπάθεια σχηματισμού Κυβέρνησης υπό τον Ηλία Τσιριμώκο, όταν προσκλήθηκε από τον Βασιλιά και έλαβε σχετική εντολή, όμως κι αυτός δεν κατάφερε να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης. Τούτου ακολούθησε τελικά η Κυβέρνηση Στέφανου Στεφανόπουλου (1965-66), η οποία και κατάφερε να περιβληθεί με ψήφο εμπιστοσύνης. Στην κυβέρνηση αυτή ο Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας διετέλεσε αντιπρόεδρος.

Πραγματοποίησε σημαντικές δωρεές στη γενέτειρά του Ναύπακτο, όπου και πέθανε το 1987.

Λογοτεχνική δραστηριότητα

Στη λογοτεχνία δραστηριοποιείτο με το ψευδώνυμο «Γεώργιος Αθάνας». Τιμήθηκε επίσης με το Βραβείο Βικέλα της Ακαδημίας Αθηνών. Από πολύ νέος, ασχολήθηκε μέ τή λογοτε­χνία καί τό 1955 εκλέχτηκε ακαδημαϊκός. ’Ασχολήθηκε μέ τη διηγηματογραφία, τό φιλολογικό και ιστορικό μελέτημα καί κυρίως μέ την ποίηση. Στό χώρο τής πεζογραφίας δημοσίευσε τό 1918 τό ηθογραφικό αφήγημα «Τό πράσινο καπέλο». Τό 1925 δημοσιεύτηκε ή συλλογή διηγημάτων «Δέκα ’Έρωτες». Τό 1932 εμφανίζεται ή νέα συλλογή διηγημάτων «Απλοϊκές φυχές». Ή τελευταία συλλογή διηγημάτων «Βαθιές ρίζες» δη­μοσιεύεται τό 1956. Τά τρία πρώτα από τά παραπάνω βι­βλία δημοσιεύτηκαν από τίς εκδόσεις «I. Σιδέρη» καί τό τε­λευταίο άπό τήν «Εστία». Τά φιλολογικά καί τά ιστορικά του μελετήματα τυπώθη­καν σέ δύο τόμους τό 1998 μέ τή φιλολογική επιμέλεια εκεί­νου πού προλογίζει καί τό ανθολόγιο τούτο. ΄Ομως ό Γ. Αθάνας υπήρξε κυρίως ποιητής καί τό δημο­σιευμένο λυρικό του έργο καλύπτει 16, πολυσέλιδους κυρίως, τόμους. Άν θέλαμε νά χαρακτηρίσουμε τή λυρική προσφορά τού Γ. Άθάνα θά λέγαμε: ανανεωμένος βουκολισμός καί επαρχιακός αστισμός. Ό Δημαράς στήν «'Ιστορία» του θά παρατηρήσει: «Περισσότερη οργανική σχέση μέ τήν επαρχία έχει στά ποιήματά του ό Γ. Άθάνας. Πέρα από μόνα τά θέματα βρίσκει κανείς στό έργο του στιχουργικά καί γλωσσικά στοιχεία εξαί­ρετα, αντλημένα από τή ρουμελιώτικη παράδοση». Παρά ταύτα όμως τόν εντάσσει στήν αθηναϊκή παραγωγή, «μόνη πλέον ζωντανή σ’ αυτούς τούς καιρούς». Στό ίδιο κλίμα κριτικής αποτίμησης κινείται καί ό Λίνος Πολίτης στή δική του «Ιστορία». Άναφερόμενος στούς Ρουμε­λιώτες λυρικούς ’Αθανάσιο Κυριαζή (1888-1950) καί τόν νεότε­ρο του Γ. Άθάνα θά μάς πει: «Ρουμελιώτες καί οι δύο, χωρίς νά αναζητούν τίποτα τό ιδιαίτερο ή τήν αλλαγή, συνεχίζουν μέ τρυφερότητα τήν ορθόδοξη παλαμική παράδοση τού στίχου καί τής ομοιοκαταληξίας. Κάποια ιδιαίτερη δροσιά δίνει καί στούς δύο (στον Γ. Άθάνα στίς πρώτες του, πιό επιτυχημένες συλλο­γές) ή απόμερη ζωή τής επαρχίας, πού τήν αποδίδουν μέ τρό­πο γραφικά ειδυλλιακό. Ή επιβίωση αυτή τής παλαμικής πα­ράδοσης, κάπως παράταιρη κι όλας στά προπολεμικά χρόνια, στάθηκε βέβαια ακόμα πιό ξένη στούς σημερινούς καιρούς».

Σύμφωνα με το Αθανάσιο Παπαθανασόπουλο, Ό Άθάνας κατά βάση δέν είναι βουκολικός ποιητής. Υπάρχει βέβαια ό βουκολισμός σάν κλίμα ψυχής στην ποίηση του, μά είναι τόσο ελαφρά διάχυτος σ’ ολόκληρο τό έργο του καί τόσο διακριτικά τονισμένος, ώστε παύει νά έχει τόν πρώτο ειδοποιό λόγο. Ό Άθάνας δέν είναι μιά νεόκοπη εκδο­χή τού Κρυστάλλη. Τραγούδησε τόν κόσμο άλλά καί τήν ψυχή τής επαρχίας του, όμως στή νέα μεταμόρφωσή της, τήν αστική. Καί από τήν άποψη αυτή, ή παραπάνω συναφής πα­ρατήρηση τού Δημαρά έχει τή σημασία της. Ό Άθάνας διέθετε τίς δικές του ευαίσθητες κεραίες γιά νά συλλαμβάνει τά μηνύματα των νέων καιρών καί ό λυρικός δρόμος πού πορεύτηκε άταλάντευτα σ’ όλο τό λυρικό βίο του ήταν προσωπικός – όχι αντιγραμμένος από άλλους ή ξενόφερ­τος. ’Ιδιαίτερα ό «ξένος χρόνος», οι άλλότριες δηλαδή πολιτι­στικές παραδόσεις, πού ήδη κατάκλυσαν τήν πατρίδα μας, τού ήταν ανυπόφορος. Είχε πεποίθηση στήν αποστολή του καί πί­στη στίς προθέσεις του γιά τό φανέρωμα ολόκληρης τής ψυχής τού λαού πού τραγούδησε. Καί δέν συ­γκροτεί ειδύλλιο, ούτε έκφραση κλίματος βουκολισμού τό εξαίσιο καί πολυδημοσιευμένο ποίημά του «Οί ασάλευτες κυ­ρίες τών επαρχιών», όπου ή φύση, ή ομορφιά καί ή συγκινημένη μνή­μη βρίσκουν τόν άφοσιωμένο τους τραγουδιστή. Τώρα ακόμη, αρχές τής τρίτης μ.Χ. χι­λιετίας, πού οι όροι τού λυρισμού, παγκοσμίως, έχουν άνατραπεί, ή ποίηση τού Άθάνα μπορεί νά διδάξει, μπορεί νά τέρψει καί μπορεί νά μάς οδηγήσει στίς ουσιαστικά αστείρευ­τες πηγές τού λυρισμού, οί όποιες από τά χρόνια τής Σαπφώς μέχρι σήμερα δέν κάνουν τίποτε άλλο παρά νά άναβαπτίζουν κάθε φορά τόν άνθρωπο καί τίς λαχτάρες του στά ζείδωρα καί αγιασμένα νάματά τους. ^[9]

Ποιητικές συλλογές

• «Πρωινό ξεκίνημα» (1919)
• «Αγάπη στον Έπαχτο» (1922)
• «Καιρός Πολέμου» (1924)
• «Ειρμός» (1929)
• «Δέκα έρωτες» (1931)
• «Απλοϊκές Ψυχές» (1931)
• «Δροσεροί Καϋμοί» (1938)
• «Τραγούδια των Βουνών» (1953)
• «Ευδοκία» (1955)
• «Βαθιές Ρίζες» (1968)
• «Τίμια Δώρα» (1969)
• «Αστέγνωτο Δάκρυ» (1971)
• «Ανώνυμου Δοκίμια» (1971)
• «Αίνος και θρήνος» (1972)
• «Μονοκοντυλιές» (1975)
• «Τραγούδια των Βουνών» σειρά δεύτερη (1980)
• «Ανά τον θερισμένον αγρόν» (1982)
• «Μυθογραφήματα του καιρού μας» (1987)
• "Quadretti Italiani" (Ιταλικές μακέτες)

Συλλογές διηγημάτων

• «Το πράσινο καπέλο» (1918)
• «10 έρωτες» (1925)
• «Απλοϊκές Ψυχές» (1932)-Βραβείο Α.Α.
• «Βαθιές Ρίζες» (1968)

Παραπομπές

1. https://athanas-novas.gr/
2. «Athanasiadis-Novas, Georgios (Themistokleous) biography». rulers.org. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016. 
3. Πέθανε ο Γ. Νόβας, Τα Νέα, 11/8/1987, σελ. 7
4. Η μητέρα του Γ. Αθανασιάδη - Νόβα, Ευδοκία, ήταν το δωδέκατο παιδί του βουλευτή Νικολάου Γ. Σισμάνη. Βλ. https://athanas-novas.gr/ "Βιογραφία Γ. Αθανασιάδη - Νόβα".
5. «Τακτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών κατά σειρά εκλογής | Academy of Athens». www.academyofathens.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2019. 
6. «Πρόεδροι της Ακαδημίας Αθηνών από την ίδρυσή της | Academy of Athens». www.academyofathens.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2019. 
7. Παπαδόπουλος, Λευτέρης (5 Ιανουαρίου 2012). «Ο αληθινός δημιουργός του θρυλικού "Γαργάλατα"». Τα Νέα (Αθήνα). https://www.tanea.gr/2012/01/05/opinions/o-alithinos-dimioyrgos-toy-thrylikoy-gargalata/. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022. 
8. Σαραντάκος, Νίκος (12 Ιουλίου 2015). «Γαργάλατα, 50 χρόνια μετά». Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία (sarantakos.wordpress.com). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022. 
9. Παπαθανασόπουλος, Αθανάσιος. Ανθολογία (National Documentation Centre (EKT)). 

Πηγές

• Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού, 1830-2010, Α΄ τόμος, σελ. 40
• Βιογραφία στο «Σαν σήμερα»
• Πρόσωπα που σημάδεψαν την ιστορία των Ελλήνων ( τόμος 1)

Προκάτοχος: Γεώργιος Παπανδρέου

Πρωθυπουργός της Ελλάδας 15 Ιουλίου 1965–20 Αυγούστου 1965

Διάδοχος: Ηλίας Τσιριμώκος