Ниғәмәт

Ниғәмәт
Ниғәмәт
Рәсми атамаһы	Ниғәмәт
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәге	Ниғәмәт ауыл советы[1]
Административ-территориаль берәмек	Ниғәмәт ауыл советы
Халыҡ һаны	909 кеше (2002)[2], 906 кеше (2009)[2], 838 кеше (2010)[3]
Почта индексы	453657

Ниғәмәт (рус. Нигаматово; икенсе атамаһы Үрнәк) — Башҡортостан Республикаһындың Баймаҡ районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына халыҡ һаны 906 кеше булған^[4]. Почта индексы — 453657, ОКАТО коды — 80206840001.

Тарихы

1847 йылда 1-се Моҡас ауылынан 15 ғаилә күсеп килеп, яңы ауылға нигеҙ һала. Беренсе күсенеүсе Ниғмәтулла Килдәкәев (уның улдары — Өмөтҡужа, Толомғужа, Мөхәмәтйән (улы Вәлит), мөхәмәт сәлим (улы Әхмәтшәриф), Мөхәмәтсафа, Мөхәмәтсаиф, Ғариф) хөрмәтенә Ниғәмәт исемен йөрөтә. Бер аҙ һуғыраҡ Ниғәмәтулланың ағаһы Хоҙайнаҙар үҙенең балалары менән (Утарбай, Сабит, Хөсәй, Шаһбал, Ғабдрахман) килеп төпләнә^[5]. Моҡас ауылында Килдекәй Ҡаҙерғолов йәшәгән (1766 йылғы), Ниғәмәтулла Килдекәев уның улы (1791 йылғы)^[6].

Ауыл халҡы башлыса малсылыҡ, игенселек, һунар һәм умартасылыҡ меннән шөғөлләнә. 1850 йылда 15 йортта 50 ир-ат һәм 40 ҡатын-ҡыҙ йәшәгән. 1920 йылда — 38 йортта 206 кеше йәшәгән^[6].

1926 йылда бында «Ҡыҙыл ҡарағай» колхозы ойошторола, 1931—1934 йылдарҙа — Сталин исемендәге колхоз, 1934—1960 йылдарҙа — «Үрнәк», 1960—1964 йылдарҙа — «Ҡыҙыл маяҡ», 1964 йылдан алып — Салауат исемендәге колхоз^[5].

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	838	405	433	48,3	51,7

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Һаҡмар йылғаһының уң яҡ ярында урынлашҡан^[7].
• Район үҙәгенә тиклем (Баймаҡ): 30 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 75 км

Билдәле шәхестәре

• Рәхимова Рәйсә Тәхи ҡыҙы (30.01.1948), балалар баҡсаһының элекке мөдире, Рәсәй Федерацияһының почётлы дөйөм белем биреү хеҙмәткәре;
• Әхмәтйәнова Наилә Әхмәҙулла ҡыҙы (8.06.1969), башҡорт ғалимы, филология фәндәре кандидаты (2007), Башҡорт дәүләт университетының журналистика кафедраһы доценты;
• Мырҙаҡаев Йыһанур Мостафа улы — колхоздың элекке рәйесе;
• Луҡманов Мансур Ибәтулла улы — Ниғәмәт урта мәктәбенең элекке директоры, РСФСР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы;
• Алтынғужин Мостафа Хажи улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡыиыусыһы;
• Әхмәрова М. Б. — Башҡортостан Республикаһының мәҙәниәт хеҙмәткәре;
• Ғатауллин Фәрүҡ Зәйнулла улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы;
• Кәримов Фәтхулла Зәйнетдин улы — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған механизаторы;
• Мөхәмәтйәнов Мөбәрәк Латып улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған малсыһы;
• Мөхәмәтйәнов Хәмит Латып улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы;
• Ниғмәтуллина Миңзифа Насип ҡыҙы — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы;
• Сафиуллин Фазулла — БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы;
• Таһыҡҡужина Зөлзизә — Бөтә Союз колхозсылар съезы делегаты;
• Хәсәнова Менәүәрә Ғәлимйән ҡыҙы — БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы;
• Дияров Кәрим Мөхәмәҙи улы — БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы, фольклорсы, ҡурайсы^[5].

Шулай уҡ уҡығыҙ

• Ниғәмәт мәктәбе

Иҫкәрмәләр

1. ОКТМО (урыҫ)
2. Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
3. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан (урыҫ)
4. Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.
5. Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.
6. Нигаматово
7. Сельские советы

Сығанаҡтар

• Нигаматово
• Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.

Һылтанмалар

• Ниғәмәт // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 22 сентябрь 2021)
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. — ISBN 978—5—295—04683—4 (рус.)