Абҙаҡ (Баймаҡ районы)

Ауыл
Абҙаҡ рус. Абзаково
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Баймаҡ
Ауыл советы	Моҡас
Координаталар	52°48′10″ с. ш. 58°29′46″ в. д.^HGЯO
Халҡы	↘144[1] кеше (2010)
Милли состав	башкиры
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	453647
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	80 206 834 002
Код ОКТМО	80 606 434 106
Абҙаҡ

Абҙаҡ (рус. Абзаково) — Башҡортостандың Баймаҡ районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 166 кеше^[2]. Почта индексы — 453647, ОКАТО коды — 80206834002.

Тарихы

1816 йылда Наҙар ауылы кешеләре тарафынан нигеҙ һалынған һәм поход есаулы Абыҙгилде Иҫәмбәт улы Ташбулатов (1779 йылғы) исеме менән Абыҙгилде тип аталған. Абҙаҡ исеме яҡынса 20 быуаттың башынан ҡуллана башлай. Абҙаҡ — Абыҙгилде нәҫеленән. Уның улдары — Хоҙайзат, Юлдашбай, Миңлебай. Хоҙайзаттың улдары — Бикбулат, Ташбулат, Абдуллатиф.

1859 йылда ауылда 24 йортта 104 кеше йәшәгән. 1920 йылда — 41 йортта 205 кеше, 1939 йылда — 156 кеше, 1989 йылда — 150 кеше, 1999 йылда 164 кеше йәшәгән.

Элек-электән малсылыҡ менән шөғөлләнгәндәр, 19 быуат аҙағында игенселек менән дә шөғөлләнә башлайҙар, шулай алтын-баҡыр мәғдәндәрҙе сығарыу менән.

Коллективлашыу осоронда бында «Ҡыҙыл партизан» колхозы ойошторола (1930 йыл). Һуңынан хужалыҡ «Ирәндек» һәм «Игенсе» (Әхмәр һәм 1-се Моҡас, 2-се Моҡас ауылдары) колхоздары менән берләшә. 1957 йылдан алып тораҡ пункты — «Сибай» совхозы, 1965 йылдан — «Ирәндек» совхозы составына инә^[3].

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)	125	69	56	55,2	44,8
1920 йыл 26 август	205
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	150	72	78	48	52
2002 йыл 9 октябрь	146	73	73	50	50
2010 йыл 14 октябрь	144	72	72	50,0	50,0

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Ерекле йылғаһы Төйәләҫ йылғаһына төшкән ерҙә урынлашҡан^[4].

• Район үҙәгенә тиклем (Баймаҡ): 62 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 29 км

Һылтанмалар

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978-5-295-04683-4 (рус.)

Ауылдың билдәле шәхестәре

• Газин Ибраһим Әбүбәкер улы — Сибай рудниыгының беренсе партия ойоштороусыһы
• Солтангазина Г. Н. (Сөләймәнова) — был яҡтарҙа беренсе табип
• Аҫылбаев Р. У. — билдәле ҡурайсы, күп кенә республика һәм Бөтә Рәсәй конкурстары дипломанты
• Күҙәбаева А. Х. — һауынсы, БАССР-ҙың Юғары Советы депутаты
• Газин У. И. — уҡытыусы, билдәле гәзит хәбәрсеһе^[5].

Иҫкәрмәләр

1. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан  (билдәһеҙ). Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
2. Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.
3. Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.
4. Сельские советы
5. Сельские советы

Сығанаҡтар

• Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.