Мерәҫ (Баймаҡ районы)

Ауыл
Мерәҫ Мерәҫ
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Баймаҡ районы
Координаталар	52°40′55″ с. ш. 58°19′04″ в. д.^HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Телефон коды	34751
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 206 838 001
ОКТМО коды	80 606 438 101
ГКГН номеры	0524713
Мерәҫ

Мерәҫ (рус. Мерясово) — Башҡортостандың Баймаҡ районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 820 кеше^[1]. Почта индексы — 453660, ОКАТО коды — 80206838001.

Тарихы

Ауылдың атамаһы йорт старшинаһы Мерәҫ Биктимеров исеме менән бәйле. Ул 1816 йылда [[Сыңғыҙ] ауылынан улдары Хәсән (йорт есаулы була) һәм Әбүшахман һәм ағаһы подпоручик Сәғит Мерәҫов менән бергә күсеп килә.

Күсеүселәр араһында шулай уҡ Cәғиттең улдары Әйүп, Ҡаһарман, Ҡахтаран, Зөлкәрнәй, Ғәбделваһап булалар. Уларҙан тыш үҙҙәренең балалары менән Хужабиргән Заитов, Ғөбәйҙулла Мәмәков, Ураҙбай Алтынғужин, Ишбирҙе Бараҡаев, Рәхмәтулла Ғәйетҡужин, Хәбибулла Айытҡужин, Әбделкәрим Ятанов, Сырлыбай Остыров (Астыров — Асхаров — Аскаров^[2]) була^[3].

1829 йылда властар икенсе Бәхтегәрәйҙән (Манһыр) ҡаҙаҡтар Ямгурсиндарҙы (Ямантай һәм Шәрифулла), Нуртай Букановты күсерәләр. Ямантайҙың дүрт улы була — Байрамғол, Мөхәмәтшафиҡ, Мөхәмәтсәлих һәм Мөхәмәтәмин^[4].

1834 йылда 20 йортта 123 кеше йәшәй, 1859 йылда — 29 йортта 180 кеше, 1885 йылда — 31 йортта 215 кеше, 1920 йылда — 80 йортта 360 кеше, 1989 йылда — 696 кеше, 1999 йылда — 812 кеше.

Ауыл халҡы элек-электән малсылыҡ һәм игенселек менән шөғөлләнгән. 1839 йылда 30 йортҡа 120 йылҡы малы, 245 һыйыр, 72 һарыҡ, 50 кәзә тура килгән.

1834 йылда 123 кешегә 18 длисәтинә ярауай иген сәселгән^[5].

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	655	327	328	49,9	50,1

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Ирәндек һыртының көнбайыш битләүендә, Аҡминде йылғаһы янында урынлашҡан^[6].
• Район үҙәгенә тиклем (Баймаҡ): 12 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Сибай): 57 км

Иҫкәрмәләр

1. Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.
2. http://ufagen.ru/places/baymakskiy/meryasovo.html Мерясово
3. Баймакский край. Краеведческое и энциклопедическое издание. Уфа: «Китап», 2002. 332 с.
4. Сельские советы
5. Сельские советы
6. Сельские советы

Һылтанмалар

• Мерәҫ (Баймаҡ районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Күк ирәндек буйында...(недоступная ссылка)