Okręt został zwodowany 17 grudnia 1966 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go 23 czerwca 1967 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakiem burtowym 624, służyła początkowo w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu, a po jej likwidacji w 2006 roku została przyporządkowana do 8. Flotylli Obrony Wybrzeża. ORP „Czajka” czterokrotnie wchodziła w skład stałych zespołów obrony przeciwminowej NATO i uczestniczyła w wielu międzynarodowych manewrach oraz ćwiczeniach, likwidując niebezpieczne pozostałości po II wojnie światowej na wodach polskich i obcych. Intensywnie eksploatowany okręt został wycofany ze służby w grudniu 2021 roku.
Prace nad nowym typem trałowca rozpoczęły się w gdańskim Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 2 w 1958 roku, w celu zastąpienia służących od 1946 roku trałowców proj. 253Ł[1]. Nowe okręty miały być więc początkowo trałowcami redowymi, zdolnymi do prowadzenia trałowań kontaktowych i niekontaktowych w rejonie baz morskich i stawiania niewielkich zagród minowych, o wyporności około 200 ton, prędkości 18 węzłów, zasięgu 3000 Mm, uzbrojeniu składającym się z dwóch działek kal. 45 mm i czterech wkm kal. 14,5 mm i standardowym dla końca lat 50. wyposażeniu trałowym[2]. Dowództwo Marynarki Wojennej opublikowało jednocześnie wymagania na nowy trałowiec bazowy o wyporności 570 ton, mimo trwania przygotowań do podjęcia licencyjnej produkcji radzieckich trałowców proj. 254[3]. CKBO nr 2 pod kierownictwem inż. Henryka Andrzejewskiego przygotowało zarówno projekt trałowca redowego (pod oznaczeniem 206), jak też cztery projekty większego trałowca bazowego (proj. 250–253)[4]. Po wielu dyskusjach postanowiono zaprzestać prac nad trałowcami bazowymi proj. 250–253 na rzecz przekształcenia w trałowiec bazowy jednostki projektu 206[5]. W 1959 roku CKBO nr 2 opracował zmodyfikowany projekt trałowca o wyporności 425 ton, którego napęd miały stanowić włoskiesilniki wysokoprężneFIAT, wobec braku odpowiednich jednostek napędowych produkowanych w państwach socjalistycznych[5][a]. Projekt (pod oznaczeniem B206F[b]) został przyjęty do realizacji w grudniu 1959 roku przez Ministra Obrony Narodowej, lecz ostateczny projekt techniczny zatwierdzono w Dowództwie MW dopiero 19 lutego 1962 roku[8]. Koszty dokumentacji wyniosły 1,7 mln zł, budowa prototypu (przyszłego „Orlika”) kosztowała 80 mln zł, a koszt seryjnego okrętu wyniósł 65,5 mln zł[9][10]. Roczny limit eksploatacyjny jednostki określono na 700 godzin, a żywotność konstrukcji na 20 lat[10].
ORP „Czajka” zbudowana została w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni (numer stoczniowy 206F/12)[11][12]. Nadzór wojskowy nad budową sprawował kmdr ppor. inż. Konstanty Cudny[13]. Stocznia zastosowała metodę budowy kadłuba jednostki z sekcji, łączonych na pochylni (opracowaną wcześniej w celu masowej budowy trawlerów)[7]. Stępkę okrętu położono 12 września 1966 roku[11][14], a zwodowany został 17 grudnia 1966 roku[12][14][c]. Trałowiec otrzymał tradycyjną dla polskich okrętów minowych nazwę pochodzącą od ptaka[15]. Matką chrzestną jednostki była żona jednego z budowniczych trałowca, Kazimiera Prządak[16].
Okręt był gładkopokładowym, pełnomorskim trałowcem, przystosowanym do pływania w warunkach częściowego oblodzenia[9][17]. Długość całkowita wynosiła 58,2 metra, szerokość 7,97 metra, a zanurzenie 2,14 metra[5][18]. Wysokość boczna miała wielkość 4 metry[12]. Wykonany ze stali, całkowicie spawanykadłub jednostki został wzmocniony w celu zwiększenia odporności na podwodne wybuchy[9]. Do 1998 roku podzielony był na siedem przedziałów wodoszczelnych: (od dziobu): I – forpik (magazyn bosmański, sprzętu okrętowego i żywnościowy, skrzynia łańcuchowa i winda kotwiczna), II – stacja radiolokacyjna oraz magazyn artyleryjski i elektryczny, III – pomieszczenia mieszkalne oraz pomieszczenie żyrokompasów i centrali artyleryjskiej, IV – siłownia pomocnicza, V – siłownia główna z centrum sterowania napędem, VI – rufowe pomieszczenie załogi i VII – magazyn sprzętu trałowego, maszyna sterowa i zrzutnie bomb głębinowych[19]. W najniższym poziomie kadłuba mieściły się zbiorniki paliwa, wody słodkiej i użytkowej oraz wały napędowe[20]. Na dolnym poziomie nadbudówki znajdowały się kabiny oficerów, mesa, kuchnia, sanitariaty i podręczne magazyny żywności[20]. W górnej części mieściła się sterówka oraz kabiny: radiowa, nawigacyjna i sonaru oraz, na pokładzie sygnałowym, odkryte stanowisko dowodzenia (chronione brezentowym dachem) i lekki, trójpodporowy maszt z antenami urządzeń radiotechnicznych[20][21]. Wyporność standardowa wynosiła 426 ton, a pełna 470 ton[5][11][d].
Okręt napędzany był początkowo przez dwa nienawrotne, turbodoładowane12-cylindroweczterosuwowesilniki wysokoprężne w układzie V Fiat 2312 SS o maksymalnej mocy 1324 kW (1800 KM) każdy (nominalna moc wynosiła 1400 KM przy 920 obr./min), poruszające poprzez przekładnie redukcyjne Lohman GUB dwiema śrubami nastawnymi Lips-Schelde[7][22]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 18,4 węzła (ekonomiczna – 17 węzłów)[11][23]. Okręt mógł zabrać 55,5 tony paliwa okrętowego[24], co zapewniało zasięg wynoszący 2000 Mm przy prędkości 17 węzłów[18][22][e]. Na rufie zamontowano dwa podwieszane, zrównoważone stery, poruszane maszynką sterową MS25[7]. Energię elektryczną zapewniały cztery brytyjskiegeneratory główne Ruston(inne języki) S324M o mocy 60 kVA każdy (składające się z prądnicy i silnika Leyland SW400 o mocy 72 KM przy 1500 obr./min), generator postojowy S322M o mocy 27 kVA oraz generator trału elektromagnetycznego M50[7][11]. Autonomiczność okrętu wynosiła 12 dób[12][23]. Konstrukcja jednostki zapewniała bezpieczeństwo pływania przy stanie morza 8 i wykonywania zadań trałowych do stanu morza 4, z prędkością od 0 do 12 węzłów[7][22].
Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły według oryginalnego projektu trzy podwójne zestawy automatycznych armat przeciwlotniczych 2M-3Mkalibru 25 mm, z łącznym zapasem amunicji wynoszącym 6000 naboi, umieszczone przed nadbudówką na osi symetrii okrętu (jedno stanowisko) oraz na nadbudówce rufowej (dwa stanowiska obok siebie)[18][25]. Broń ZOP stanowiły dwie podpokładowe zrzutnie bomb głębinowych z łącznym zapasem 12 bomb B-1[11][22]. Ponadto na okręcie zainstalowano dwa pokładowe tory minowe, na których mógł zamiennie przenosić: 10 min typu KB lub AMD-500, 16 wz. 08/39 lub 8 typu AMD-1000[11][26]. Załoga uzbrojona była także w broń ręczną, którą stanowiły 22 kbk AK i 8 pistoletów, z łącznym zapasem 17 000 sztuk amunicji[22]. Wyposażenie trałowe stanowiły: trał kontaktowy MT-2, elektromagnetyczny TEM-52M i akustyczny BAT-2[11][22]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało system rozpoznawczy „swój-obcy” typu Kremnij-2, radiostacjęUKF R-609, nadajnik KF R-644, odbiornik KF R-671, odbiornik pełnozakresowy R-624, radionamiernik ARP-50-1,2M, sonar Tamir-11M (MG-11M), radar obserwacji ogólnej Lin-M i system radionawigacji Rym-K[7][11][f]. Jednostka wyposażona była też w zrzutnie dla 8 świec dymnych MDSz, żyrokompas Kurs-4, kompasy magnetyczne UKPM-1M i UKPM-3M, echosondę NEŁ-5, log MGŁ-25 i pracujący w podczerwieni system pływania zespołowego Chmiel[7].
23 czerwca 1967 roku ORP „Czajka” została wcielona do służby w Marynarce Wojennej, na mocy rozkazu dowódcy MW nr 033/org. z 17 czerwca tego roku[23][28][g]. Jednostka ze znakiem burtowym 624 weszła w skład 13. Dywizjonu Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża, stacjonując na Helu[11][29]. Zadaniem okrętu było poszukiwanie pól minowych i ich niszczenie, trałowanie rozpoznawcze i kontrolne, wytyczanie torów pływania i prowadzenie za trałami okrętów lub ich zespołów[7][25]. Jednostka wraz z bliźniaczymi trałowcami brała udział w niemal wszystkich ważniejszych ćwiczeniach polskich okrętów oraz manewrach flot Układu Warszawskiego, uczestnicząc też często w unieszkodliwianiu niewybuchów pochodzących z okresu II wojny światowej[30].
Na początku lat 70. ORP „Czajka” należała do IV grupy 13. Dywizjonu Trałowców (wraz z „Rybitwą” i „Mewą”)[31]. W latach 1970–1974 okręt uczestniczył w poszukiwaniu min na obszarze przeznaczonym pod budowę Portu Północnego w Gdańsku[14]. W czerwcu 1975 roku, w związku z wprowadzeniem przez MW zmiennego systemu numeracji okrętów, jednostce zmieniono numer burtowy na 654[32]. W tym miesiącu trałowiec wziął udział w ćwiczeniach Marynarki Wojennej o kryptonimie Posejdon-75[33]. W połowie 1976 roku dokonano kolejnej zmiany oznaczenia jednostki, która otrzymała numer 679[34]. Do pierwotnego oznaczenia (624) okręt powrócił w połowie 1978 roku[35]. 24 listopada 1978 roku „Czajka” zdobyła tytuł najlepszego okrętu Marynarki Wojennej w swojej klasie[36]. W drugiej połowie lat 70. na jednostce testowano kilkakrotnie prototypy zestawu artyleryjskiego ZU-23-2M Wróbel, po czym na początku lat 80. trałowiec wyposażono w ten typ broni (z powodu wysokiej zawodności zostały one jednak wkrótce zdemontowane i zastąpione przez stare zestawy 2M-3M)[21]. W 1985 roku okręt wziął udział w ćwiczeniach o kryptonimach Reda-85 i Barakuda-85[16]. W 1987 roku „Czajka” uczestniczyła w operacji oczyszczania z min wód nieopodal Świnoujścia[16].
Podczas długoletniej służby modernizacji poddano wyposażenie radioelektroniczne okrętu: radar Lin-M został zastąpiony nowszym TRN-823, system „swój-obcy” Kremnij-2 wymieniono na Nichrom-RR, dodano też drugą stację radiolokacyjną SRN-206[40]. Usunięto również przestarzały system radionawigacji Rym-K, zastępując go nowocześniejszym Bras (z odbiornikiem Hals); zamontowano też odbiorniki brytyjskiego systemu radionawigacyjnego Decca – Pirs-1M[7][14]. W pierwszej połowie lat 80. wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze trałowca, instalując na wysokości komina po obu burtach dwie poczwórne wyrzutnie Fasta-4M rakiet przeciwlotniczych Strzała-2M (z łącznym zapasem 16 pocisków)[11][21]. Zmiany objęły również wyposażenie trałowe: trał kontaktowy MT-2 zmodernizowano do wariantu MT-2W (z przecinakami wybuchowymi), zainstalowano też nowy polski trał elektromagnetyczny TEM-PE-2 i głębokowodny, szybkobieżny trał akustyczny BGAT[11][14].
Pod koniec 1998 roku „Czajka” została wycofana ze służby i poddana konwersji na niszczyciel min proj. 206FM, która trwała do 2000 roku[11][14]. Projekt modernizacji opracowano w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni i tam też przeprowadzono prace[41]. Przebudowie uległa większość pomieszczeń i struktura wewnętrzna kadłuba, podzielonego od tej pory na 10 przedziałów wodoszczelnych[42]. Wymieniono część poszycia, a okręt zyskał całkowicie nową, większą nadbudówkę, komin i trójnożny maszt[41][43]. W nadbudówce znalazły miejsce m.in. główne stanowisko dowodzenia, a także dwuprzedziałowa komora dekompresyjnaszczecińskiej firmy Aquaticus, przeznaczona dla nowych członków załogi – płetwonurków[42][44]. Zamiast trzech stanowisk działek kal. 25 mm zamontowano jeden zestaw rakietowo-artyleryjski ZU-23-2MR Wróbel II z dwoma działkami kal. 23 mm, pozostawiono dwie poczwórne wyrzutnie rakiet Strzała-2M, natomiast pozbawiono okręt zrzutni bomb głębinowych[11][45]. Tory minowe okrętu zostały przystosowane do zabierania zamiennie: 12 min typu OS, 12 min typu MMD-1, 12 min typu MMD-2 lub 6 min typu OD[11][46]. Zmodernizowano też wyposażenie przeciwminowe, które prócz trału kontaktowego MT-2W (z przecinakami wybuchowymi Boforsa) stanowiły: trał elektromagnetyczny TEM-PE-2MA i trał akustyczny MTA-2, a także dwa pojazdy podwodne systemu Ukwiał (zaprojektowane i zbudowane na Politechnice Gdańskiej)[11][45]. Zmianom uległo też wyposażenie radioelektroniczne, które składało się od tej pory z systemu wspomagania dowodzenia Pstrokosz, radaru nawigacyjnego Decca(inne języki) Bridge Master, stacji hydrolokacyjnej SHL-100MA, holowanej stacji hydrolokacyjnej SHL-200 Flaming B, systemu dokładnej nawigacji Jemiołuszka i systemu rozpoznawczego „swój-obcy” Supraśl[11][46]. Na okręcie znalazły się także: zestaw cyfrowych map ECDIS firmy FIN Skog, radiostacje HF i UHF firmy Rohde & Schwarz(inne języki), żyrokompas światłowodowy(inne języki) firmy C.Plath, log dopplerowski firmy STN Atlas i rozgłośnia ogólnookrętowa MORS[47]. Zamontowano także zestaw sześciu wyrzutni celów pozornych WNP81/9 Jastrząb, a zużyte jednostki napędowe FIATA zamieniono na sześciocylindrowe silniki wysokoprężne Cegielski-Sulzer 6AL25/30 o maksymalnej mocy 1700 KM każdy (nominalnie 1100 KM przy 750 obr./min)[11]. Wymieniono również na nowe zespoły prądotwórcze[46]. Ważną z punktu widzenia ochrony środowiska modyfikacją było zamontowanie nowej oczyszczalni ścieków oraz zbiorników oleju odzyskanego i wód zaolejonych, a także odsalacza wody morskiej[42]. Zainstalowanie nowego wyposażenia spowodowało wzrost wyporności pełnej do 507 ton i zwiększenie liczebności załogi do 54 osób[46][h]. Koszt modernizacji okrętu wyniósł ok. 38 mln zł[48].
Służba jako niszczyciel min (2000–2021)
26 maja 2000 roku w Porcie Wojennym na Helu nastąpiło ponowne wcielenie okrętu do służby[49][50]. W lipcu tego roku zmodernizowana „Czajka” została zaprezentowana na światowej wystawie Expo 2000 w Hanowerze[16][51]. W dniach 6–7 lipca 2000 roku okręt wziął udział w polsko-niemieckich ćwiczeniach sił obrony przeciwminowej w Zatoce Kilońskiej (razem z trałowcami „Wigry”, „Gopło”, kutrem ratowniczym „Gniewko” oraz zbiornikowcem Z-8)[52][53].
Od 21 kwietnia do 12 maja 2001 roku „Czajka” wraz z „Mewą”, wchodzącą w skład Stałego Zespołu Obrony Przeciwminowej MCMForNorth (Mine Counter Measure Forces North), wzięły udział w zorganizowanych w Cieśninach Duńskich ćwiczeniach Blue Game 2001[54][55]. W dniach 21–25 maja jednostka wzięła udział w manewrach sił przeciwminowych Squadex, w których prócz okrętów polskich (OORP „Mewa”, „Gopło” i „Wdzydze”) uczestniczyły także: niemiecki trałowiec „Laboe”, estońskie„Wambola”(inne języki) i „Admiral Pitka” oraz łotewski„Viesturs”(inne języki)[52][56]. Od 4 do 19 września OORP „Czajka” i „Śniardwy” wzięły udział w przeprowadzonych na wodach Zatoki Fińskiej międzynarodowych ćwiczeniach Open Spirit 2001, podczas których poszukiwano min oraz innych niebezpiecznych dla żeglugi obiektów na podejściach do portu w Tallinnie, a w dniach 24–30 października okręt wraz z bliźniaczym „Flamingiem” uczestniczył w międzynarodowych ćwiczeniach Passex[52][57]. W roku 2001 jednostka pod dowództwem kpt. mar. Aleksandra Gierkowskiego uzyskała miano najlepszego okrętu 9. FOW i najlepszego okrętu Marynarki Wojennej w grupie okrętów bojowych o wyporności pow. 400 ton[58][59]. W październiku i listopadzie zespół sił przeciwminowych MW (OORP „Czajka”, „Flaming”, „Mielno”, „Resko”, „Drużno”, „Wigry” i „Śniardwy”) wziął udział w oczyszczaniu z niebezpiecznych elementów poligonu morskiego między Ustką a Wickiem Morskim przed planowanymi na przyszły rok manewrami sił morskich NATO pod kryptonimem Strong Resolve 2002[52][60].
W dniach 1–15 marca 2002 roku w Polsce i Norwegii odbyły się manewry sił morskich NATO pod kryptonimem Strong Resolve 2002, w których wzięło udział ponad 100 okrętów. W ćwiczeniach przeprowadzonych na Morzu Norweskim, Północnym i Bałtyku uczestniczyło 14 polskich okrętów: OORP „Czajka”, „Orzeł”, „Lech”, „Gniezno”, „Poznań”, „Orkan”, „Metalowiec”, „Rolnik”, „Flaming”, „Mewa”, „Semko”, „Kaszub”, „Zawzięty” i „Zwinny”[52][61]. Od 22 kwietnia do 10 maja „Czajka” pod dowództwem kpt. mar. Krzysztofa Rybaka wraz z „Flamingiem” wzięły udział w zorganizowanych w Cieśninach Duńskich ćwiczeniach Blue Game 2002[54][62]. Między 18 a 26 października OORP „Czajka” i „Mewa” wzięły udział w przeprowadzonych na wodach Zatoki Ryskiej międzynarodowych ćwiczeniach sił obrony przeciwminowej Open Spirit 2002 (m.in. załoga „Czajki” zniszczyła dwie niemieckie miny o masie 480 kg każda), a w dniach 25–30 listopada okręty te wraz z bliźniaczym „Flamingiem” uczestniczyły na polskich wodach w międzynarodowych ćwiczeniach Passex[52][63].
13 lutego 2003 roku załoga niszczyciela min wydobyła z dna Zatoki Gdańskiej w pobliżu Gdyni niemiecką torpedę G7e, która została zdetonowana na poligonie morskim[52]. 23 kwietnia „Czajka” weszła w skład Stałego Zespołu Obrony Przeciwminowej NATO MCMForNorth, jako drugi polski okręt (pierwszym była „Mewa”), kończąc misję 10 lipca[64][65]. Od 28 kwietnia do 16 maja jednostka wraz z „Mewą” i okrętem transportowo-minowym „Poznań” uczestniczyła w zorganizowanych w Cieśninach Duńskich i południowym Bałtyku ćwiczeniach Blue Game 2003[52][66]. ORP „Czajka” reprezentował polską marynarkę także w kolejnej edycji tych międzynarodowych ćwiczeń w dniach 27 kwietnia – 13 maja 2004 roku[52][67]. Od 14 sierpnia do 13 października 2004 roku okręt ponownie pełnił dyżur w MCMForNorth, uczestnicząc w tym czasie u wybrzeży Litwy w operacji przeciwminowej Open Spirit 2004 i międzynarodowych ćwiczeniach Passex[65][68].
22 marca 2005 roku jednostka wzięła udział w wydobyciu z dna Zatoki Gdańskiej na wysokości Osady Rybackiej torpedy kal. 533 mm[52]. W maju ORP „Czajka” był okrętem flagowym ćwiczeń przeciwminowych MCM Sqnex, przeprowadzonych na Bałtyku z udziałem 14 okrętów z siedmiu państw NATO (polską marynarkę reprezentowały ponadto OORP „Flaming”, „Gopło” i „Śniardwy”)[52][69].
„Czajka” w 2017 roku
Na przełomie 2005 i 2006 roku na jednostce zdemontowano wyrzutnie celów pozornych Jastrząb[45][70]. W czerwcu 2006 roku w związku z likwidacją 9. Flotylli Obrony Wybrzeża „Czajka” wraz z całym 13. Dywizjonem Trałowców została przeniesiona do Gdyni, wchodząc od tej pory w skład 8. Flotylli Obrony Wybrzeża[71]. W dniach 4–12 września 2006 roku jednostka wraz z bliźniaczym „Flamingiem” wzięła udział w przeprowadzonych na wodach Zatoki Fińskiej międzynarodowych ćwiczeniach Open Spirit 2006[52][72].
W 2007 roku na okręcie zainstalowano system automatycznej identyfikacji statków AIS[46]. 2 maja załoga „Czajki” zniszczyła wydobytą poprzedniego dnia przez ORP „Zbyszko” i zespół nurków z dna Nowego Portu w Gdańsku niemiecką minę o masie ładunku wybuchowego około 750 kg[52]. Od 14 do 24 maja okręt uczestniczył w dużych ćwiczeniach sił morskich NATO pod kryptonimem Noble Mariner '07, które odbyły się na wodach Bałtyku, Cieśnin Duńskich i Morza Północnego (polski kontyngent morski prócz „Czajki” stanowiły: fregata rakietowa „Gen. T. Kościuszko”, okręt podwodny „Kondor”, okręt ratowniczy „Piast”, trałowce „Necko”, „Drużno” i „Resko”, kuter ratowniczy „Zbyszko” i holownik H-8)[52][73]. 30 lipca 2007 roku okręt (pod dowództwem kpt. mar. Jarosława Tuszkowskiego) rozpoczął 2,5-miesięczną misję w Stałym Zespole Sił Obrony Przeciwminowej NATO (SNMCMG1), którą zakończył 16 października[65][74]. Między 31 sierpnia a 10 września OORP „Czajka” i „Mewa” wzięły udział w przeprowadzonych na wodach państw bałtyckich międzynarodowych ćwiczeniach sił obrony przeciwminowej Open Spirit 2007[52][75].
Od 4 do 14 maja 2008 roku „Czajka” uczestniczyła w międzynarodowej operacji MCOPLIT (Mine Clearance Operation Lihuania) – niszczeniu niewybuchów zalegających u wybrzeży Litwy[52]. W dniach 19–23 maja 2008 roku w Zatoce Gdańskiej OORP „Czajka” „Flaming”, i „Gopło” wzięły udział w ćwiczeniach Passex[52]. Między 1 a 12 września okręt wziął udział w przeprowadzonych na wodach Zatoki Ryskiej międzynarodowych ćwiczeniach sił obrony przeciwminowej Open Spirit 2008, niszcząc pięć min (trzy kotwiczne oraz dwie denne) oraz torpedę[52]. W drugiej połowie września jednostka wzięła udział w największych corocznych ćwiczeniach Sił Zbrojnych RP Anakonda 2008[52].
W 2009 roku jednostka przeszła trwający ponad rok remont kapitalny[54]. W lipcu 2010 roku okręt wziął udział w przeprowadzonych na wodach duńskich ćwiczeniach SNMCMG1 pod kryptonimem Danex[54][76]. 27 września 2010 roku 13. Dywizjon Trałowców wraz z „Czajką” został podporządkowany dowódcy 3. Flotylli Okrętów[77].
Od 23 do 27 maja 2011 roku „Czajka” uczestniczyła w morskiej części ćwiczeń Sił Zbrojnych RP Rekin 2011 (wraz z OORP „Kondor”, „Gen. T. Kościuszko”, „Orkan”, „Piorun”, „Sarbsko”, „Nakło”, „Drużno”, „Śniardwy”, „Mewa”, „Lublin”, „Poznań”, „Toruń”, „Piast”, „Zbyszko”, „Bałtyk”, „Hydrograf” i „Arctowski”)[52][78]. 24 listopada załoga jednostki wydobyła z dna Zatoki Gdańskiej na wysokości Gdyni dwie torpedy, które zostały zdetonowane na poligonie morskim[52].
Od 11 do 25 maja 2012 roku okręt uczestniczył u wybrzeży Estonii w kolejnej edycji ćwiczeń Open Spirit, niszcząc dwie rosyjskie miny[52]. We wrześniu OORP „Czajka”, „Mewa”, „Sokół”, „Gopło”, „Śniardwy”, „Lech”, „Maćko”, „Hydrograf”, „Arctowski”, H-7, H-8, „Poznań”, „Toruń”, „Gardno”, „Bukowo”, „Jamno”, „Mielno” i „Nakło” wzięły udział w największych corocznych ćwiczeniach Sił Zbrojnych RP pod kryptonimem Anakonda 12[52][79].
Od 17 stycznia do 5 maja 2013 roku okręt po raz czwarty operował na wodach Bałtyku, Morza Północnego i Morza Irlandzkiego w składzie Stałego Zespołu Sił Obrony Przeciwminowej NATO (SNMCMG1), biorąc udział m.in. w ćwiczeniach Beneficial Cooperation na Morzu Północnym i w ćwiczeniach Joint Warrior u wybrzeży Szkocji[52][54]. 30 czerwca „Czajka” uczestniczyła w paradzie morskiej w Gdyni, zorganizowanej dla uczczenia obchodów 95-lecia Marynarki Wojennej[80]. W dniach 6–19 września okręt uczestniczył u wybrzeży Szwecji w ćwiczeniach Northern Coast, a od 28 października do 8 listopada w ćwiczeniach Steadfast Jazz[52][54]. 1 listopada ORP „Czajka” wraz z całym 13. Dywizjonem została ponownie podporządkowana 8. Flotylli Obrony Wybrzeża[81].
Od 2014 roku „Czajka” przechodziła długotrwały remont w Gdańskiej Stoczni „Remontowa” i Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni, zakończony dopiero 3 marca 2016 roku[54]. W czerwcu 2016 roku jednostka wraz z 11 okrętami wzięła udział w komponencie morskim najważniejszych ćwiczeń Sił Zbrojnych RP Anakonda 2016[54][82].
17 czerwca 2017 roku okręt obchodził jubileusz 50-lecia służby w Marynarce Wojennej[51][54]. W sierpniu „Czajka” uczestniczyła w przeprowadzonych u wybrzeży państw bałtyckich operacji Open Spirit 2017[54]. Od 11 do 13 października 2018 roku okręt uczestniczył w neutralizacji trzech niemieckich min typu GC, zlokalizowanych w pobliżu wejścia do portu w Gdyni[54]. Pod koniec października jednostka uczestniczyła na wodach fińskich w ćwiczeniach Northern Coast 2018[54].
W dniach 2–17 maja 2019 roku „Czajka” pod dowództwem kpt. mar. Piotra Goryckiego wzięła udział w przeprowadzonych u wybrzeży Łotwy międzynarodowych ćwiczeniach Open Spirit 2019[54][83]. Dowodzony przez kpt. mar. Kacpra Sterne okręt uczestniczył również w 26. edycji tych ćwiczeń, przeprowadzonych w dniach 19–29 kwietnia 2021 roku na wodach Zatok Fińskiej i Narewskiej; załoga jednostki zlokalizowała 20 min kotwicznych, niszcząc sześć radzieckich min niekontaktowych typu M-26[84]. W sierpniu „Czajka” wzięła udział w przeprowadzonych u wybrzeży Szwecji ćwiczeniach OCEAN (Open Cooperation for European mAritime awareNess) 2020[85].
↑Początkowo planowano użyć do napędu trałowców holenderskie silniki wysokoprężne RHUB 215 o mocy 1500 KM, jednak nie udało się uzyskać na nie licencji (podobnie zresztą jak na silniki Fiata, które w liczbie 24 sztuk zakupiono ostatecznie za kwotę 2,4 mln USD)[6].
↑Litera „F” w oznaczeniu projektu symbolizuje prawdopodobnie użyte do napędu trałowców silniki Fiata[7].
↑13 dywizjon 2020 ↓, s. 54 podaje, że stępkę okrętu położono 19 września 1965 roku.
Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
Jarosław Ciślak, Tomasz Grotnik. Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 9 (105), 2010. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Jarosław Ciślak, Tomasz Grotnik. Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 6 (113), 2011. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Jarosław Ciślak, Janusz Walczak. Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 6/2001 (31), 2001. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Jarosław Ciślak, Janusz Walczak. Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 3 (34), 2002. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Jarosław Ciślak, Janusz Walczak. Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 1 (73), 2008. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
Franciszek Czerski, Zdzisław Waśko: Mała Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 1980.
Katarzyna Kamińska. ORP „Czajka” na wodach Estonii. „Bandera”. Nr 4/6 (142/144), 2021. 3. Flotylla Okrętów. ISSN0209-1070.
Katarzyna Kamińska. Sojusznicza solidarność. „Bandera”. Nr 5/6 (119/120), 2019. 3. Flotylla Okrętów. ISSN0209-1070.
Jerzy M. Kamiński. Na drodze do pierwszego polskiego niszczyciela min. Okręty projektu 206FM. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 11 (83), 2008. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Jerzy M. Kamiński. Współczesne „ptaszki”, czyli historia projektu 206. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 9 (81), 2008. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Marian Kluczyński. Złote gody papieskiego okrętu. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (181), 2017. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Robert Rochowicz. Narcyz – system zmiennych numerów burtowych. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 11-12 (201), 2020. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Robert Rochowicz. Ostatnia parada MW PRL. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 5-6 (204), 2021. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Robert Rochowicz. Z dziejów Polskiej Marynarki Wojennej. Rok 1967. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 1 (38), 2003. Magnum-X. ISSN1426-529X.
Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
Henryk Sołkiewicz (red.), Ewolucyjny rozwój sił okrętowych Marynarki Wojennej w latach 1945–2010, Gdynia: Wydawnictwo BP/Akademia Marynarki Wojennej, 2015, ISBN 978-83-941308-4-8.
.jpg)
