Mistrzostwa Polski seniorów w lekkoatletyce – zawody lekkoatletyczne rozgrywane w sezonie letnim począwszy od 1920 roku[1].
Najważniejsza krajowa impreza lekkoatletyczna, której pierwsza edycja – pod nazwą mistrzostwa główne Polski[2] – odbyła się we Lwowie w roku 1920[3]. Kobiety w imprezie startują od roku 1922[4]. Początkowo w programie zawodów znajdowała się niewielka, z biegiem lat ich liczba rosła – obecnie o medale mistrzostw kraju rywalizuje się we wszystkich konkurencjach olimpijskich oraz biegach przełajowych, półmaratonie oraz biegu na 10 kilometrów. W przeszłości w programie zawodów obecne były także nietypowe konkurencje jak rzut granatem. Obecnie organizatora mistrzostw Polski wybiera Prezydium Polskiego Związku Lekkiej Atletyki[5]. Poza głównymi zawodami odbywają się także osobne mistrzostwa w poszczególnych konkurencjach (maratonie, półmaratonie, wielobojach, biegach przełajowych, chodzie sportowym, biegu na 5 kilometrów, biegu na 10 000 metrów czy biegach na 10 kilometrów). W okresie międzywojennym organizowano także osobne mistrzostwa w biegu na 3000 metrów z przeszkodami oraz biegach rozstawnych[6].
Historia
11 października 1919 w Krakowie powołano do życia Polski Związek Lekkiej Atletyki – pierwszą organizację sportową w niepodległej Polsce[7][8]. Władze Związku w celu propagowania lekkoatletyki oraz w ramach integracji środowiska postanowiły organizować mistrzostwa Polski[6]. Pierwsze mistrzostwa odbyły się 17 i 18 lipca 1920 roku we Lwowie (mieście, w którym znajdowała się wówczas siedziba PZLA) na stadionie Pogoni, który był jedynym nowoczesnym wówczas stadionem lekkoatletycznym w Polsce[6]. W imprezie wystartowali tylko mężczyźni. Tytuły mistrzów kraju przyznano wtedy tylko tym lekkoatletom, którzy uzyskali wyniki lepsze od wcześniej ustalonych minimów uprawniających do startu w igrzyskach olimpijskich w Antwerpii[9]. Wyczynu tego dokonali jedynie Stanisław Sośnicki (bieg na 100 m), Wacław Kuchar (bieg na 800 m), Kazimierz Cybulski (skok o tyczce) i Sławosz Szydłowski (rzut dyskiem i rzut oszczepem)[2]. W 1922 roku w zawodach pierwszy raz wystartowały kobiety, a ich mistrzostwa aż do roku 1948 (z kilkoma wyjątkami) odbywały się w innym terminie i mieście niż mistrzostwa męskie. Po raz pierwszy mistrzostwa Polski w biegu przełajowym mężczyzn zostały rozegrane 2 października 1921 w Warszawie na trasie 6,5 km – mistrzem Polski został zawodnik lwowskiej Pogoni Jan Baran-Bilewski[10]. Po zawodach w 1922 i 1923, które odbyły się w Warszawie PZLA wydał 11 grudnia 1923 roku specjalny komunikat do Okręgowych Związków Lekkiej Atletyki z apelem o większe zainteresowanie organizacja i udziałem w imprezach mistrzowskich[6]. Początkowo rozgrywano zawody nie tylko w podstawowych konkurencjach lekkoatletycznych, ale także np. w skoku wzwyż oraz skoku w dal z miejsca (w 1920, 1921 i 1927)[6]. W 1924 roku na trasie Rembertów (dziś dzielnica Warszawy) – Wawer (obecnie także dzielnica Warszawy) – Zegrze – Nieporęt – Zegrze – Wawer – Rembertów rozegrano pierwsze mistrzostwa Polski w biegu maratońskim[11]. W latach 30.XX wieku program mistrzostw liczył około 25 konkurencji głównych[6]. Ostatnie przed II wojną światową mistrzostwa Polski odbyły się latem 1939 roku[3].
Po przerwie wojennej 26 sierpnia 1945 w Łodzi – z inicjatywy działaczy krakowskich, warszawskich i łódzkich – postanowiono o przygotowaniu walnego zebrania PZLA, a 29 września przedstawiciele siedmiu okręgów wybrali pierwsze powojenne władze Związku[6]. Prezesem PZLA został wybrany Walenty Foryś[6]. Od 29 do 30 września na stadionie Łódzkiego Klubu Sportowego, który przetrwał wojnę w relatywnie dobrym stanie, rozegrano mistrzostwa Polski[9]. W zawodach najlepiej zaprezentowali się zawodnicy Cracovii[12].
W 1951 w Warszawiemistrzostwa Polski seniorów odbyły się w ramach Spartakiady 1951[12][9]. W latach 50.XX wieku polska reprezentacja lekkoatletyczna notowała duże sukcesy międzynarodowe[9], a przez niemieckich dziennikarzy została nazwana wunderteamem[13], przez dwa lata nie przegrała meczu międzypaństwowego, notując serię 14 zwycięstw począwszy od meczu przeciwko Norwegii w dniach 24 i 25 września 1955 w Poznaniu[14]. Międzynarodowe sukcesy zawodników sprawiły, iż w owym czasie lekkoatletyka stała się w Polsce sportem narodowym[15]. Popularność lekkoatletyki przekładała się także na widownię mistrzostw kraju np. w 1965 w Szczecinie miejscowy stadion Pogoni wypełnił się po brzegi ponad 20 000 widzów (startował wówczas reprezentujący miejscowy klub Wiesław Maniak – finalista igrzysk olimpijskich w Tokio)[16]. Podczas mistrzostw Maniak czasem 10,1 ustanowił rekord Polski w biegu na 100 metrów[17].
W 1969 po raz ostatni mistrzostwa Polski seniorów rozegrano na żużlowej bieżni, a ich areną był stadion Wisły Kraków[4][10]. 15 sierpnia 1969 oddano do użytku nowoczesny jak na owe czasy stadion warszawskiej Skry, który jako pierwszy w Europie Środkowo-Wschodniej zyskał sztuczną nawierzchnię tartanową[9]. Od 1970 do 1974 obiekt rokrocznie gościł mistrzostwa kraju (organizowane w owym czasie w obsadzie międzynarodowej[4][10]. Po zmodernizowaniu stadionu Wojskowego Klubu Sportowego Zawisza w Bydgoszczy w 1974 roku w kolejnych latach był on gospodarzem kilku edycji mistrzostw kraju. Wraz z rozwojem sztucznych nawierzchni w kolejnych latach mistrzostwa Polski organizowały nowe ośrodki takie jak Lublin, Grudziądz, Piła czy Kielce[3]. W 1995 ostatni raz mistrzostwa kraju przeprowadzono w Warszawie, która do dziś gościła najwięcej edycji krajowego czempionatu[3].
Edycje
Zdzisław Latawiec był medalistą pierwszych mistrzostw PolskiOszczepnikJanusz Sidło jest multimedalistą mistrzostw krajuNajbardziej utytułowana polska lekkoatletka Irena Szewińska ma na koncie wiele medali mistrzostw PolskiStadion w Bydgoszczy (po modernizacji w 2008) był wielokrotnie areną mistrzostw PolskiStadion w Bielsku-Białej – gospodarz mistrzostw w 2003, 2010 i 2012 rokuW 1991 i 1993 mistrzostwa Polski odbyły się na stadionie w KielcachStadion w Grudziądzu gościł mistrzostwa Polski w 1986 i 1988 rokuStadion w Zabrzu dwa razy był areną mistrzostw. W 2012 roku stracił bieżnięPlakat promujący mistrzostwa w 2010 w Bielsku-Białej
↑Marian Rynkowski, Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz: Osiągnięcia polskiej lekkiej atletyki w 20-leciu międzywojennym 1920–1939: Tom 1 Wyniki Mistrzostw Polski mężczyzn. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1985. Brak numerów stron w książce
↑ abAndrzej Karczmarski. Wzwyż i w dal bez rozbiegu. „Magazyn lekkoatletyczny”, s. 6, lipiec – sierpień 2010. Kobyłka: Lama Production. ISSN2081-8939.
↑ abcHenryk Kurzyński, Leszek Luftman, Janusz Rozum, Maciej Rychwalski, Andrzej Socha: Historia finałów lekkoatletycznych mistrzostw Polski 1922–2011. Konkurencje kobiece. Bydgoszcz: Komisja Statystyczna PZLA, 2011. Brak numerów stron w książce
↑ abcdefghTomasz Jurek, Ignacy Krzewiński, Bernard Woltmann (red.): Lekkoatletyka w Polsce 1919 – 1994. Warszawa: Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej, 1994. ISBN 83-900895-5-6. Brak numerów stron w książce
↑Zygmunt Głuszek (redaktor) oraz Komisja Propagandy PZLA: Lekkoatletyka w Polsce / Track and Field in Poland. Warszawa: 1971. Brak numerów stron w książce
↑ abcdeJanusz Rozum, Daniel Grinberg, Zbigniew Jonik, Henryk Kurzyński, Leszek Luftman, Stefan Pietkiewicz, Tadeusz Wołejko: 90 lat polskiej lekkoatletyki 1919–2009. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2009. ISBN 978-83-902509-9-1. Brak numerów stron w książce
↑ abcHenryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Janusz Rozum, Tadeusz Wołejko: Historia Finałów Lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920-2007. Konkurencje męskie. Szczecin - Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2008. ISBN 978-83-61233-20-6. Brak numerów stron w książce
↑Tadeusz Dziekoński: Mistrzostwa Polski w maratonie mężczyzn 1924–1988. Warszawa: Komisja Biegów Przełajowych i Ulicznych oraz Komisja Statystyczna PZLA, lipiec 1988. Brak numerów stron w książce
↑ abWitold Gerutto, Maciej Wawrzykowski, Otton Pieszewicz, Zdzisław Drozdowski: 50 lat PZLA – Rocznik Jubileuszowy 1968. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1969. Brak numerów stron w książce
↑90 lat polskiego sportu. Warszawa: 2011, s. 30-31.
↑Zbigniew Łojewski, Tadeusz Wołejko: Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe I Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1984. Brak numerów stron w książce
↑Tomasz Jurek, Ignacy Krzewiński, Bernard Woltmann (red.): Lekkoatletyka w Polsce 1919–1994. Warszawa: Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej, 1994. ISBN 83-900895-5-6. Brak numerów stron w książce
Henryk Kurzyński, Stefan Pietkiewicz, Janusz Rozum, Tadeusz Wołejko: Historia Finałów Lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920-2007. Konkurencje męskie. Szczecin - Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 2008. ISBN 978-83-61233-20-6. Brak numerów stron w książce
Henryk Kurzyński, Leszek Luftman, Janusz Rozum, Maciej Rychwalski, Andrzej Socha: Historia finałów lekkoatletycznych mistrzostw Polski 1922–2011. Konkurencje kobiece. Bydgoszcz: Komisja Statystyczna PZLA, 2011. Brak numerów stron w książce
.JPG)
