Korsze

Korsze

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Urząd Miejski w Korszach
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Korsze
Prawa miejskie	18 lipca 1962
Burmistrz	Jan Adamowicz
Powierzchnia	4,03[1] km²
Wysokość	61 m n.p.m.
Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość	3934[1] 976,2 os./km²
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-430
Tablice rejestracyjne	NKE
Położenie na mapie gminy Korsze Korsze
Położenie na mapie Polski Korsze
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Korsze
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego Korsze
54°10′17″N 21°08′28″E
TERC (TERYT)	2808044
SIMC	0964726
Urząd miejski ul. Mickiewicza 13 11-430 Korsze
Strona internetowa
BIP

Korsze (dawniej Korszyn^[2], niem. Korschen^[3], prus. Karsi) to miasto w Polsce, w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Korsze.

Pod względem historycznym Korsze leżą w Prusach Dolnych, na obszarze dawnej Barcji, a także na Mazurach^[4].

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. Korsze liczyły 3934 mieszkańców^[1]. W Korszach znajduje się węzeł kolejowy, kościół rzymskokatolicki, cerkiew prawosławna i dwa cmentarze.

Historia

Dworzec w Korszach zniszczony w czasie I wojny światowej

Miejscowość została założona w XV w. Do początku XIX w. Korsze były majątkiem ziemskim, rozwój związany był z powstaniem węzła kolejowego na przecięciu dwóch najstarszych w Prusach Wschodnich linii kolejowych (Królewiec – Ełk, Toruń – Wystruć). W 1890 powstała najstarsza z trzech wież ciśnień. W 1903 oddano do użytku kościół katolicki, a w kolejnym roku kościół ewangelicki.

Dawne osiedle kolejarzy - fragment

Po zakończeniu drugiej wojny światowej wskutek spowodowanych nią zmian terytorialnych miejscowość weszła w skład Polski. W 1945 przejęta została przez administrację polską, a większość jej mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Przez krótki okres używana była nazwa Korszyn, która uległa ostatecznie modyfikacji do obecnej formy.

Prawa miejskie Korsze uzyskały 18 lipca 1962^[5].

Od 1946 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego (tzw. dużego), a w latach 1975–1998 do województwa olsztyńskiego (tzw. małego).

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Korsz w 2014 roku^[6].

Zabytki

• Neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża Świętego^[7] z 1903, rozbudowany w 1958
• Dawny kościół ewangelicki (obecnie cerkiew prawosławna)^[7] z 1903-1904
• wieża ciśnień z 1890^[7] typu Intze
• wieża ciśnień z 1915^[7] typu Klönne ze stalowym, kulistym zbiornikiem. W Polsce znajdują się jedynie trzy wieże z tego typu zbiornikiem (Dąbrówno i Runowo Pomorskie).
• wieża ciśnień z 1938^[7] typu Barkhausena, położona w pobliżu dawnej lokomotywowni
• Kamienica z końca XIX w. przy ul. Mickiewicza 6, z apteką na jej parterze^[7]
• Kamienica z 1908 przy ul. Mickiewicza 17, przeznaczona pierwotnie dla urzędników pocztowych^[7]
• Willa doktora z 1912 przy ul. Mickiewicza 21, z dawnym ambulatorium na parterze^[7]
• Siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury przy ulicy Wolności 5A, dawny budynek socjalny (Sozial Haus) fabryki mleka skondensowanego^[7]
• rzeźnia miejska wraz z budynkiem gospodarczym^[7], ul. Wolności 47

• 
  Kościół Podwyższenia Krzyża Św.
• 
  Zabytkowa lokomotywa Ol49
• 
  Dwie wieże ciśnień przy dworcu kolejowym
• 
  Zabytkowa kamienica z apteką
• 
  Kamienica przy ul. Mickiewicza 17
• 
  Dawna rzeźnia w Korszach

Transport

Dworzec kolejowy

W mieście znajduje się węzłowa stacja kolejowa, a miasto posiada regionalne połączenia kolejowe m.in. z Olsztynem, Ełkiem oraz krajowe m.in. z Gdańskiem, Białymstokiem i Szczecinem. Przez Korsze prowadzą linie kolejowe nr 33 Białystok – Głomno i nr 353 Poznań Wschód – Skandawa.

Przez miasto przechodzi droga wojewódzka 590 Barciany - Korsze - Reszel - Biskupiec. W granicach administracyjnych miasta są to ulice: Adama Mickiewicza i Wojska Polskiego. Drugą drogą przechodzącą przez Korsze na linii wschód-zachód jest droga powiatowa nr 1580N łącząca Studzieniec - Głowbity - Korsze - Olszynkę - Błogoszewo - Warnikajmy - Równinę Górną. W obrębie miasta są to ulice: Tadeusza Kościuszki, Szkolna, Wylotowa i Wolności.

Ponadto od 2015 roku przez miasto przebiega jedna z odnóg szlaku rowerowego Green Velo, kończąca się miejscem obsługi rowerzystów (MOR) przy ul. Wojska Polskiego, w bliskiej odległości do dworca kolejowego i zabytkowej lokomotywy.

Kościoły i wyznania

Kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego

Korsze po reformacji ewangelickiej jako wieś należały do parafii w Sątocznie. W drugiej połowie XIX wieku katolicy w Korszach korzystali z posługi kapłanów w Reszlu, a nabożeństwa odprawiano w aptece. W 1898 katolicy zakupili trzy morgi ziemi pod budowę kościoła. Budowę świątyni opóźniały władze rejencji. Kościół wybudowany został w 1903 i w tym samym roku w dniu 10 grudnia został wyświęcony i otrzymał wezwanie Podwyższenia Krzyża Świętego. Świątynia ta od 1910 obsługiwała już samodzielną parafię. Kościół rozbudowano w 1958. W ślad za katolikami z budową własnej świątyni pośpieszyli ewangelicy. W dniu 17 lipca 1904 odbyło się uroczyste otwarcie ewangelickiego zboru, który początkowo był kościołem filialnym parafii w Sątocznie. Samodzielna parafia ewangelicka w Korszach powstała w 1927.

Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła, dawny kościół ewangelicki z 1903-1904

Po osiedleniu w Korszach ludności ukraińskiej, przymusowo usuniętej z południowo-wschodniej części kraju, do Korsz trafiła grupa przesiedleńców wyznania greckokatolickiego. Z powodu działań władz państwowych pozbawieni byli możliwości uczestniczenia w nabożeństwach sprawowanych w rodzimym obrządku. Wobec bezskutecznych starań o umożliwienie odprawiania nabożeństw greckokatolickich w którymś z kościołów katolickich Reszla lub okolic część miejscowych Ukraińców zwróciła się do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z prośbą o objęcie ich opieką duszpasterską i założenie parafii. W 1963 utworzono parafię prawosławną z siedzibą w Sątopach Samulewie, przeniesioną w 1966 do Korsz. W 1968 dawny kościół ewangelicki w Korszach stał się własnością prawosławnej Parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła^[8].

Sport

Hala widowiskowo-sportowa w Korszach

Kluby i organizacje sportowe

W mieście działa klub piłkarski Miejski Klub Sportowy w Korszach, założony w czerwcu 1983 pod nazwą Międzyzakładowego Ludowego Klubu Sportowego w Korszach^[9]. W sezonie 2009/2010 klub wywalczył awans do III ligi (grupa: podlasko-warmińsko-mazurska) oraz zwyciężył po raz pierwszy w historii klubu w Warmińsko-Mazurskim Pucharze Polski. W III lidze MKS Korsze grał do końca sezonu 2015/16 tj. do reorganizacji rozgrywek III ligi piłki nożnej w Polsce. Od następnego sezonu do końca sezonu 2021/22 klub grał w IV lidze (w grupie warmińsko-mazurskiej). W czerwcu 2022 r. MKS spadł do klasy okręgowej^[10].

Infrastruktura sportowa

• hala widowiskowo-sportowa w Korszach, zlokalizowana przy ul. T. Kościuszki 12, połączona łącznikiem z budynkiem Szkoły Podstawowej w Korszach
• kompleks boisk sportowych „Orlik”, położony także przy ul. T. Kościuszki 12 (dojazd od strony ul. E. Orzeszkowej)
• stadion miejski w Korszach wraz z budynkiem socjalno-administracyjnym, przy ul. Wojska Polskiego 39
• siłownia plenerowa, położona przy ul. A. Mickiewicza pomiędzy posesjami nr 21 i 25.

Miasta partnerskie

• Ejszyszki od 26 września 2007
• Od 20 czerwca 2009 miastem partnerskim Korsz był ukraiński Młynów, jednak podpisana na 5 lat umowa wygasła.
• Do kwietnia 2022 roku miastami partnerskimi Korsz były także rosyjskie miejscowości z obwodu królewieckiego: Prawdinsk, Bagrationowsk i Dołgorukowo. Współpracę zerwano 26 kwietnia 2022 roku, w związku z rosyjską napaścią na Ukrainę^[11].
• Pierwszym miastem partnerskim Korsz po 1989 r. było litewskie miasto Kiejdany, z którym współpraca partnerska była prowadzona w kadencji 1990-1994.

Ludzie związani z Korszami‎

Przypisy

1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23]  (pol.).
2. 70 lat temu pojawił się Elbląg. Zastąpił wiekowy Elbing. [dostęp 2018-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-15)].
3. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
4. Cień historii. Korsze - miasto pruskiego boga. mazury24.eu, 2 kwietnia 2020. [dostęp 2021-04-01]. (pol.).
5. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1962 r. w sprawie utworzenia niektórych miast (Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188)
6. Korsze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
7. Rejestr zabytków. Woj. warmińsko-mazurskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2022-05-02].
8. Igor Hrywna: Korsze: cerkiew prawosławna św.św. Piotra i Pawła. 2014-03-11. [dostęp 2022-05-04]. (pol.).
9. MKS Korsze: Historia klubu. 08.08.2018. [dostęp 2022-05-01]. (pol.).
10. rm: Spadek MKS Korsze, Granica najwyżej od sześciu lat. tygodnikketrzynski.pl, 23.06.2022. [dostęp 2022-06-28].
11. XL Sesja Rady Miejskiej w Korszach z dnia 26 kwietnia 2022 r.. 2022-04-28. [dostęp 2022-04-28].

Bibliografia

• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 165

Linki zewnętrzne

• Urząd Miejski w Korszach
• Historia miasta Korsze autorstwa dr. Jerzego Sikorskiego. jerzysikorski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-07)].
• Korsze, Korschen (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 424 .

Kontrola autorytatywna (miasto):

• GND: 113719958X