III liga polska w piłce nożnej (do sezonu 2007/2008 oficjalnie IV liga polska) – czwarta w hierarchii klasa męskichligowych rozgrywekpiłkarskich w Polsce. Stanowi pośredni szczebel rozgrywkowy między II ligą polską (dawną III ligą polską), a IV ligą polską (dawną V ligą polską lub klasą okręgową), będąc jednocześnie czwartym (najniższym) szczeblem centralnym[1] (IV poziom ligowy). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) systemem kołowym i przeznaczone są dla 72 polskich klubów piłkarskich, grających w czterech 18-zespołowych grupach makroregionalnych. Mistrzowie każdej z grup III ligi polskiej uzyskują awans do II ligi polskiej, zaś najsłabsze zespoły relegowane są do poszczególnych grup wojewódzkich IV ligi polskiej. Od sezonu 2000/2001 zarządzana przez – działające w imieniu Polskiego Związku Piłki Nożnej – wyznaczone wojewódzkie związki piłki nożnej. Od 2002 roku do udziału w jej rozgrywkach zostają dopuszczone wyłącznie kluby posiadające status profesjonalny (tj. działające w formie sportowej spółki akcyjnej) lub półprofesjonalny (tj. działające w formie stowarzyszenia kultury fizycznej), które – po spełnieniu wszelkich niezbędnych kryteriów – otrzymały roczną licencję na występy na tym szczeblu.
Sponsorem tytularnym rozgrywek od sezonu 2024/25 została firma Betclic.[2]
Historia
Utworzenie IV ligi polskiej – jako takiej – ściśle wiąże się z reformą administracyjną kraju w 1999. Wcześniej – w zależności od regionu i okresu – rozgrywki czwartego szczebla ligowego w Polsce nosiły różne nazwy (liga makroregionalna, klasa makroregionalna, liga międzywojewódzka, klasa międzywojewódzka, liga wojewódzka, klasa wojewódzka, liga międzyokręgowa, klasa międzyokręgowa, liga okręgowa, klasa okręgowa, klasa A, czy klasa B).
Na mocy nowego statutu Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN), uchwalonego 19 lutego 2000 roku – podczas 69. Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia PZPN w Warszawie – dostosowano strukturę piłkarskiej centrali do nowego podziału terytorialnego, natomiast między 10 marca 2000, a 29 lipca 2000 roku na jej podstawie utworzono 16 wojewódzkich Związków Piłki Nożnej (ZPN-ów), którym podlegać miały rozgrywki klas regionalnych (tj. czwartego poziomu ligowego i niższych).
W sierpniu 2000 roku wystartowały rozgrywki IV ligi polskiej sezonu 2000/2001, które przeprowadzono w 21 grupach terytorialnych. W 5 województwach o największym piłkarskim potencjale (dolnośląskim, małopolskim, mazowieckim, śląskim i wielkopolskim) toczyły się one w dwóch równorzędnych grupach, których zwycięzcy spotykali się w barażowym dwumeczu o tytuł mistrza i tym samym awans do III ligi polskiej (o kolejności spotkań decydowało losowanie). W pozostałych 11 województwach grano w jednej grupie, której zwycięzca automatycznie zostawał mistrzem, uzyskując jednocześnie promocję o szczebel wyżej. W kolejnych edycjach stopniowo zmniejszano liczbę grup, a także ograniczano liczbę drużyn w każdej z nich. W 2001 roku połączono obydwie grupy dolnośląskie, w 2002 roku – mazowieckie, zaś w 2006 roku jedną grupę utworzono w województwie małopolskim.
W sezonie 2007/2008 IV liga polska składała się z 18 grup regionalnych (wojewódzkich). W 14 województwach rozgrywki toczyły się systemem jednogrupowym, zaś w dwóch województwach systemem dwugrupowym.
W związku z planowaną na sezon 2008/2009 reorganizacją rozgrywek zwycięzcy każdej z grup (w przypadku województw z dwoma grupami zwycięzcy barażów pomiędzy triumfatorami poszczególnych grup w tych województwach) utworzyli osiem par barażowych, w których wygrana była premiowana awansem do nowo utworzonej II ligi (ówczesna III liga). Zespoły, które przegrały w barażach i te, które zajęły czołowe miejsca w końcowej tabeli, uzyskały prawo gry w sezonie 2008/2009 w nowo utworzonej III lidze (ówczesna IV liga). Pozostałe drużyny spadły do nowo utworzonej IV ligi (ówczesna klasa okręgowa bądź V liga).
W sezonie 2016/2017 nastąpiła reforma III ligi. Utworzono cztery grupy po 18 zespołów. Podział na województwa jest taki sam jak w przypadku dawnej III ligi (obecnie II liga) istniejącej do 2008 roku[3].
Do kolejnych znaczących zmian doszło przed rozpoczęciem sezonu 2024/2025. Wprowadzono dodatkowe baraże o awans do II ligi dla wicemistrzów wszystkich grup. Ponadto, zwiększono ilość spadkowicz z 3 do 4 (w przypadku spadku drużyn z II ligi do danej grupy III ligi liczba spadkowiczów dodatkowo wzrasta), co jest spowodowane wprowadzeniem baraży o awans dla wicemistrzów wszystkich grup IV ligi[4].
Podział na grupy
2000–2008
W latach 2000–2008 4. poziomem rozgrywkowym była IV liga, natomiast III liga była wówczas 3. poziomem rozgrywkowym (obecnie II liga). Sezon 2000/2001 był pierwszym sezonem, w którym IV liga była poziomem okręgowym. W zależności od sezonu liczba grup była różna:
w sezonie 2000/2001 było 21 grup (po sezonie połączono obie grupy dolnośląskie);
w sezonie 2001/2002 było 20 grup (po sezonie połączono obie grupy mazowieckie);
od sezonu 2002/2003 do sezonu 2005/2006 było 19 grup (w 2006 roku połączono obie grupy małopolskie);
Od momentu utworzenia IV ligi polskiej w 2000 roku, liczba jej poszczególnych grup terytorialnych ulegała stopniowemu zmniejszaniu (jednocześnie zmniejszała się więc liczba klubów na tym szczeblu rozgrywkowym).
IV liga wojewódzka
W przypadku województw, w których rozgrywki IV ligi polskiej toczono systemem dwugrupowym uwzględniono wyłącznie zwycięzcę barażu między triumfatorami każdej z nich, czyli faktycznego mistrza danej wojewódzkiej IV ligi.
↑Jagiellonka Nieszawa zrezygnowała z gry w III lidze. Kujawiak Włocławek uzyskał prawo gry na trzecim poziomie jako wicemistrz grupy.
↑W związku z karną relegacją I zespołu Górnika Łęczna do III ligi jego rezerwy pozostały w IV lidze, zaś awans na wyższy szczebel uzyskał wicemistrz lubelskiej grupy IV ligi – Łada Biłgoraj.
↑Awans uzyskał LKS Nieciecza, który zajął drugie miejsce, gdyż rezerwy Korony nie mogły awansować na szczebel centralny rozgrywek.
↑Spartakus Szarowola przekazał licencję i miejsce w II lidze wschodniej w sezonie 2010/2011 Motorowi Lublin S A i będzie występował w zamojskiej klasie B, gdzie zajmie miejsce rezerw.
↑Olimpia Zambrów zrezygnowała z gry w II lidze w sezonie 2011/2012. Do zajęcia jej miejsca uprawniony był wicemistrz grupy – Huragan Morąg – który również zrezygnował z awansu.
↑Start Działdowo zrezygnował z gry w II lidze. Concordia Elbląg uzyskała prawo gry na trzecim poziomie jako wicemistrz grupy.
