PROFILBARU.COM

Dystrykt Galicja, okręg galicyjski (niem. Distrikt Galizien; również dystrykt lwowski) – jednostka administracyjna Generalnego Gubernatorstwa w okresie 1941–1944.

Na skutek paktu III Rzesza-ZSRR zwanego paktem Ribbentrop-Mołotow i agresji sowieckiej 17 września 1939 okupowane wojskowo przez Wehrmacht i Armię Czerwoną tereny Galicji należące do Polski układem o granicach i przyjaźni zawartym w Moskwie 28.09.1939 pomiędzy III Rzeszą a ZSRR zostały przez okupantów podzielone wbrew prawu międzynarodowemu wzdłuż Sanu granicą państwową na tereny okupowane przez III Rzeszę i ZSRR. Podział utrzymał się przez niemal dwa lata – do agresji III Rzeszy na ZSRR (22 czerwca 1941).

W lipcu 1941 trzy polskie województwa (lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie) w całości okupowali Niemcy. 16 lipca 1941 w niemieckiej Kwaterze Głównej odbyła się narada pod przewodnictwem Adolfa Hitlera, z udziałem Hermanna Göringa, Alfreda Rosenberga, Wilhelma Keitla, Hansa Lammersa i Martina Bormanna. Na naradzie Hitler poinformował, że postanowił przyłączyć Galicję Wschodnią do Generalnego Gubernatorstwa, rezygnując z planu utworzenia państwa ukraińskiego. Na naradzie ustalono również podział administracyjny okupowanych terytoriów ZSRR^[1].

Przeciw tej decyzji zaprotestował w liście do ministra Ribbentropa z 22 lipca 1941 greckokatolicki arcybiskup metropolita lwowski i halicki Andrzej Szeptycki. Protest również wystosowała Rada Seniorów^[2].

Galicja Wschodnia weszła 1 sierpnia 1941 w skład Generalnego Gubernatorstwa pod nazwą Dystrykt Galicja na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941.

Obszar byłych województw stanisławowskiego i tarnopolskiego włączono w całości, natomiast z województwa lwowskiego włączono tylko 13 wschodnich powiatów (z ogólnej liczby 27). Obszar dystryktu podzielono na 17 jednostek administracyjnych: 15 powiatów, miasto wydzielone Lwów, komisariat powiatowy Sądowa Wisznia. W tym dniu rozwiązano również ukraińską milicję, tworząc na jej miejsce 18 sierpnia Ukraińską Policję Pomocniczą^[3].

Przeciw włączeniu dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa zaprotestował również 3 sierpnia przetrzymywany w Berlinie ukraiński rząd Jarosława Stećki^[4].

Całkowita powierzchnia dystryktu wynosiła 51,2 tys. km² oraz 4,4 mln mieszkańców. Dystrykt Galicja istniał do lipca 1944 r. – ponownej okupacji Galicji Wschodniej wraz ze Lwowem przez Armię Czerwoną.

Osobny artykuł: Represje ZSRR wobec Polaków i obywateli polskich 1939–1946.

Osobny artykuł: Tereny Rzeczypospolitej Polskiej anektowane przez III Rzeszę.

Osobny artykuł: Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939–1945).

Gubernatorzy

Gubernatorami dystryktu byli:

dr Karl Lasch – od 1 sierpnia 1941 do 6 stycznia 1942, aresztowany
SS-Gruppenführer Otto Wächter – od 1 lutego 1942 do lipca 1944

Główni urzędnicy dystryktu

Szef urzędu dystryktu:
- Ludwig Losacker
- Josef Brandl (od 1944)
Inspektor Dystryktu
- dr Schepers
Dowódca SS i Policji:
Komendant Orpo:
Komendant żandarmerii:
- Franz Gansinger
Komendant Policji Bezpieczeństwa i SD:
- Helmut Tanzmann
- Josef Witiska

Powiaty

Brzeżany (1941–44)
Czortków (1941–44)
Drohobycz (1941–44)
Horodenka (1941–42 →)
Kałusz (1941–43 →→)
Kamionka Strumiłowa (1941–44)
Kolomea (1941–44)
Lemberg-Gródek / Lemberg-Land-Ost (1941–42 →)
Lemberg-Land / Lemberg-Land-West (1941–42 →)
Lemberg (←← 1942–44)
Rawa Ruska (1941–44)
Rohatyn (1941 →)
Sambor (1941–43)
Sądowa Wisznia (1941–42 →)
Stanislau (1941–44)
Stryj (1941–44)
Tarnopol (1941–44)
Złoczów (1941–44)

Miejscowości

Lista stu największych miejscowości w dystrykcie Galicja w 1943 roku^[5].

100 największych miejscowości
Miejscowość	Status	Liczba mieszkańców 1.III.1943	Powiat	Gmina
Lemberg	miasto	283690	Lemberg-Stadt	Lemberg-Stadt
Stanislau	miasto	35947	Stanislau	Stanislau
Tarnopol	miasto	32306	Tarnopol	Tarnopol
Borysław	miasto	25386	Drohobycz	Borysław
Stryj	miasto	21352	Stryj	Stryj
Drohobycz	miasto	21245	Drohobycz	Drohobycz
Czortków	miasto	19358	Czortków	Czortków
Sambor	miasto	18715	Drohobycz	Sambor
Kolomea	miasto	14222	Kolomea	Kolomea
Brody	miasto	13244	Złoczów	Brody
Złoczów	miasto	12073	Złoczów	Złoczów
Gródek	miasto	11182	Lemberg	Gródek
Tłumacz	miasto	10390	Stanislau	Tłumacz
Brzeżany	miasto	10297	Brzeżany	Brzeżany
Sokal	miasto (w gm. wiejskiej)	9573	Kamionka Strumiłowa	Sokal
Jaworów	miasto (w gm. wiejskiej)	9269	Lemberg	Jaworów
Żółkiew	miasto	9246	Lemberg	Żółkiew
Horodenka	miasto	8878	Kolomea	Horodenka
Podhajce	miasto	8692	Brzeżany	Podhajce
Zborów	miasto	8470	Tarnopol	Zborów
Kopyczyńce	miasto	8391	Czortków	Kopyczyńce
Trembowla	miasto	8280	Tarnopol	Trembowla
Kałusz	miasto	8279	Stanislau	Kałusz
Buczacz	miasto	8207	Czortków	Buczacz
Perehińsko	wieś	7856	Stryj	Perehińsko
Bolechów	miasto	7497	Stryj	Bolechów
Busk	miasto (w gm. wiejskiej)	7494	Kamionka Strumiłowa	Busk
Borszczów	miasto	7331	Czortków	Borszczów
Rawa Ruska	miasto	7315	Rawa Ruska	Rawa Ruska
Żabie	wieś	7313	Kolomea	Żabie
Chodorów	miasto	7159	Stryj	Chodorów
Śniatyn	miasto	7022	Kolomea	Śniatyn
Dolina	miasto	6779	Stryj	Dolina
Nadwórna	miasto	6693	Stanislau	Nadwórna
Turka	miasto	6542	Drohobycz	Turka
Zbaraż	miasto	6463	Tarnopol	Zbaraż
Rohatyn	miasto	6380	Brzeżany	Rohatyn
Delatyn	miasto	6099	Stanislau	Delatyn
Koropiec	wieś	5753	Czortków	Koropiec
Kamionka Strumiłowa	wieś	5688	Kamionka Strumiłowa	Kamionka Strumiłowa Süd
Barysz	wieś	5575	Czortków	Barysz
Tyśmienica	miasto	5458	Stanislau	Tyśmienica
Kozowa	miasto	5425	Brzeżany	Kozowa
Rożnów	wieś	5424	Kolomea	Rożnów
Monasterzyska	miasto	5404	Czortków	Monasterzyska
Czortowiec	wieś	5397	Kolomea	Tyszkowce
Jezierna	wieś	5366	Tarnopol	Jezierna
Chorostków	wieś	5198	Czortków	Chorostków
Halicz	miasto	5197	Stanislau	Halicz
Przemyślany	miasto	4953	Złoczów	Przemyślany
Pniów	wieś	4881	Stanislau	Pniów
Peczeniżyn	wieś	4844	Kolomea	Peczeniżyn
Kosmacz	wieś	4813	Kolomea	Kosmacz
Skole	miasto	4664	Stryj	Skole
Skałat	miasto	4579	Tarnopol	Skałat
Kosów	miasto	4567	Kolomea	Kosów
Żółtańce	wieś	4540	Lemberg	Żółtańce
Kuty Stare	wieś	4514	Kolomea	Kuty
Łanczyn	wieś	4454	Stanislau	Łanczyn
Orów	wieś	4426	Drohobycz	Stebnik
Obertyn	wieś	4372	Kolomea	Obertyn
Synowódzko Wyżne	wieś	4326	Stryj	Synowódzko Wyżne
Tłuste	wieś	4305	Czortków	Tłuste
Mikuliczyn	wieś	4218	Stanislau	Tatarów
Lubaczów	miasto	4179	Rawa Ruska	Lubaczów
Zabłotów	miasto	4144	Kolomea	Zabłotów
Olesza	wieś	4024	Stanislau	Olesza
Sądowa Wisznia	wieś	4020	Lemberg	Sądowa Wisznia
Sokolniki	wieś	3942	Lemberg	Sokolniki
Bitków	wieś	3876	Stanislau	Pniów
Koniuchy	wieś	3874	Brzeżany	Koniuchy
Kozłów	wieś	3868	Tarnopol	Kozłów
Mogielnica	wieś	3856	Tarnopol	Mogielnica
Trybuchowce	wieś	3806	Czortków	Trybuchowce
Bohorodczany Stare	wieś	3805	Stanislau	Bohorodczany
Niżniów	wieś	3776	Stanislau	Niżniów
Pasieczna	wieś	3763	Stanislau	Zielona
Zielona	wieś	3743	Stanislau	Zielona
Radziechów	miasto (w gm. wiejskiej)	3725	Kamionka Strumiłowa	Radziechów
Kaczanówka	wieś	3650	Tarnopol	Kaczanówka
Narajów Miasto	wieś	3647	Brzeżany	Narajów
Stojanów	wieś	3599	Kamionka Strumiłowa	Stojanów
Nowosiółka	wieś	3561	Brzeżany	Podhajce
Załucze	wieś	3520	Kolomea	Załucze
Swaryczów	wieś	3508	Stryj	Krechowice
Kluczów Wielki	wieś	3469	Kolomea	Werbiąż Wyżny
Jasień	wieś	3464	Stanislau	Niebyłów
Potylicz	wieś	3461	Rawa Ruska	Potylicz
Stecowa	wieś	3425	Kolomea	Stecowa
Budzanów	wieś	3419	Tarnopol	Budzanów
Żydaczów	miasto	3417	Stryj	Żydaczów
Jezupol	wieś	3416	Stanislau	Jezupol
Ponikowica	wieś	3405	Złoczów	Ponikowica
Sielec	wieś	3391	Kamionka Strumiłowa	Parchacz
Zarzecze n/Prutem	wieś	3391	Stanislau	Zarzecze n/Prutem
Werchrata	wieś	3344	Rawa Ruska	Potylicz
Batiatycze	wieś	3303	Kamionka Strumiłowa	Kamionka Strumiłowa Nord
Kamionki Wielkie	wieś	3294	Kolomea	Korszów
Uliczno	wieś	3283	Drohobycz	Stebnik
Rychcice	wieś	3245	Drohobycz	Rychcice

Przypisy

↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 214.
↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 216.
↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 223.
↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 224.
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

Zobacz też

14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska)

Linki zewnętrzne

http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3318 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank otrzymuje kwiaty od lwowskiej młodzieży. 1 sierpnia 1941, zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe
http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3362 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Delegacja z burmistrzem Lwowa – Polańskim wita gubernatora Hansa Franka chlebem i solą przed gmachem Sejmu Krajowego. Widoczne kobiety ubrane w ukraińskie stroje ludowe.
http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3510 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank wita się z generałem armii słowackiej Ferdinandem Catlos. Widoczni również: Karl Lasch (pierwszy z lewej) i Josef Friedrich Buhler (w głębi).
http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3515 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank wita się z generałem węgierskim Ferencem Szombathelyi.
http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3537 Ferdinand Catlos, Hans Frank, Ferenc Szombathelyi, Karl von Roques na balkonie Sejmu Krajowego we Lwowie po uroczystościach przyłączenia dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe

[1] Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 214.

[2] Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 216.

[3] Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 223.

[4] Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 224.

[amt-5] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]