Dwór „Ludwikówka” w Pszczynie

Dwór „Ludwikówka”

nr rej. 537/65 z 07.02.1965[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	Pszczyna
Typ budynku	dwór
Styl architektoniczny	klasycyzm
Architekt	Wilhelm Pusch
Ukończenie budowy	ok. 1800
Położenie na mapie Pszczyny Dwór „Ludwikówka”
Położenie na mapie Polski Dwór „Ludwikówka”
Położenie na mapie województwa śląskiego Dwór „Ludwikówka”
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego Dwór „Ludwikówka”
Położenie na mapie gminy Pszczyna Dwór „Ludwikówka”
49°59′02,71″N 18°56′28,51″E

Ludwikówka przed 1905 r.

Dwór „Ludwikówka” (niem. tradycyjnie Schloss Ludwigswunsch) – zabytkowa budowla w typie okazałego dworu szlacheckiego, utrzymanego w stylu klasycystycznym, przy ul. Chopina w Pszczynie. Dawny dwór rezydencyjny książąt pszczyńskich, obecnie własność prywatna. Wpisany do rejestru zabytków byłego woj. katowickiego pod nr A/537/65 z datą 7 lutego 1966. Gruntownie restaurowany w latach 2008–2010.

Położenie

Dwór znajduje się na północnym skraju dawnego parku angielskiego, otaczającego od XIX w. zamek w Pszczynie. Zbudowany na łagodnym stoku, stanowi północne zamknięcie głównej osi parkowej, której południowym wyznacznikiem jest wspomniany zamek. Wraz ze wzniesionymi w pobliżu budynkami gospodarczymi, tj. oficyną, budynkiem folwarcznym, stajnią i wozownią tworzył niegdyś odrębny zespół architektoniczny, połączony z pałacem wysadzaną drzewami aleją.

Historia

Zbudowany ok. 1800 r. (1805?) według planów i pod nadzorem Wilhelma Puscha, nadwornego architekta władającej wówczas Pszczyną rodziny Anhalt-Köthen^[2]. Murowany na planie prostokąta, potynkowany. Parterowy z mieszkalnym poddaszem, podpiwniczony. Zwrócony frontem ku południowemu zachodowi^[3]. Elewacja frontowa dziewięcioosiowa, ze znacznie wysuniętym przed lico piętrowym portykiem, złożonym z czterech kolumn toskańskich, podtrzymujących trójkątny, spłaszczony przyczółek z żeliwnym kartuszem zawierającym herb Anhaltów. Poziom parteru pod portykiem tworzy wąski taras, na który prowadzą schody z obu boków. Elewacja tylna jedenastoosiowa. W jej centrum piętrowy, trójosiowy ryzalit, rozczłonkowany czterema wydatnymi pilastrami, zwieńczony kostkowym gzymsem i niskim, trójkątnym szczytem^[3]. Dach naczółkowy z nowszymi lukarnami, kryty pierwotnie łupkiem, później papą, obecnie ponownie pokryciem w formie płytek łupkowych. Układ wnętrz pierwotnie dwutraktowy, w późniejszym czasie przekształcony. W pokojach sufity z fasetami.

Nazwa związana jest z imieniem Ludwika Anhalta (1783–1841) – najmłodszego syna Fryderyka Erdmanna Anhalta, dla którego dwór został zbudowany (niem. Schloss Ludwigswunsch oznacza dokładnie "Pałac Życzenie Ludwika"). Do czasu objęcia władzy w utworzonym w 1825 r. Księstwie Pszczyńskim (tj. do 1830 r.) dwór był stałym miejscem zamieszkania Ludwika. Natomiast za czasów jego panowania w księstwie (1830–1841) „Ludwikówka” była najczęstszym miejscem jego pobytu i głównym ośrodkiem życia dworskiego w Pszczynie^[4]. Nieopodal poprowadzono później drogę konną – tzw. Reitweg – prowadzącą do innego obiektu „rekreacyjnego” pszczyńskich książąt – zameczku myśliwskiego w Promnicach.

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
2. Płazak Ignacy: Pszczyna. Zabytki miasta i regionu. Przewodnik po muzeum. Pszczyna: Muzeum Wnętrz Pałacowych w Pszczynie, 1974, s. 24.
3. Rejduch-Samkowa Izabela, Samek Jan (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. Tom VI. Województwo katowickie. Zeszyt 10. Powiat pszczyński. Warszawa: Instytut Sztuki PAN i Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach, 1961, s. 30.
4. Włodarska Teresa: Turystyczne wyprawy księcia Ludwika, w: Materiały Muzeum Wnętrz Zabytkowych w Pszczynie t. II. Pszczyna: Muzeum Wnętrz Zabytkowych w Pszczynie, 1983, s. 83–93. ISSN 0209-3163.

Herb Anhaltów