Pałac we Włodowicach

Pałac we Włodowicach
(ruiny)

nr rej. A/1254/23 z 31 sierpnia 2023[1]
Ruiny Pałacu we Włodowicach
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Włodowice
Styl architektoniczny	Barok
Rozpoczęcie budowy	1669
Ukończenie budowy	1681
Położenie na mapie Włodowic Pałac we Włodowicach (ruiny)
Położenie na mapie Polski Pałac we Włodowicach (ruiny)
Położenie na mapie województwa śląskiego Pałac we Włodowicach (ruiny)
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Pałac we Włodowicach (ruiny)
Położenie na mapie gminy Włodowice Pałac we Włodowicach (ruiny)
50°32′58,9200″N 19°27′16,5600″E

Pałac we Włodowicach – zrujnowany pałac, położony we Włodowicach.

Historia

Pierwotnie był tu modrzewiowy dwór należący do rodziny Firlejów, spalony podczas potopu szwedzkiego. Na jego miejscu w drugiej połowie XVII wieku (prawdopodobnie w latach 1669–1681) kasztelan krakowski Stanisław Warszycki wzniósł murowany pałac w stylu polskiego baroku. Zgodnie z informacją zawartą w Dyariuszu wyprawy wiedeńskiej królewicza Jakuba Sobieskiego, 26 lipca 1683 r. w pałacu przebywał król Jan III Sobieski. Pierwotny piętrowy budynek, podpiwniczony i kryty dachem mansardowym był przebudowywany w kolejnych stuleciach, nie tracąc jednak swojego barokowego charakteru. Od frontu ulokowany był dziedziniec, za budynkiem rozciągał się natomiast ogród, co sprawia, iż w całym założeniu możemy dopatrywać się nawiązań do francuskich zespołów Entre cour et jardin.

Pałac we Włodowicach ok. 1850 r.

W XVIII w. pałac należał do rodziny Męcińskich, którzy zmienili wystrój wnętrz, nadając im wygląd klasycystyczny. W tym samym stuleciu, a dokładnie 12 marca 1734 r. nocował tu król August III Sas. W wieku XIX przeszedł w ręce rodziny Poleskich. Michał Antoni Kazimierz Poleski, przyrodnik, uczestnik powstania styczniowego, który osiadł we Włodowicach ok. 1870 r., utworzył tu wyższą szkołę agronomiczną z laboratorium chemicznym i fizycznym, obszerną biblioteką oraz kolekcją minerałów i okazów flory jurajskiej. Najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku dokonano przebudowy, która nadała budowli cechy neogotyckie. Na skutek pożarów z 1924 i 1956 r. (ten drugi trwał 6 dni)^[2] oraz wieloletnich późniejszych zaniedbań pałac znajduje się w stanie ruiny. Obecnie obiekt jest własnością skarbu państwa.

Pałac i oficyna figurowały w rejestrze zabytków nieruchomych od 1967 roku, ale zostały z niego skreślone odpowiednio 10 września 1989 roku i 10 lutego 2010 roku. Od tego momentu w rejestrze zabytków figurowały jedynie pozostałości parku pałacowego (nr rej. A/1255/23). Ruiny pałacu ponownie wpisano do rejestru zabytków nieruchomych decyzją z 31 sierpnia 2023^[3] (nr rej. A/1254/23)^[4].

Przypisy

1. Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 27 listopada 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-12-02]
2. Anna Jurkiewicz, Stanisław Ziemba: Województwo katowickie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1962, s. 439.
3. Michał Bulsa, Decyzje dotyczące wpisów i skreśleń w rejestrze zabytków nieruchomych województwa śląskiego w 2023 roku (w:) „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego” 2024, t. 16, s. 427.
4. Spis obiektów wpisanych do rejestru (tabela) (pol.) bip.katowice.wkz.gov.pl [dostęp 2024-12-07]

Bibliografia

• U. J. Górski, Zamek ogrodzieniecki w Podzamczu i okolice, Prodrym, Sosnowiec 1993.
• Katalog zabytków sztuki w Polsce t. 6: Województwo katowickie, z. 15: Powiat zawierciański, red. K. Dżułyńska, A. M. Olszewski, Instytut Sztuki PAN – Wojewódzki Konserwator Zabytków, Warszawa – Katowice 1962.
• A. Muc, Zespół pałacowo-parkowy we Włodowicach, „Wiadomości konserwatorskie województwa śląskiego”, t. 3, Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków – Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, Katowice 2011, ISBN 978-83-85871-62-0, s. 203–224.

Linki zewnętrzne

• A. Muc, M. Walker, Zespół pałacowo-parkowy we Włodowicach, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach