Pałac w Sławikowie

Pałac w Sławikowie

nr rej. : - A/746/2021 z 14.01.2021 (woj. śląskie) - 746/64 z 24.03.1964 (woj. opolskie)
elewacja frontowa pałacu (sierpień 2024)
Państwo	Polska
Miejscowość	Sławików
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	eklektyzm
Kondygnacje	3
Ukończenie budowy	XIX wiek
Położenie na mapie gminy Rudnik Pałac w Sławikowie
Położenie na mapie Polski Pałac w Sławikowie
Położenie na mapie województwa śląskiego Pałac w Sławikowie
Położenie na mapie powiatu raciborskiego Pałac w Sławikowie
50°11′06,5610″N 18°13′06,8874″E

Pałac w Sławikowie – zespół pałacowo-parkowy znajdujący się w Sławikowie w województwie śląskim, obecnie w stanie ruiny.

Pałac nie będąc przedmiotem kompleksowych badań archeologów i historyków nie ma sprecyzowanie określonej daty powstania.

Edward Wieczorek w książce Racibórz i okolica, określił powstanie pałacu na koniec XIX wieku, z kolei Tadeusz Chrzanowski i Marian Kornecki w Katalogu zabytków sztuki w Polsce datował powstanie pałacu jako III ćwierć XIX wieku. Grzegorz Wawoczny w pracy Zamki i pałace dorzecza Górnej Odry powiązał budowę pałacu z Frederickiem Gregorem von Lautensac, który mieszkał w Sławikowie w XVIII wieku^[1][2].

Niemieckie źródła wskazują na dłuższą lub znacznie dłuższą historię budowli, która w drugiej połowie XIX wieku miała być tylko przebudowana. W latach 1795–1831 pałac sprzed przebudowy należał do rodziny Eichendorffów. Był budowlą jednopiętrową, nakrytą dachem ze strychem. Kształt tego budynku ukazuje litografia opublikowana w 1856 r. na łamach berlińskiego periodyku „Zeitschrift für Bauwesen”, wydawanego przez oficynę Ernsta i Korna^[3]. W latach 1856–1865 pałac został znacząco rozbudowany przez Ernesta von Eikstedta w duchu XIX-wiecznego eklektyzmu z dominującymi akcentami neoklasycystycznymi. Pałac należał do potomków Ernesta von Eikstedta do 1945 r.

Pałac został częściowo zniszczony w czasie walk o przyczółek łubowicki między Wehrmachtem i Armią Czerwoną pod koniec II wojny światowej. W czasach PRL należał do miejscowego Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Wtedy wyposażenie zostało rozkradzione, a obiekt popadł w ruinę^[4].

Pałac jest otoczony parkiem o powierzchni 6 ha, w którym rosną drzewa liściaste i znajduje się ruina kaplicy nagrobnej von Eikstedtów wybudowanej w stylu neogotyckim. W otoczeniu pałacu znajdują się również ruiny dawnego spichlerza i oranżerii^[5].

Po 1989 r. pałac przeszedł we władanie Agencji Nieruchomości Rolnych, która sprzedała go prywatnemu inwestorowi. W 2005 r. inwestor przekazał nieruchomość gminie Rudnik, gdyż nie stać go było na utrzymanie tego zabytku^[6]. W 2011 wójt gminy planował wystawić ją na licytację^[7].

Od 2018 gmina Rudnik, rezygnując z planów sprzedaży obiektu, zabezpiecza obiekt przed dalszą degradacją^[8].

Architektura

Pałac został wybudowany w stylu eklektycznym, jest murowany z cegły, otynkowany i wzniesiony na rzucie prostokąta. Posiadał trzy kondygnacje i był częściowo podpiwniczony. Całość pokrywał płaski dach^[9].

Fasada w elewacji wschodniej posiadała 19 osi, gdzie w centrum znajdował się pięcioosiowy ryzalit, który wieńczył trójkątny przyczółek, na którym znajdowały się płaskorzeźby. Całość poprzedzał portyk kolumnowy. Fasadę zamykają czworoboczne wieże, które zostały wciągnięte w obręb korpusu budowli^[9].

Elewacja zachodnia, tzw. ogrodowa, powtarza układ fasady, z tym że nie posiada portyku, a zamykają ją cylindryczne wieżyczki. Od południowego wschodu dobudowano oranżerię w formie galerii arkadowej, która posiadała dwie kondygnacje. W środkowej części znajdował się niewielki budynek. Całość zamykają trójkątne przyczółki. Do budynku przylegał podłużny taras prowadzący do parku, pod którym znajdował się tunel (istnieje do dnia dzisiejszego)^[9].

Układ wnętrz był dwutraktowy, gdzie w części budynku pomiędzy traktami znajdował się korytarz. Do dnia dzisiejszego przetrwały sklepienia piwnic, a także kolebkowe i kolebkowo-krzyżowe sklepienia parteru. W niektórych pomieszczeniach można dostrzec pozostałości ozdobnych detali, głowic kolumn, nisz na rzeźby oraz oryginalne futryny^[9].

Przypisy

1. Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 51.
2. Ruinenland [online], www.ruinenland.de [dostęp 2024-07-31] .
3. WAW, Dzieje pałacu w Sławikowie [online], Ziemia Raciborska, 17 stycznia 2021 [dostęp 2024-08-15]  (pol.).
4. Iwona Citkowska: Sławików - ruiny pałacu. [dostęp 2013-04-11]. (pol.).
5. Pałac Eckstedtów. Parafia św. Jerzego w Sławikowie, 2011-01-08. [dostęp 2013-04-11]. (pol.).
6. Pałac w Sławikowie zostanie sprzedany?. Radio Vanessa FM, 23 lipca 2012. [dostęp 2013-04-11]. (pol.).
7. Pałac w Sławikowie pójdzie za mniej niż 100 tys. zł. nowiny.pl, 24.07.2011. [dostęp 2013-04-11].
8. Pałac w Sławikowie otworzył się na mieszkańców (pol.) nowiny.pl [dostęp 2021-02-07]
9. Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 50.

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia riun pałacu