1 Samodzielna Brygada Strzelców

1 Samodzielna Brygada Strzelców

Barwy brygady
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1940
Rozformowanie	1943
Tradycje
Kontynuacja	1 Dywizja Grenadierów (kadrowa) 2 Dywizja Grenadierów Pancernych Dywizja Grenadierów Pancernych 4 Dywizja Piechoty
Dowódcy
Pierwszy	gen. bryg. Gustaw Paszkiewicz
Organizacja
Dyslokacja	Biggar
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	I Korpus Polski

Gen. Bronisław Duch – dowódca 1 BS i 1 DG

Oznaka I Korpusu PSZ na Zachodzie

1 Samodzielna Brygada Strzelców (1 SBS) – brygada piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Formowanie i zmiany organizacyjne

13 lipca 1940 roku w obozie Biggar w Szkocji rozpoczęto formowanie 1 Brygady Strzelców^[1] pod dowództwem gen. bryg. Gustawa Paszkiewicza. Brygada wchodziła w skład I Korpusu Polskiego. Wzięła udział w obronie przeciwdesantowej wybrzeży Szkocji.

Naczelny Wódz i Minister Spraw Wojskowych rozkazem L.dz. 1557/Tjn.O.I.Org.42 z dnia 9 maja 1942 roku nadał 1 Brygadzie Strzelców nazwę „1 Samodzielna Brygada Strzelców”^[2].

W 1943 roku nie ustały trudności w uzupełnieniu stanów osobowych 1 Dywizji Pancernej. Anglicy naciskali na sformowanie jej i doprowadzenie do pełnych etatów wojennych. 14 lutego 1943 roku gen. Sikorski powiadomił gen. Brooke’a o zamiarze skadrowania 1 BS.

12 marca na błoniach na północ od Alloa odbył się ostatni przegląd 1 Samodzielnej Brygady Strzelców przed jej rozwiązaniem. Brygada zmuszona była oddać swych żołnierzy do innych związków taktycznych.

15 kwietnia 1943 roku generał Bronisław Duch podpisał ostatni rozkaz dzienny jako dowódca brygady. Stwierdził w nim, że „rozkaz Naczelnego Wodza L.dz. 370/Tjn.Org.43 i dowódcy I Korpusu Nr 31 z 13 kwietnia 1943 roku o przemianowaniu 1. Samodzielnej Brygady Strzelców na 1. Dywizję Grenadierów wprowadzam w życie z dniem 16 kwietnia 1943 roku. Zarządzenia szczegółowe będę wydane oddzielnie”. 20 kwietnia 1943 roku generał Duch podpisał rozkaz dzienny Nr 1 Dowództwa 1 Dywizji Grenadierów^[3].

Struktura organizacyjna brygady

Struktura brygady została opracowana na podstawie doświadczeń wojennych. Miała być jednostką ruchliwą, przystosowaną do działań manewrowych, zmotoryzowaną, dysponującą dużą siła ognia (batalion czołgów i artyleria wsparcia).

• Kwatera Główna 1 Brygady Strzelców
• Oddział Sztabowy
• pluton ochrony sztabu
• 1 batalion strzelców podhalańskich
• 2 batalion strzelców
• 3 batalion strzelców
• 1 oddział rozpoznawczy
• 1 kompania przeciwpancerna
• 1 dywizjon artylerii lekkiej
• 1 bateria artylerii przeciwlotniczej
• 1 kompania saperów
• 1 kompania łączności
• 1 kompania sanitarna
• 1 kompania warsztatowa
• 1 kompania zaopatrywania

W skład każdego z trzech batalionów strzelców wchodziło:

• dowództwo batalionu
• pluton łączności
• drużyna rozpoznawcza
• 1 kompania strzelców
• 2 kompania strzelców
• 3 kompania strzelców
• kompania ckm i broni towarzyszącej
• pluton przeciwpancerny (4 działka)
• pluton przeciwlotniczy (4 lkm)
• tabor baonu

Kompania strzelców składała się z pocztu dowódcy, trzech plutonów strzelców i sekcji moździerzy 2-calowych.

Oddział Rozpoznawczy 1 BS posiadał w swoim składzie cztery plutony: motocyklowy, ckm, przeciwpancerny i czołgów.

Brygada powinna liczyć 5743 żołnierzy, w tym 419 oficerów i 978 podoficerów. Tak duży skład procentowy kadry podyktowany był wysokimi nadwyżkami oficerów i dużymi trudnościami prowadzenia poboru w Wielkiej Brytanii i w Kanadzie.

Obsada personalna

Dowódcy brygady

• gen. bryg. Gustaw Paszkiewicz
• gen. bryg. Bolesław Bronisław Duch (do 16 IV 1943 → dowódca 1 DG)

Zastępcy dowódcy brygady

• płk dypl. Kazimierz Glabisz (do 24 II 1943 → zastępca dowódcy 1 DPanc^[4])

Szefowie sztabu

• płk dypl. Zenon Wzacny (do 16 IV 1943 → szef sztabu 1 DG)

Szef Oddziału III Operacyjnego

• mjr dypl. Felicjan Majorkiewicz (do 1 VI 1943 → dyspozycja Oddziału Personalnego Sztabu NW^[5])

Naczelni lekarze brygady

• płk lek. Wincenty Babecki (do 15 IV 1943 → referent służby zdrowia w Oddziale IV Sztabu I KPanc.-Mot.^[6])
• mjr lek. dr Jan Faleński (5 III - 13 V 1943 → lekarz Polskiego Biura Wojskowego w Londynie^[7])

Dowódcy 3 batalionu strzelców

• mjr Michał Bilik (od 11 V 1943^[8])

Dowódcy 1 kompanii saperów

• kpt. Józef Zielonka (26 VI 1940 – 30 I 1941 → zastępca dowódcy 1 ksap^[9])
• mjr Józef Hempel
• mjr Jan Gustowski (1943^[10])
• kpt. Folik Felisk Julian(1943^[11])

Dowódcy 1 kompanii sanitarnej

• mjr lek. Leon Bazała (do 24 IV 1943 → Sztab Naczelnego Wodza^[12])
• kpt. lek. dr Jan Eugeniusz Janiga (od 5 III 1943^[13])

Dowódcy 1 kompanii zaopatrywania (b. 1 kolumny samochodowej)

• mjr Zdzisław Orłowski (do 12 V 1943 → 1 pal^[14])
• mjr piech. Bronisław Feliks Łoziński (od 12 V 1943^[15])

Dowódcy 1 kompanii warsztatowej

• mjr Hipolit Ciągliński (do 31 VII 1943 → dowódca Oddziałów Technicznych 1 Dywizji Grenadierów^[16])
• kpt. Ireneusz Berg (od 31 VII 1943^[16])

Pozostali

• oficer łącznikowy - mjr Czesław Mierzejewski (od 5 III 1943^[13])
• dowódca 1 batalionu strzelców – płk dypl. Witold Gierulewicz
• dowódca 1 kompanii łączności - kpt. inż. Sabin Popkiewicz (do 11 V 1943^[8])

Przypisy

1. Szczurowski 2001 ↓, s. 100.
2. Rozkaz dzienny Nr 321 Szkoły Podchorążych Piechoty i Kawalerii Zmotoryzowanej z 22 maja 1942 roku.
3. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 80-82.
4. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 36.
5. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 121.
6. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 53.
7. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 43, 105.
8. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 103.
9. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 19.
10. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 138.
11. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 249.
12. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 93.
13. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 43.
14. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 83, 107.
15. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 83.
16. Rozkazy dzienne 1943 ↓, s. 149.

Bibliografia

• Rozkazy dzienne 1 Samodzielnej Brygady Strzelców i 1 Dywizji Grenadierów, sygn. R.27. IPMS, 1943. [dostęp 2020-09-09].
• Józef Dembiniok: Wojsko Polskie we Francji--I Korpus Polski w Wielkiej Brytanii (Oznaki i odznaki Polskich Si± Zbrojnych na Zachodzie / Józef Dembiniok, Bernard Szczech, Andrzej Urbanski). Krajowa Agencja Wydawnicza. ISBN 83-03-00719-X. Brak numerów stron w książce
• Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
• Zbigniew Wawer: Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1992. ISBN 83-11-08218-9.