Rozdzielny bezokolicznik

Rozdzielny bezokolicznik (ang. split infinitive) – konstrukcja gramatyczna w języku angielskim, w której słowo lub wyrażenie, zazwyczaj przysłówek lub wyrażenie przysłówkowe, występuje pomiędzy partykułą to a czasownikiem w bezokoliczniku^[1]. Jeden z najbardziej znanych przykładów użycia tej konstrukcji można znaleźć w czołówce telewizyjnej serii Star Trek: „to boldly go where no man has gone before” – „śmiało podążać tam, gdzie żaden człowiek wcześniej nie dotarł”. W wyrażeniu tym przysłówek boldly rozdziela pełny bezokolicznik „to go”.

Od XIX wieku rozdzielny bezokolicznik, choć powszechnie używany, był często określany w poradnikach gramatycznych jako błędny; krytyka ta wynikała z próby naśladowania struktury gramatycznej łaciny^[2][3]. Konstrukcja ta pozostaje przedmiotem niezgody wśród rodzimych użytkowników angielszczyzny i przez niektórych nadal jest uznawana za niegramatyczną lub niezręczną stylistycznie. Współczesne wydawnictwa normatywne przeważnie uznają jednak, że jej rugowanie jest bezzasadne i niezgodne z powszechną praktyką językową. Dwuczłonowy bezokolicznik występuje w języku angielskim przynajmniej od XIII w.^[2]

H.W. Fowler pisał w 1926: „Żadne inne zagadnienie gramatyczne tak nie podzieliło użytkowników języka angielskiego, od kiedy rozdzielny bezokolicznik został uznany za solecyzm w XIX wieku…”. Stosowanie rozdzielnego bezokolicznika do dziś budzi zastrzeżenia poprawnościowe w niektórych kręgach, toteż wiele osób unika tej konstrukcji, starając się umieszczać przysłówek w innej pozycji: He began to slowly get up off the floor → He began slowly to get up off the floor^[1].

Na liście dziesięciu najbardziej irytujących i najmniej akceptowanych innowacji językowych, ułożonej przez słuchaczy BBC Radio 4 w roku 1986, rozdzielny bezokolicznik zajął drugie miejsce, ustępując tylko użyciu zaimka I w zwrocie between you and I^[4].

Zobacz też

• they jako forma liczby pojedynczej
• y’all

Przypisy

1. MichaelM. Swan MichaelM., Practical English Usage, Oxford: Oxford University Press, 2015, s. 256, ISBN 978-0-19-442098-3  (ang.).
2. SusanS. Tamasi SusanS., LamontL. Antieau LamontL., Language and Linguistic Diversity in the US: An Introduction, Abingdon–New York: Routledge, 2015, s. 25, DOI: 10.4324/9780203154960, ISBN 978-0-415-80667-1, ISBN 978-0-415-80668-8, ISBN 978-0-203-15496-0, ISBN 978-1-136-57905-9, OCLC 852237395 [dostęp 2024-12-09]  (ang.).
3. Marilyn F.M.F. Moriarty Marilyn F.M.F., Writing Science Through Critical Thinking, Sudbury: Jones and Bartlett, 1997, s. 253, ISBN 0-86720-510-5, OCLC 44956736  (ang.).
4. DavidD. Crystal DavidD., The Cambridge Encyclopaedia of the English Language, Cambridge: Cambridge University Press, 1995, s. 194, ISBN 0-521-40179-8  (ang.).

Bibliografia

• Bill Walsh, Lapsing into a comma: a curmudgeon’s guide to the many things that can go wrong in print–and how to avoid them, Lincolnwood, Illinois: Contemporary Books, 2000, s. 112–113, ISBN 0-8092-2535-2  (ang.).