W 1764 w związku z próbą ograniczenia liczby posłów z Prus Królewskich przeprowadzono reorganizację administracyjną Prus Królewskich wprowadzając podział województwa na 7 powiatów (chełmiński, toruński, grudziądzki, radzyński, kowalewski, brodnicki i nowomiejski), a następnie w 1767 dodano jeszcze dwa kolejne, golubski i łasiński. Były one w praktyce jedynie okręgami sejmikowymi (z każdego powiatu miało być wysyłanych 2 posłów), a dalej zachowano dawny podział na dwa okręgi sądowe. W praktyce, z racji na konfederację barską, a następnie I rozbiór decyzje te nigdy nie weszły w życie i nawet nie wytyczono granic poszczególnych powiatów.
1818–1945
Powiat grudziądzki („Powiat Graudenz”) utworzono 1 kwietnia 1818 roku. Powiat wchodził w skład rejencji kwidzyńskiej znajdującej się w prowincji Prusy Zachodnie. W 1887 m.in. z części obszaru powiatu grudziądzkiego utworzono powiat wąbrzeski („Powiat Briesen”).
1 stycznia 1900 roku wyłączono z powiatu miasto Grudziądz. W 1900 r. w powiecie grudziądzkim (bez miasta Grudziądz) zamieszkiwało 58% Niemców i 40% Polaków. Ewangelicy stanowili 50% mieszkańców, a katolicy 48%.
23 stycznia 1920 r. powiat grudziądzki został przejęty przez administrację polską.
Wchodził w skład województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu. W 1921 r. w powiecie grudziądzkim zamieszkiwało 33% Niemców i 67% Polaków, a w 1931 r. już tylko 18% Niemców.
Piramida wieku mieszkańców powiatu grudziądzkiego w 2014 roku[3].
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[4] powiat zamieszkiwało 40 238 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 40 202 osoby[5].
Gospodarka
W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 10,9% do aktywnych zawodowo[6].
Jednostki organizacyjne powiatu, inspekcje, służby
Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Kazimierza Jagiellończyka w Łasinie
Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Kazimierza Jagiellończyka w Łasinie
W Grudziądzu rozpoczyna swój bieg pięć znakowanych szlaków turystycznych, które przebiegają przez najciekawsze fragmenty powiatu. Szlak czerwony wiedzie przez Nową Wieś, Wielki Wełcz, rezerwat „Jamy” do Gardei. Jego druga odnoga prowadzi z Grudziądza przez Radzyń Chełmiński do Ryńska. Szlak żółty prowadzi przez Rogóźno-Zamek, do jeziora Kudznia, kolejny zielony łączy Świecie nad Osą, Mełno i Radzyń Chełmiński. Ostatnia trasa oznaczona kolorem niebieskim prowadzi skrajem Wysoczyzny Chełmińskiej przez Biały Bór, Gogolin i Klamry[7]. Jedną z największych atrakcji turystycznych powiatu są pozostałości średniowiecznych zamków krzyżackich w Radzyniu Chełmińskim, Rogóźnie i Pokrzywnie. Najsławniejsza z warowni w Radzyniu Chełmińskim posiada klasę międzynarodową w skali oszacowania wartości zabytków. Do naszych czasów zachowało się południowe skrzydło zamku z kaplicą i dwoma narożnymi kwadratowymi wieżami, część przyziemia, a także przedzamcze w formie trapezu. Z udostępnionych do zwiedzania wież zamkowych turyści mogą podziwiać panoramę rozciągająca się na miasteczko i okolice. Z położonego na wyniosłym wzgórzu zamku w Rogóźnie pozostało czworoboczna wieża z bramą wjazdową, resztki murów, fragmenty przedzamcza oraz budynki gospodarcze z przełomu XVIII i XIX wieku. W Pokrzywnie obejrzeć można część zamkowych murów oraz trójkondygnacyjny spichlerz na przedzamczu.
Teren powiatu grudziądzkiego oferuje wiele atrakcji turystom również dzięki bogactwu form morfologicznych i osobliwościom przyrody. Spragnieni wypoczynku nad wodą, mogą zażywać kąpieli w licznych jeziorach, spośród których najlepiej zagospodarowane są: j. Łasińskie, j. Kuchnia, j. Nogat. Pasjonaci żeglarstwa i sportów wodnych znajdą dogodne warunki nad j. Łasińskim. Jeziora i rzeki powiatu są ponadto znakomitymi miejscami do wędkowania. Na infrastrukturę turystyczną na terenach nadwodnych składają się między innymi kąpieliska w Grucie i Kneblowie, a także Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy „Casus” nad jeziorem Łasińskim oraz Gminny Ośrodek Sportów Wodnych nad jeziorem Rudnickim Wielkim w miejscowości Biały Bór. Amatorzy wycieczek pieszych i rowerowych mogą podziwiać nieskażoną przyrodę na terenach rezerwatów przyrody: „Jamy”, „Dolina Osy” i „Rogóźno Zamek”. Największym jest rezerwat „Dolina Osy” zajmujący 665,11 ha. Utworzony został w 1994 r. dla ochrony unikatowego krajobrazu wijącej się między stromymi zboczami rzeki. Rezerwat leśny „Jamy” o powierzchni 106,11 ha (utworzony w 1967 r.) chroni fragmenty buczyny pomorskiej oraz zbiorowiska grądowe.
W powiecie grudziądzkim, w miejscowości Rozgarty, znajduje się jeden z końców mostu drogowego przeprowadzającego autostradę A1 przez Wisłę, będącego najdłuższą przeprawą mostową w Polsce[9].
↑Powiat rypiński w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-27], liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019. Brak numerów stron w książce
↑GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020. Brak numerów stron w książce
Diecezja Toruńska Historia i Teraźniejszość T. 12 Dekanat Łasiński Toruń 1997
Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 289 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 listopada 1955 r. w sprawie utworzenia powiatów golubsko-dobrzańskiego i radziejowskiego oraz zmiany granic niektórych powiatów w województwie bydgoskim
