Jabłonowo Pomorskie położone jest w północno-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 543. W mieście krzyżują się linie kolejowe nr 208 i 353. Na pograniczu miasta przepływa rzeka Lutryna.
Współczesne Jabłonowo Pomorskie to dawna wieś Sadlinki (niem. Sadlinken), która powstała na zachód od dóbr rycerskich Jabłonowo (obecnie Jabłonowo-Zamek, niem. Jablonowo)[7], znanych od roku 1222. Pierwsza wzmianka znalazła się w tzw. dokumencie „łowickim” (1222 r.), w którym Konrad mazowiecki nadał osadę biskupowi Chrystianowi. Po przejęciu tych terenów przez Krzyżaków miejscowość znalazła się w granicach komturstwa brodnickiego. W 1342 roku wielki mistrz krzyżacki Dytrych von Altenburg nadał dobra jabłonowskie rycerzowi Rudigerowi von Lugendorf.
Jak to bywało nie tylko u nas – stacje kolejowe gromadziły tłumy podróżnych, kupców i handlarzy (...). Tak powstawały nowe osiedla. Niektóre z nich, jak Sadlinki rozwinęły się w miasteczko, które przekształciło się w całkiem sporą miejscowość. Ekspansywne Sadlinki powstając w najbliższym sąsiedztwie Jabłonowa Zamku wkrótce połączyły się z nim, lub, jak kto woli „wchłonęły”. Ale pod zupełnie nową nazwą. Otóż do czasu budowy węzła kolejowego, jeśli ktoś wspominał o Jabłonowie to miał na myśli tereny obecnego Jabłonowa Zamku. W miejscu, w którym obecne miasto tętni swoim życiem była natomiast osada o nazwie Sadlinki.
W 1903 roku nazwę Sadlinken zmieniono na Goßlershausen[4], a nazwa ta się utrzymała do 1920, do końca w zaboru pruskiego:
Na Gosslershausen przechrzczono miejscowość Sadlinki w powiecie brodnickim. Pierwotnie miejscowość tę zamierzano połączyć z Jabłonowem i nazwać »Ostmark«, lecz po śmierci naczelnego prezesa Prus Zachodnich Gosslera odstąpiono od tego zamiaru i postanowiono miejscowości te nazwać od jego nazwiska. Najpierw więc Sadlinki, a następnie stacja kolejowa i pocztowa miały być nazwane od pruskiego polityka i urzędnika Gosslera.
W okresie II Rzeczypospolitej – jako Sadlinki – należały do powiatu brodnickiego w województwie pomorskim, gdzie stanowiły gminę jednostkową. 28 stycznia 1927 nazwę miejscowości Sadlinek (i gminy jednostkowej) zmieniono na Jabłonowo[2]. 1 sierpnia 1934, w związku z reformą administracyjną kraju, Jabłonowo ustanowiło nową gminę Jabłonowo I[8] (nazwa Jabłonowo I została użyta aby gminę móc odróżnić od sąsiedniej wiejskiej gminy Jabłonowo II, również z siedzibą w Jabłonowie[9]).
Po wojnie Jabłonowo zachowało początkowo przynależność administracyjną. 6 lipca 1950 roku zmieniono nazwę woj. pomorskiego na bydgoskie[10]. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z samego Jabłonowa i przez to nie była podzielona na gromady[11]. Gminę Jabłonowo I zniesiona jesienią 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[12] i została przekształcona w gromadę Jabłonowo[13]. 13 listopada 1954, po pięciu tygodniach, gromadę Jabłonowo zniesiono w związku z przekształceniem jej obszaru w osiedle[14]. 18 lipca 1962 osiedle Jabłonowo otrzymało prawa miejskie[15]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. toruńskiego.
↑Jerzy Kwiatek, Teofil Lijewski: Leksykon miast polskich. Warszawa: MUZA SA, 1998, s. 237. ISBN 83-7079-926-4. [dostęp 2022-01-17]. Cytat: Znane od XIII w. (z 1222 r. zapis nazwy Jablonovo) jako gród w ziemi chełmińskiej. (pol.).
↑Uchwała Nr 24/2 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu brodnickiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
