Michał Kazimierz Radziwiłł (1702–1762)

Michał Kazimierz Radziwiłł „Rybeńko”

Michał Kazimierz Radziwiłł "Rybeńko", obraz prawdopodobnie pędzla S.A. Mirysa, zbiory muzeum w Mińsku na Białorusi
Trąby
Rodzina	Radziwiłłowie herbu Trąby
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1702 Ołyka
Data i miejsce śmierci	22 maja 1762 Wilno
Ojciec	Karol Stanisław Radziwiłł
Matka	Anna Katarzyna Sanguszkówna
Żona	Urszula Franciszka Wiśniowiecka Anna Luiza Mycielska
Dzieci	z Urszulą Franciszką Wiśniowiecką: Michał Krzysztof Radziwiłł Janusz Tadeusz Radziwiłł Karol Stanisław Radziwiłł „Panie Kochanku” Anna Radziwiłł Ludwika Radziwiłł Teofilia Konstancja Radziwiłł Katarzyna Karolina Radziwiłł z Anną Luizą Mycielską: Weronika Joanna Radziwiłł Hieronim Wincenty Radziwiłł Maria Wiktoria Radziwiłł Józefina Radziwiłł Konstancja Radziwiłł
Odznaczenia

Michał Kazimierz Radziwiłł zwany Rybeńko herbu Trąby (ur. 13 czerwca 1702 w Ołyce, zm. 22 maja 1762 w Wilnie) – książę, wojewoda wileński i hetman wielki litewski od 1744, kasztelan wileński od 1742, wojewoda trocki od 1737, hetman polny litewski i kasztelan trocki od 1735, marszałek nadworny litewski od 1734, marszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1728^[1], koniuszy wielki litewski od 1728, IX ordynat nieświeski, VIII ordynat ołycki, VI pan na Białej, starosta przemyski w latach 1720–1736^[2], starosta bracławski, kamieniecki, człuchowski, ostrski, krzeczowski, niżyński, owrucki, nowotarski, osiecki, krzemieniecki, kowieński, starosta parczowski od 1738^[3].

Życiorys

Był synem kanclerza wielkiego litewskiego Karola Stanisława Radziwiłła i Anny Katarzyny z Sanguszków, brat Hieronima Floriana, ojciec Karola Radziwiłła Panie Kochanku, najbogatszy z Radziwiłłów, bez talentów i zasług zarówno w wojsku, jak polityce, służalczy wobec dworu, skarbił sobie popularność wśród szlachty urządzaniem wspaniałych biesiad i łowów. Stronnik Wettynów.

Z powodu działań wojennych jego rodzice przenieśli się do Człuchowa na Pomorzu, gdzie Michał Kazimierz spędził dzieciństwo i skąd w 1709 rodzina przeprowadziła się do swoich dóbr w Białej Podlaskiej. W 1715 stracił starszego brata Mikołaja Krzysztofa i w ten sposób Michał Kazimierz stał się najstarszym dziedzicem ogromnej fortuny.

W 1720 przybył do Warszawy podczas obrad sejmu, by w senacie oddać pieczęć kanclerską litewską po ojcu i odebrać z rąk króla przywilej na starostwo grodowe przemyskie i list przepowiedni na wakującą po ojcu chorągiew husarską w wojsku koronnym. Jesienią tego samego roku został wybrany z województwa nowogródzkiego posłem na sejm^[4]. Wyjechał na Śląsk, do Oławy, gdzie poznał średnią z córek Jakuba Ludwika Sobieskiego, Marię Karolinę, zwaną Charlottą, jednak do ślubu nie doszło. W latach 1721–1723 odbył podróż do Berlina, Dessau, Lipska, Drezna, Pragi, Wiednia, Monachium, Mannheim, Kolonii, Rotterdamu, Hagi, Brugii, Paryża, Wersalu, Lunéville, Brukseli, i Wrocławia^[5]. W 1724 jako poseł nowogródzki wszedł w skład delegacji, która przekonała króla do zaakceptowania aktu limity, tj. do odłożenia obrad sejmu do następnej sesji, która miała nastąpić za dwa lata w Grodnie. Mimo niewielkich możliwości intelektualnych uczestniczył w rozmowach nad kompromisem w związku z zatargiem na tle religijnym w Toruniu między protestantami a katolikami. W dniu 22 kwietnia 1725 w Białej Krynicy poślubił księżniczkę Franciszkę Urszulę Wiśniowiecką, a następnie jako ordynat dóbr nieświeskich i ołyckich zamieszkał z żoną na zamku w Nieświeżu (młodszy brat Hieronim Florian otrzymał dobra alodialne w tym Białą Podlaską, co być może było przyczyną jego niechęci do „Rybeńki”). Poseł na sejm 1730 z ziemi mielnickiej^[6]. Poseł województwa czernihowskiego na sejm 1732^[7]. Poseł województwa wołyńskiego na sejm nadzwyczajny 1733 roku^[8].

W trakcie elekcji w dniu 22 sierpnia 1733 stawił się w Warszawie na czele oddziałów dworskich i jako stronnik Wettinów zaprotestował wraz z Michałem Wiśniowieckim przeciwko wyborowi Stanisława Leszczyńskiego i oddał swój głos na Augusta III Sasa^[9]. Jako deputat podpisał jego pacta conventa^[10]. Na królewską wdzięczność długo czekać nie musiał, bo 9 listopada 1735 na radzie senatu król mianował „Rybeńkę” hetmanem polnym litewskim, a 18 listopada kasztelanem trockim. W 1735 podpisał uchwałę Rady Generalnej konfederacji warszawskiej^[11].

10 lipca 1737 podpisał we Wschowie konkordat ze Stolicą Apostolską^[12].

W 1727 został kawalerem Orderu Orła Białego. W 1724 otrzymał bawarski Order Świętego Huberta, w 1758 odznaczony rosyjskim Orderem Św. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania^[13].

W 1740 jego dawna miłość Maria Karolina Sobieska zapisała mu cały swój majątek^[14]. W dniu 23 maja 1753 w Nowogródku zmarła jego pierwsza żona. 18 stycznia 1754 podpisał we Lwowie manifest przeciwko podziałowi Ordynacji Ostrogskiej^[15]. W 1754 „Rybeńko” poślubił Annę Ludwikę z Mycielskich, wdowę po kuzynie księciu Leonie Michale Radziwille, właściciela Szydłowca i dóbr szydłowieckich. Po śmierci brata w 1760 został właścicielem dóbr w Białej Podlaskiej wraz z tamtejszym pałacem, który polecił częściowo przebudować. Zmarł w Wilnie 22 maja 1762 po krótkiej chorobie, prawdopodobnie na zapalenie płuc^[16].

Ufundował nagrobki Jana III Sobieskiego, Marii Kazimiery oraz Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Eleonory Austriaczki w katedrze wawelskiej^[17].

Zobacz też

• Radziwiłłowie

Przypisy

1. Złota księga szlachty polskiej, r. XVIII, Poznań 1896, s. 134.
2. Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku. (Ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy". Oprac. Kazimierz Przyboś. 1987, s. 383.
3. Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 259.
4. Teka Gabriela Junoszy Podoskiego, t. II, Poznań 1855, s. 108.
5. Jerzy Dygdała, Adam Kucharski: Podróż królewny Sobieskiej, a także kilka magnackich Grand Tour z XVII/XVIII wieku w relacjach Samuela Kazimierza Szwykowskiego, Czasy Nowożytne, tom 27, Warszawa 2014
6. Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. IV, Poznań 1856, s. 17.
7. Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. IV, Poznań 1856, s. 153.
8. Teka Gabryela Junoszy Podoskiego, t. IV, Poznań 1856, s. 310.
9. Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. / zestawili w porządek abecadłowy Jerzy Dunin-Borkowski i Miecz. Dunin-Wąsowicz, Lwów 1910, s. 185.
10. Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 309.
11. Uchwała Rady Generalnej Konfederacji, 1735, s. 20.
12. Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia maximam partem nondum edita ex tabulariis Vaticanis, deprompta collecta ac serie chronologica disposita. T. 4, Ab Innocentio PP. XII usque ad Pium PP. VI 1697-1775. P. 1-2, wydał Augustyn Theiner, Rzym 1864, s. 126.
13. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 154.
14. Jarosław Poraziński, Sobieski Jakub Ludwik h. Janina (1667—1737) [w:] Polski Słownik Biograficzny, Warszawa — Kraków : Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności 2000, t. XXXIX/4, zeszyt 163, s. 495.
15. Złota Księga Szlachty Polskiej, rocznik V, Poznań 1883, s. 309.
16. Jerzy Flisiński: Michał Kazimierz Radziwiłł "Rybeńko" (1702-1762), cz. II. Słowo Podlasia, 2017-11-26. [dostęp 2018-05-22]. (pol.).
17. Jan Adamczewski, Mała Encyklopedia Krakowa, Kraków 1996.

Literatura

• Krzysztof Zuba: O tym jak Rybeńkę leczono. Kuracje i zabiegi medyczne Michała Kazimierza Radziwiłła [w] Medycyna Nowożytna, 2001, Nr 8/1, s. 89-110. [dostęp 2017-07-20]

Linki zewnętrzne

• Dane biograficzne. genealogia.grocholski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-17)].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000359727127
• VIAF: 222770288
• LCCN: n2014004462
• GND: 1013755014
• BnF: 12216464s
• SUDOC: 253202981
• PLWABN: 9810629182405606
• NUKAT: n2011306733
• LIH: LNB:oJO;=Be

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3965637