Петрово (Ениџевардарско)

Петрово Άγιος Πέτρος
Петрово
Местоположба во областа Петрово Местоположба на Петрово во Кукушкиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 40°52.02′N 22°34.59′E
Земја	Грција
Област	Централна Македонија
Округ	Кукушки
Општина	Пајонија
Општ. единица	Ашиклар
Надм. вис.	&1000000000000003000000030 м
Население (2021)[1]
• Вкупно	1.291
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Петрово или Петрево (грчки: Άγιος Πέτρος, Агиос Петрос; до 1927 г. Πέτροβο, Петрово^[2]), на турски Педрели — село во Гуменџиско, Егејска Македонија, денес во општината Пајонија на Кукушкиот округ, Грција. Населението брои 1.291 жители (2021). Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци кои денес сепак се многубројно малцинство во селото.^[3]

Географија

Селото се наоѓа во запедниот крај на Солунското Поле, југоисточно од Гуменџе и на 16 км јужно од Бојмица.^[3]

Историја

Во Отоманското Царство

В XIX век Петрово е чисто българско село в Ениджевардарска каза на Османската империя. Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович („Очерк путешествия по Европейской Турции“) го опишал Петрово како македонско село.^[4][5] Во црквата „Св. Петар и Павле“ има икони на кулакискиот зограф Маргарит Ламбу и петровскиот зограф Димитар Вангелов.^[6]

Селото го признавало врховенството на Бугарската егзархија. Во мај 1880 г. уапсени се старешините на неколку ениџевардарски села и од нив е побарана гаранција дека се доверливи, што би можел да го даде само грчкиот митрополит. Така митрополитот успеал да ги откаже од Егзархијата селата Крива, Баровица, Црна Река, Тушилово, Петрово, Бозец, Постол, Геракарци и Кониково.^[7]

На австроунгарската военна карта селото е означено како Педерли (Петрово) (Pederli (Petrovo)),^[8] а на картата на Кондојанис како Петровон (Πέτροβον), христијанско село.^[9]

Според Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) в 1900 година Петрево има 620 жители, сите Македонци христијани.^[10][11]

Според Христо Силјанов, по Илинденското востание во 1904 г. целото село прешло под врховенството на Бугарската егзархија.^[12] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Петрово (Petrovo) имало 928 Македонци, сите егзархисти.^[10][13] Меѓутоа, ссоред други извори, дел од жителите на Петрово сепак останале верни на елинизмот и активно учествувале во дејноста на грчката вооружена пропаганда, поради што селото го носело прекарот „Македонското Сули“.^[14]

Според податоци на кукушкиот околиски училиштен инспектор Никола Хрлев во 1909 г. во Петрово имало бугарски учител назначен од Егзархијата, но властите не дозволиле отворање на бугарско училиште поради статуквото.^[15]

По податоци на Егзархијата во 1910 г. Петрово имало 110 семејства сочинети од 689 жители Македонци, 10 Роми (299 чифлигари) и една црква.^[10][16]

Во 1910 г. Халкиопулос напишал дека во селото (Πέτροβο) имало 75 егзархисти и 850 патријаршисти.^[9][17]

За време на Првата балканска војна Петрово е окупирано од бугарска војска. Во 1913 г. кметот Н. Новаков е принуден да избега поради упадите на грчки чети. Подоцна 60 грчки војници навалиле на Петрево и ги измачувале селаните Б. Гердан, Г. Бубаќовски, И. Оржанов, Т. Аларов, Й. Рьошев и И. Газлев под сомнение дека кријат пушки.^[18]

Боривое Милоевиќ („Јужна Македонија“) вели дека Петрово пред Балканските војни имало 115 куќи на Македонци христијани.^[19]

Во Грција

По Балканските војни во 1913 г. Петрово било пропоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Во 1912 г. е заведено како село со христијанска религија и македонски јазик. На пописот од 1913 г. селото (Πέτροβο, Μπεδρελή) имало 787 жители, од кои 390 мажи и 397 жени.^[9] Во 1920 г. населението спаднало на 708 лица.^[3]

Уште во 1914 г. некои семејства се иселиле во Бугарија поради неподносливите малтретирања на грчката власт. Во 1924-1925 г. принудно биле иселени во Бугарија уште 233 жители (56 семејства),^[3] а на нивно место се доселени грчки колонисти. Во 1927 г. името на селото е преведено во Агиос Петрос („Свети Петар“). Во 1928 г. селото е претставено како мешано со вкупно 1.907 жители од кои 434 лица (101 семејство) биле грчки дојденци, а останатите биле домородни Македонци.^[20]

Во 1940 г. Петрово имало 1.435 жители, од кои, според НОФ, 40 % (²⁄₅) биле староседелски Македонци.^[3] Селото настрадало во Втората светска и Граѓанската војна.^[14]

Месности во Петрово преименувани со службен указ на 31 јули 1969 г.

Име	Грчки	Ново име	Грчки	Опис
Чибулка[21]	Τσιμπούλκα	Кремидакија	Κρεμμυδάκια[22]	возвишение на Ј од Петрово (94,9 m)[21]
Сази[21]	Σάζι	Псатес	Ψάθες[22]	[21]
Баири[21]	Μπαΐρια	Аногия	Ανώγια[22]	возвишение на З од Петрово[21]

Население

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	1.435	1.439	1.583	1.648	1.772	1.917	1.813	1.505	1.291

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

• Црква „Св. Петар и Павле“

Личности

Атанас Орџанов

Родени в Петрово

• Андон Трајанов — борец во МОО, Нестројна чета на III Солунска дружина, ранет на 9 јули 1913 г.^[23]
• Атанас Каратрајанов (Αθανάσιος Καρατραγιάννης) — гркомански андартски деец, агент од III ред,^[24]
• Атанас Орџанов — револуционер, месен раководител на ВМОРО
• Атанасиос Пападопулос (Αθανάσιος Παπαδόπουλος) — гркомански андартски деец, агент од III ред^[24]
• Божин Арабаџиев — гркомански свештеник и водач на грчката странка во селото, убиен по наредба на Петар Пецанов
• Димитар Аларов — гркомански андартски деец, убиен по наредба на Петар Пецанов^[24]
• Димитар Вангелов — зограф
• Димитар Карастојанов (Δημήτριος Καραστογιάννης) — гркомански андартски деец, четник во гркоманската милиција^[24]
• Дионисиос Пападопулос (Διονύσιος Παπαδόπουλος) — гркомански андартски деец, четник^[24]
• Екатерина Ќучукова (Αικατερίνη Κιτσούκη) — гркомански андартски деец, агент од II ред^[24]
• Ичо Калинов (Ήλκος Γιοβάνης или Ιωάννης, Илкос Јованис) — гркомански андартски деец
• Мицо Орџанов — револуционер, роднина на Атанас Орџанов, убиен од гркомани во родното село^[25]
• Никола Георгиев (Νικόλαος Γεωργιάδης) — гркомански андартски деец од III ред, четник во селската чета^[24]
• Никола Карастојанов (Νικόλαος Καραστογιάννης, Николаос Карастојанис) — гркомански андартски деец
• Петар Георгиев Димитров (1923 – 1945) — подофицер во Бугарија, загинат во Втората светска војна^[26]
• Поп Манол (Παπα Μανώλης) — гркомански андартски деец, агент од III ред^[24]
• Поп Христо Сакелариев — зограф
• Сотир Коџабазов (Σωτήριος Κοτζάμπασης) — гркомански андартски деец, четник во милицијата^[24]
• Ставро (Крсте) Ќучуков (Σταύρος Κιτσούκης) — гркомански андартски деец, агент од II ред^[24]
• Ст. Карастојанов (Στ. Καρατραγιάννης) — гркомански андартски деец, агент од II ред^[24]
• Христо Иванов (Χρήστος Ιωαννίδης) — гркомански андартски деец, агент од III ред, организатор на грчка милиција во селото, одржувал врски со Зервас, убиен по наредба на Петар Пецанов^[24]
• Христо Попилиев (Χρήστος Παπιλίδης) — гркомански андартски деец од II ред^[27]

Поврзани со Петрово

• Иванчо Карасулията (1875 – 1905) — револуционер, војвода на ВМОРО, по татко од петровскиот род Орџановци

Починати во Петрово

• Георгиос Пападопулос (Капетан Никифорос II, ? – 1907) — грчки андартски капетан

Наводи

1. „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
2. „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
3. Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 64–65. ISBN 9989-9819-6-5.
4. Нарекувајќи го „бугарско“ под влијание на бугарската пропаганда.
5. Очеркъ путешествія по Европейской Турціи (съ картою окресностей охридскаго и преспанскаго озеръ) Виктора Григоровича (PDF) (Изданіе второе. изд.). Москва: Типографія М. Н. Лаврова и Ко. 1877. стр. 91.
6. „Ταξιδεύοντας με τους ζωγράφους“ (PDF). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς. Посетено на 23 јуни 2018.
7. Кирил патриарх Български. Българската екзархия в Одринско и Македония след Освободителната война 1877-1878. Том първи, книга първа, стр. 354.
8. Generalkarte von Mitteleuropa 1:200.000 der Franzisco-Josephinischen Landesaufnahme (германски). Österreich-Ungarn. ab 1887-1914.
9. „Πληθυσμός και οικισμοί της περιοχής Γιανιτσών 1886 – 1927“. lithoksou.net. Посетено на 5 август 2019.
10. Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
11. Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 147. ISBN 954430424X.
12. Силяновъ, Христо (1943). Освободителнитѣ борби на Македония (PDF). II. Следъ Илинденското възстание. София: Издание на Илинденската Организация. стр. 126.
13. Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 102–103.
14. Портал на поранешната општина Ашиклар Архивирано на 2 август 2008..
15. Хърлев, Никола (1998). Рапорт по ревизията на селските български училища в Ениджевардарската кааза през м. март 1909 год. – В: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. стр. 86.
16. Шалдев, Христо. Областта Боймия в Югозападна Македония. Македонски преглед, 1930, 6:1, стр. 61–69.
17. Χαλκιόπουλος, Αθανάσιος (1910). Εθνολογική στατιστική των βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Αθήναι.
18. Генов, Георги (2007). Беломорска Македония : 1908 - 1916 (PDF). Toronto, New York: Благотворително издание на бежанците от Вардарска и Егейска Македония, емигранти в САЩ и Канада, Veritas et Pneuma Publishers Ltd., Multi-lingual Publishing House. стр. 163, 183. ISBN 978-954-679-146-4.
19. Милојевић, Боривоје Ж (1921). Јужна Македонија (PDF). Насеља српских земаља. стр. 29.
20. Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
21. По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
22. „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 483. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 147): 1049. 1969.
23. Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 730. ISBN 954-9800-52-0.
24. Μιχαηλίδης, Ιάκωβος Δ., Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου (2008). Αφανείς γηγενείς μακεδονομάχοι (1903-1913) (PDF). Θεσσαλονίκη: University Studio Press. стр. 90. ISBN 978-960-12-1724-6.
25. Бабев, Иван. Македонска голгота, Македонска голгота, ТАНГРА ТанНакРа ИК, София, 2009, стр.322
26. ДВИА, ф. 39, оп. 3, а.е. 105, л. 106
27. Mαζαράκης - Αινιάν, I. K (1981). Ο Μακεδονικός αγώνας : με ένα χάρτη των σχολείων της Μακεδονίας και εικόνες εκτός κειμένου. Αθήνα: Δωδώνη. стр. 111.