Η Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ (Πρωτότυπος τίτλοςHowards End) είναι Βρετανική δραματική ταινία του 1992 σε σκηνοθεσίαΤζέιμς Άιβορι, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Έντουαρντ Φόρστερ. Η παραγωγή της ταινίας έγινε από την εταιρία Μέρτσαντ-Άιβορι και αποτέλεσε την τρίτη κινηματογραφική μεταφορά μυθιστορήματος του Φόρστερ (μετά τις ταινίες Δωμάτιο με θέα και Μορίς) από τους Άιβορι και Μέρτσαντ. Η διασκευή του σεναρίου έγινε από την Ρουθ Πράουερ Τζαμπβάλα. Πρωταγωνιστούν οι Έμμα Τόμσον, Βανέσα Ρεντγκρέιβ, Άντονι Χόπκινς και Ελένα Μπόναμ Κάρτερ.
Η ταινία παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ των Καννών και κέρδισε ειδικό βραβείο. Το 1993 προτάθηκε για εννιά βραβεία Όσκαρ μεταξύ των οποίων και για όσκαρ καλύτερης ταινίας και απέφερε στην Έμμα Τόμσον το Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου, το Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου στην Ρουθ Πράουερ Τζαμπβάλα και το Όσκαρ καλλιτεχνικής διεύθυνσης στους Λουτσιάνα Αρίνγκι και Ίαν Γουίτακερ.
Στην εδουαρδιανήΑγγλία του 1910, η αριστοκράτισσα Ρουθ Γουίλκοξ αναπτύσσει σχέση φιλίας με την πνευματώδη Μάργκαρετ Σλέγκελ, που προέρχεται από τη μεσαία τάξη και ζει με τη μικρότερη αδελφή της, Έλεν και τον αδελφό της, Τίμπυ. Η μητέρα της ήταν Αγγλίδα κοσμοπολίτισσα και ο πατέρας Γερμανός, που αγαπούσε τον Μπετόβεν, τον Καντ και τον Χέγκελ. Ανάμεσα στην Έλεν και τον Πολ, τον νεαρό γιο των Γουίλκοξ, έχει υπάρξει ένα σύντομο φλερτ που δεν οδήγησε σε αρραβώνα. Η κυρία Γουίλκοξ διαισθάνεται ότι φθάνει το τέλος της ζωής της και διακρίνει στο πρόσωπο της Μάργκαρετ όλες εκείνες τις αξίες που δεν διαθέτουν οι φυσικοί της κληρονόμοι. Αποφασίζει να κληροδοτήσει ένα παλιό αρχοντικό, το Χάουαρντς Εντ, που της είχε αφήσει ο γαιοκτήμονας πατέρας της, στη Μάργκαρετ με ένα χειρόγραφο σημείωμα λίγο πριν πεθάνει. Αυτό το χαρτί όμως ο σύζυγός της Χένρι, με τη σύμφωνη γνώμη των παιδιών του, Τσαρλς, Πολ και Ίβι, το ρίχνει στη φωτιά κι έτσι το Χάουαρντς Εντ παραμένει στην οικογένεια Γουίλκοξ.
Στη συνέχεια, ο κύριος Γουίλκοξ, ένας ραγδαία ανερχόμενος τραπεζίτης που βασίζεται στη δύναμη του χρήματος, αλλά ντροπαλός και αδέξιος σε ό,τι αφορά την προσωπική του ζωή, ερωτεύεται τη Μάργκαρετ και της κάνει πρόταση γάμου, αγνοώντας τις αντιδράσεις του γιου και της νύφης του. Η Μάργκαρετ αποδέχεται την πρότασή του, παρακάμπτοντας και αυτή με τη σειρά της την αντίδραση της Έλεν, της αδελφή της με τις ριζοσπαστικές ιδέες. Η Έλεν δεν τρέφει πλέον διόλου φιλικά αισθήματα προς την οικογένεια Γουίλκοξ όχι μόνο λόγω του παραλίγο αρραβώνα της με τον Πολ αλλά και γιατί θεωρεί τον τραπεζίτη υπεύθυνο για τη δυστυχία ενός νεαρού φίλου της, του Λέοναρντ Μπαστ, που έχασε τη δουλειά του. Ο Λέοναρντ είναι παντρεμένος με την Τζάκι αλλά συνδέεται και με την Έλεν, η οποία μένει έγκυος. Στη γαμήλια τελετή του Χένρι και της Μάργκαρετ η Ελεν αποκηρύσσει τη Μάργκαρετ και ακολουθεί τον δικό της δρόμο δίχως να λογαριάζει το τίμημα.
Η Έλεν καταφεύγει στη Γερμανία για να κρύψει την παράνομη εγκυμοσύνη της, αλλά η ασθένεια της θείας της Τζούλι την αναγκάζει να επιστρέψει στο Λονδίνο. Η «ντροπή» της Έλεν μπορεί να πλήξει το γόητρο της οικογένειας Γουίλκοξ, ως εκ τούτου ο Χένρι αναθέτει στον μεγαλύτερο γιο του, τον Τσαρλς, να βρει τον υπαίτιο πίσω από την κατάσταση της Έλεν, όμως αυτός καταλήγει να προκαλέσει κατά λάθος το θάνατο του Λέοναρντ. Η διπλή ντροπή κλονίζει τη σχέση του Χένρι και της Μάργκαρετ, αλλά με τον καιρό τα πάντα αμβλύνονται. Ένα χρόνο μετά από αυτά τα γεγονότα, ο Χένρι ανακοινώνει, σε συμφωνία με τα παιδιά του, ότι μετά το θάνατό του, το Χάουαρντς Εντ θα μείνει στη σύζυγό του. Η Ντόλι σχολιάζει λίγο αργότερα με την κουνιάδα της πως όλα θα γίνουν όπως είχε καθορίσει αρχικά η Ρουθ στην καμένη της διαθήκη. Η Μάργκαρετ τους ακούει και ζητά εξηγήσεις από τον σύζυγό της, ο οποίος της αποκαλύπτει ότι η Ρουθ, λίγο πριν πεθάνει, είχε γράψει ένα σημείωμα στο οποίο της άφηνε το σπίτι. Ο Χένρι λέει στη Μάργκαρετ ότι έκανε αυτό που πίστευε ότι ήταν σωστό, αλλά εκείνη δεν του απαντά.[1]
Η προσοχή στη λεπτομέρεια και στο συναίσθημα, που χαρακτηρίζουν τις δουλειές του Άιβορι, τίθεται εδώ στην υπηρεσία μιας περίπλοκης και διεισδυτικής μελέτης ασυμβίβαστων ταξικών θεμάτων, στην οποία η ιστορία μιας κληρονομιάς, του Χάουαρντς Εντ, αντιπροσωπεύει το μέλλον μιας ολόκληρης χώρας.
Πληροφορίες Παραγωγής
Κρινολίνα κι ομπρελίνα με δαντέλες αποτελούσαν σήμα κατατεθέν των Μέρτσαντ και Άιβορι, παραγωγού και σκηνοθέτη αντίστοιχα, που άφησαν εποχή στα τέλη της δεκαετίας του 1980 με αρχές του 1990, με τις μεταφορές κλασικών μυθιστορημάτων της αγγλικής λογοτεχνίας με πρωταγωνίστριες συνήθως τις Έμμα Τόμσον και Ελένα Μπόναμ Κάρτερ, ταινίες όπως το Δωμάτιο με θέα (Room With A View, 1985), Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ (Howards End, 1992) και Τα Απομεινάρια μιας Μέρας (The Remains Of The Day, 1993) είναι ήδη κλασσικά του είδους κι έλαβαν διθυραμβικές κριτικές. Ο Ισμαήλ Μέρτσαντ όμως απεβίωσε το 2005 έχοντας κάνει την παραγωγή της ταινίας Η κοντέσσα της Σαγκάης (The White Countess, 2005), που έμελλε να είναι κι η τελευταία του ταινία.
Για το ρόλο της Μάργκαρετ Σλέγκελ προτάθηκαν η Μιράντα Ρίτσαρντσον, η Τίλντα Σουίντον και η Τζόελι Ρίτσαρντσον, κόρη της Βανέσας Ρεντγκρέιβ. Ο Άντονι Χόπκινς δέχτηκε τον ρόλο του χωρίς να διαβάσει το σενάριο καθώς είχε εμπιστοσύνη στον Ισμαήλ Μέρτσαντ. Σύμφωνα με τον Άιβορι, η Βανέσα Ρεντγκρέιβ ήταν η πρώτη επιλογή του για τον ρόλο της Ρουθ Γουίλκοξ, όμως η ίδια, λανθασμένα, μέχρι την αρχή των γυρισμάτων πίστευε ότι της είχε ανατεθεί ο ρόλος της Μάργκαρετ. [2]
Τα γυρίσματα έγιναν στο Λονδίνο, στο Όξφορντσαϊρ όπου βρίσκεται η βίλα Πεπάρντ Κότατζ που είναι το Χάουαρντς Εντ της υπόθεσης, καθώς και στο Χέρεφορντσαϊρ[3][4].
Βραβεία
Η ταινία προβλήθηκε το 1992 κι εκτός από τις 9 υποψηφιότητες στα όσκαρ, απέφερε κι ειδικό βραβείο στον Τζέιμς Άιβορι στο φεστιβάλ των Καννών[5][6]. Η ταινία απέσπασε επίσης πολλά βραβεία κριτικών, μια Χρυσή Σφαίρα για την ερμηνεία της Τόμσον, δυο Βραβεία BAFTA. Η Έμμα Τόμσον κέρδισε το όσκαρ Α' γυναικείου ρόλου που της έδωσε ώθηση ώστε να πρωταγωνιστήσει σε μια σειρά από αξιομνημόνευτες ταινίες στις αρχές της δεκαετίας του '90 κι απέφερε επιπλέον αναγνωρισιμότητα στον Σερ Άντονι Χόπκνις, που είχε ήδη κερδίσει το βραβείο την προηγούμενη χρονιά για το Η σιωπή των αμνών (The Silence Of The Lambs, 1991), εκείνη τη χρονιά το όσκαρ καλύτερης ταινίας πήγε στην ταινία Οι ασυγχώρητοι (The Unforgiven, 1992) του Κλιντ Ίστγουντ. Τα σκάνδαλα δεν έλειψαν όμως από εκείνη την τελετή του 1992, όταν ο Τζακ Πάλανς (νικητής την προηγούμενη χρονιά για το όσκαρ Β' ανδρικού ρόλου, για το Τι έκανες μπαμπά στην Άγρια Δύση; (City Slickers) κλήθηκε σε κατάσταση μέθης να αναγγείλει τη νικήτρια για το όσκαρ Β' γυναικείου ρόλου, το όνομα που ακούστηκε δεν θεωρούταν από κανένα ότι είχε ελπίδα να νικήσει[7][8][9]. Κι η νικήτρια ήταν η Μαρίζα Τομέι για το Το ξαδερφάκι μου ο Βίνι (My Cousin Vinnie), αφήνοντας τη Βανέσα Ρεντγκρέιβ, για την οποία θεωρούνταν ότι είχε το όσκαρ στο τσεπάκι, στα κρύα του λουτρού. Πολλοί υποστηρίζουν ακόμα και σήμερα ότι η πραγματική νικήτρια ήταν η Ρεντγκρέιβ για το Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ κι ότι ο Πάλανς έκανε λάθος, κάτι που διαψεύδεται μέχρι και σήμερα από την ακαδημία[10]. Η ταινία έλαβε επίσης όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου και καλλιτεχνικής διεύθυνσης.
Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου (Όσκαρ)
Βράβευση:
Α’ Γυναικείου Ρόλου – Έμμα Τόμσον
Διασκευασμένου Σεναρίου – Ρουθ Πρόουλερ Ζαμπβάλα
Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης - Λουτσιάνα Αρίνγκι και Ίαν Γουίτακερ
↑Richard Roeper Urban Legends: The Truth Behind All Those Deliciously Entertaining Myths That Are Absolutely, Positively, 100% Not True, Career Press, 2000,ISBN 1564144186, p. 127
