Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου (πρωτότυπος τίτλος: The Purple Rose of Cairo) είναι αμερικανική ρομαντική ταινία φαντασίας του 1985, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γούντι Άλεν, με πρωταγωνιστές τους Μία Φάροου, Τζεφ Ντάνιελς και Ντάνι Αιέλο. Εμπνευσμένη από τις ταινίες Sherlock Jr. (1924) και Ο τρελός παράδεισος (Hellzapoppin', 1941) και από το θεατρικό έργο του Λουίτζι ΠιραντέλοΈξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα (1921),[9] η ταινία είναι η ιστορία ενός κινηματογραφικού χαρακτήρα που ονομάζεται Τομ Μπάξτερ, ο οποίος βγαίνει από μια φανταστική ταινία με το ίδιο όνομα και μπαίνει στον πραγματικό κόσμο.
Το 1935 στο Νιου Τζέρσεϊ, εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης, η Σεσίλια, μια αδέξια σερβιτόρα, πηγαίνει στον κινηματογράφο για να ξεφύγει από τη ζοφερή ζωή της και τον χωρίς αγάπη, καταπιεστικό γάμο την με τον Μονκ, τον οποίο έχει προσπαθήσει να αφήσει πολλές φορές.
Η τελευταία ταινία που βλέπει η Σεσίλια είναι η φανταστική ταινία της εταιρείας RKO με Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου. Πρόκειται για την ιστορία του Χένρι, ενός πλούσιου θεατρικού συγγραφέα του Μανχάταν, ο οποίος πηγαίνει διακοπές στην εξωτική Αίγυπτο μαζί με τον Τζέισον και τη Ρίτα. Εκεί, οι τρεις τους γνωρίζουν τον αρχαιολόγο Τομ Μπάξτερ. Ο Τομ επιστρέφει για ένα «τρελό Σαββατοκύριακο στο Μανχάταν», όπου ερωτεύεται κεραυνοβόλα την Κίτι Χέινς, μια τραγουδίστρια του κέντρου Κοπακαμπάνα.
Αφού η Σεσίλια βλέπει αρκετές φορές την ταινία, ο Τομ, παρατηρώντας την, σπάει τον τέταρτο τοίχο και αναδύεται από τον ασπρόμαυρο κόσμο της ταινίας στον έγχρωμο πραγματικό κόσμο στην άλλη πλευρά της κινηματογραφικής οθόνης. Λέει στη Σεσίλια ότι του αρέσει αφού την έχει δει να τον παρακολουθεί τόσες φορές και εκείνη τον ξεναγεί στην πόλη της, το Νιου Τζέρσεϊ. Αργότερα, αυτός την παίρνει μαζί του μέσα στην ταινία και περνούν μια υπέροχη βραδιά στην πόλη εκεί. Οι δυο τους ερωτεύονται. Όμως, μεταξύ αυτών των δύο γεγονότων, η απομάκρυνση του χαρακτήρα από την ταινία έχει προκαλέσει κάποια προβλήματα. Σε άλλες κόπιες της ταινίας, άλλα πρόσωπα προσπαθούν να βγουν από την οθόνη. Ο παραγωγός της ταινίας μαθαίνει ότι ο Τομ έχει εγκαταλείψει την ταινία και πηγαίνει στο Νιου Τζέρσεϊ με τον ηθοποιό Γκιλ Σέπερντ (ο οποίος παίζει τον ρόλο του Τομ στην ταινία). Αυτό δημιουργεί ένα ασυνήθιστο ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα στους Τομ, Γκιλ και Σεσίλια. Η Σεσίλια πρέπει να διαλέξει μεταξύ των δύο και αποφασίζει να επιλέξει το πραγματικό πρόσωπο του Γκιλ παρά τη φανταστική φιγούρα του Τομ. Εγκαταλείπει την ευκαιρία να επιστρέψει με τον Τομ στον κόσμο του, επιλέγοντας να μείνει με τον Γκιλ και να έχει μια «πραγματική» ζωή. Στη συνέχεια, αφήνει επιτέλους τον άντρα της.
Ωστόσο, τα αισθήματα του Γκιλ για τη Σεσίλια ήταν ψεύτικα - την γοήτευσε μόνο για να κάνει τον Τομ να επιστρέψει στην ταινία σώζοντας έτσι τη δική του καριέρα στο Χόλιγουντ. Ο Γκιλ εγκαταλείπει τη Σεσίλια και, γεμάτος ενοχές, επιστρέφει στο Χόλιγουντ. Έχοντας μείνει χωρίς άντρα, δουλειά και σπίτι, η Σεσίλια αποδρά για μία ακόμη φορά πηγαίνοντας στον κινηματογράφο. Κάθεται μόνη της στο σινεμά παρακολουθώντας τον Φρεντ Αστέρ και την Τζίντζερ Ρότζερς να χορεύουν το «Cheek to Cheek» στην ταινία Top Hat, αφήνοντας τον εαυτό της να χαθεί μέσα στη γοητεία της ταινίας.
Αρχικά, είχε επιλεγεί ο Μάικλ Κίτον ως Τομ Μπάξτερ / Γκιλ Σέπερντ, καθώς ο Γούντι Άλεν θαύμαζε τη δουλειά του. Ο Άλεν αργότερα θεώρησε ότι ο Κίτον, ο οποίος δέχθηκε μείωση μισθού για να δουλέψει με τον σκηνοθέτη, παραήταν σύγχρονος και δύσκολα θα έπαιζε ρόλο εποχής. Οι δυο τους χώρισαν φιλικά μετά από δέκα ημέρες γυρισμάτων και ο Ντάνιελς αντικατέστησε τον Κίτον στον ρόλο.[11]
Παραγωγή
Αρκετές σκηνές με τον Τομ και τη Σεσίλια διαδραματίζονται σε πάρκο του νησιού Μπέρτραντ, το οποίο έκλεισε λίγο πριν την παραγωγή της ταινίας. Πολλές εξωτερικές σκηνές γυρίστηκαν στο Πιερμόντ της Νέας Υόρκης, ένα χωριό δίπλα στον ποταμό Χάντσον, βόρεια της γέφυρας Τζορτζ Ουάσινγκτον. Τα καταστήματα είχαν ψεύτικες προσόψεις που αντανακλούσαν το σκηνικό της εποχής της οικονομικής ύφεσης. Ο Γούντι Άλεν έκλεισε το θέατρο Κεντ στο Μπρούκλιν, τη γειτονιά που μεγάλωσε, για να κάνει γυρίσματα εκεί.
Ο Γούντι Άλεν έχει περιγράψει Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου ως μία από τις λίγες ταινίες του που κατέληξαν να είναι «αρκετά κοντά σε αυτό που ήθελα να κάνω» όταν ξεκίνησε τη συγγραφή.[12]
Απήχηση
Εισιτήρια
Στο πρώτο Σαββατοκύριακο προβολής, Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου έβγαλε 114.095 δολάρια από τρεις αίθουσες στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Το συνολικό του ακαθάριστο ποσό εισπράξεων στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά ήταν 10.631.333 δολάρια.[13]
Κριτικές
Στοι ιστότοπο Rotten Tomatoes, Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου έχει βαθμολογία αποδοχής 93%, με βάση 40 κριτικές, με μέσο όρο βαθμολογίας 8/10. Το σχόλιο γράφει: «Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου είναι μια από τις πιο εφευρετικές —και μαγευτικά ιδιότροπες— ταινίες του Γούντι Άλεν».[14] Η ταινία έχει επίσης βαθμολογία 75 στα 100 στο Metacritic, με βάση επτά κριτικούς, υποδεικνύοντας "γενικά ευνοϊκές κριτικές".[15]
Ο Ρότζερ Ίμπερτ έδωσε στην ταινία τέσσερα στα τέσσερα αστέρια, γράφοντας Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου είναι τολμηρό και πνευματώδες και έχει πολύ γέλιο, αλλά το καλύτερο στοιχείο στην ταινία είναι ο τρόπος που τη χρησιμοποιεί ο Γούντι Άλεν για να παίξει με την ίδια την ουσία της πραγματικότητας και της φαντασίας».[16] Το περιοδικό Time Out έδωσε επίσης ευνοϊκή αξιολόγηση στην ταινία, γράφοντας «το εντυπωσιακό ζευγάρι, η Φάροου και ο Ντάνιελς, κάνουν θαύματα με φανταστικά συναισθήματα, ενώ η σκηνοθεσία του Άλεν επενδύει αρκετή προσοχή, εξυπνάδα και ζεστασιά που κάνουν την ταινία πολύ συγκινητική».[17] Ο κριτικός της εφημερίδα New York Times γράφει: «Ο θαυμασμός μου για τον κύριο Άλεν εκτείνεται σε όλους όσους συνδέονται με Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου».[18]
Η ταινία αναγνωρίστηκε ως μία από τις «100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών» από το περιοδικό Time.[20]
Κληρονομιά
Το 1991, ο Τζεφ Ντάνιελς ίδρυσε το θέατρο Purple Rose Theatre Company στη γενέτειρά του, το Τσέλσι του Μίσιγκαν. Το θέατρο πήρε το όνομά του από Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου.[21]
Σάουντρακ
«Cheek to Cheek» (1935) – του Ίρβινγκ Μπερλίν, φωνητικά από τον Φρεντ Ασταίρ
"I Love My Baby, My Baby Loves Me" (1925) – μουσική Χάρι Γουόρεν, τραγούδι Τζεφ Ντάνιελς με τη Λορέτα Τάπερ στο πιάνο
"Alabamy Bound" (1925) – μουσική του Ρέι Χέντερσον, ερμηνεία Σίνθια Σέιερ, τραγούδι Τζεφ Ντάνιελς
"One Day at a Time" – του Ντικ Χάιμαν, τραγούδι Κάρεν Άκερς[22]
