Cumhurbaşkanı, ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi adına, meclisin manevi varlığının ayrılmaz bir parçası olan başkomutanlığı temsil etmektedir. Türk Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanlığı görevi, olası bir savaş hâlinde cumhurbaşkanı adına genelkurmay başkanı tarafından yerine getirilir.
28 Ağustos 2014 tarihinde göreve başlayan Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin 12. ve şu anki cumhurbaşkanıdır.
Cumhurbaşkanlığı makamı, 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilanıyla kuruldu. Aynı gün yapılan oylamada Mustafa Kemal Atatürk oy birliğiyle ilk cumhurbaşkanı seçildi. Bu tarihten 10 Ağustos 2014 tarihine kadar, Kenan Evren dışındaki tüm cumhurbaşkanları Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçildi.
Eski cumhurbaşkanları içerisinden Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü ve Celâl Bayar "partili cumhurbaşkanı" olarak görev yapmışlardır. Atatürk ve İnönü hem Cumhuriyet Halk Partisi başkanı hem de cumhurbaşkanı olarak görevi sürdürmüş, Celâl Bayar ise cumhurbaşkanlığı görevi başladığında Demokrat Parti genel başkanlığından istifa etmiş ama cumhurbaşkanlığı sırasında parti üyesi olmayı sürdürmüştür. Tarafsız ve partisiz cumhurbaşkanlığını savunan Türkiye'deki ilk parti, Mustafa Kemal Paşa'nın hem CHP genel başkanı hem de cumhurbaşkanı olmasına karşı çıkan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'dır.[4][5]
1960 darbesi sonrası yapılan 1961 Anayasası ile cumhurbaşkanı olan kişinin, üyesi olduğu parti ile olan ilişiğinin kesilmesine karar verildi ve partisiz cumhurbaşkanlığı dönemi başladı.[6]1980 darbesinin ardından devlet başkanı ve Millî Güvenlik Konseyi başkanı sıfatlarıyla ülkeyi yönetmekte olan Evren, 1982 Anayasası'nın birinci geçici maddesi gereği anayasanın halk oylamasıyla kabul edildiği 7 Kasım 1982 tarihinde Cumhurbaşkanlığına getirildi.
Bir kişi en az yirmi milletvekili ile oluşan siyasi parti grupları, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı tek başına ya da birlikte hesaplandığında yüzde beşi geçen siyasi partiler veya yüz bin seçmen tarafından Cumhurbaşkanlığına aday gösterilebilir.[3]
Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıldır ve bir kişi en fazla iki kez seçilebilir.[3] Cumhurbaşkanının ikinci döneminde meclisin seçimleri yenilemesine karar vermesi halinde cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir.
Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin esaslar Anayasa'nın 101. maddesinde ve Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu'nda[10] aşağıda yazıldığı şeklide düzenlenmiştir:
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, cumhurbaşkanı seçilir.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır.
Oylamalara tek adayla gidilmesi hâlinde, oylama referandum şeklinde yapılır. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların salt çoğunluğunu alamaması hâlinde seçim yenilenir ve kesin sonuçların ilânından sonra gelen kırkbeşinci günü takip eden ilk Pazar günü sadece cumhurbaşkanı seçimi yapılır.
Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimine bir yıl veya daha az süre kalması hâlinde, cumhurbaşkanı seçimi, makamın boşaldığı günden sonra gelen altmışıncı günü takip eden ilk Pazar günü Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimiyle birlikte yapılır.
Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimine bir yıldan fazla süre kalması hâlinde, cumhurbaşkanı seçimi, makamın boşaldığı günden sonra gelen kırkbeş gün içindeki son Pazar günü yapılır. Bu şekilde seçilen cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi seçim tarihine kadar görevine devam eder. Kalan süreyi tamamlayan cumhurbaşkanı açısından bu süre dönemden sayılmaz.
Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmediğine dair karar verilmesi hâlinde, cumhurbaşkanı seçimi bir yıl geriye bırakılır. Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki usule göre bu işlem tekrarlanabilir.
Ant içmesi
Anayasanın 103. maddesine göre cumhurbaşkanı, görevine başlarken Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde aşağıdaki şekilde ant içer:
Cumhurbaşkanı sıfatıyla, devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; anayasaya, hukukun üstünlüğüne, demokrasiye, Atatürk ilke ve inkılaplarına ve laik cumhuriyet ilkesine bağlı kalacağıma; milletin huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması ülküsünden ayrılmayacağıma; Türkiye Cumhuriyeti'nin şan ve şerefini korumak, yüceltmek ve üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getirmek için bütün gücümle çalışacağıma büyük Türk Milleti ve tarih huzurunda, namusum ve şerefim üzerine and içerim.
Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj vermek,
Kanunları yayımlamak,
Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri göndermek,
Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmak,
Üst kademe kamu yöneticilerini atamak, görevlerine son vermek ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlemek,
Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetleri'nin başkomutanlığını temsil etmek ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin kullanılmasına karar vermek,
Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak,
Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler ve Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen ve kanunda açıkça düzenlenen konular haricinde, kanunlara aykırı olmamak şartıyla yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarmak,
Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.[3]
Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 105. maddesinde düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanı hakkında, işlediği iddia edilen suç hakkında soruşturma açılıp açılmaması Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından karara bağlanır. Eğer soruşturma açılması gerekiyorsa bu soruşturma, Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesince yürütülür. Cumhurbaşkanı cezai sorumluluğu şartları şunlardır:
- Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunca soruşturma açılması
- Meclis üye tam sayısının 3/5'inin gizli oyu
Buradan iki ihtimal vardır. İlki soruşturmanın reddi, diğeri soruşturmanın kabulüdür. Kabul söz konusu olduğunda on beş kişilik soruşturma komisyonu kurulur. Komisyon kurulduğunda rapor oylaması yapılır. Bu aşamadan sonra Meclisteki siyasi partilerin, güçleri oranında komisyona verecekleri üyelerden oluşan komisyon, soruşturmayı yürütür ve raporunu Genel Kurulda görüşülmek üzere Meclis Başkanlığına sunar. Üye tam sayısının üçte ikisinin oyuyla Cumhurbaşkanının Yüce Divana gönderilmesine karar verilebilir.
Eğer Yüce Divana sevk edilirse cumhurbaşkanı Anayasa Mahkemesi'nde yargılanmak durumundadır. Yargılama sonucunda mahkûmiyet kararı verilirse cumhurbaşkanının bu görevde kalıp kalmayacağı hükmolunan karara göre değişiklik gösterir. Eğer milletvekilliğini engelleyecek bir mahkûmiyet kararı verilirse bu görev son bulur. Ancak seçilme engeli oluşturmayacak bir karar verilmişse cumhurbaşkanlığı devam eder.
Cumhurbaşkanının bir suç işlediği iddiasıyla meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun önergesiyle soruşturma açılması istenebilir ve beşte üçünün oyuyla soruşturma açılabilir. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı, seçim kararı alamaz. Cumhurbaşkanı soruşturulmaya başladığı andan itibaren Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesini gerçekleştiremez.[11]
Cumhurbaşkanının hukuki sorumluluğuna gelirsek bu da iki şekilde mümkündür. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen cumhurbaşkanının görevi sona erer. Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu hüküm uygulanır.[3]
Hukuki sorumluluk
Cumhurbaşkanının kişisel eylemlerinden dolayı hukuki sorumluluğu tamdır. Özel hukuk alanında cumhurbaşkanı bir borç altına girmişse herkes gibi ifa etmekle yükümlüdür. Aksi halde birtakım yaptırıma ve tazminata hükmedilir.
Cumhurbaşkanının diğer hukuki sorumluluğu göreviyle ilgili işlemlerinden ötürüdür. Ancak bu sorumluluk İdare Hukukunda görülen "İdarenin kusur sorumluluğu"dur. Böyle bir dava da ancak idari yargıda açılır.[12]
Anayasanın 106. maddesi ve Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi göre, cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması durumlarında, görevine dönmesine kadar; ölüm, çekilme ya da başka bir nedenle Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda da yenisi seçilinceye kadar, en yaşlı cumhurbaşkanı yardımcısı, Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve yetkilerini kullanır.[13]
Görev süreleri Cumhurbaşkanı'nın görev süresiyle sınırlı olan kamu yöneticileri
Üç Sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin dördüncü maddesi uyarınca,[15] mevcut Cumhurbaşkanının görev süresi sona erdiğinde birçok kamu kurum ve kuruluşlarında görevli yöneticilerin görevi de sona erer. Ancak bu kişiler, yerlerine atama yapılıncaya kadar görevlerine devam ederler. Görev süreleri sona erenler yeniden atanabilir. Bu kişilerin görev süreleri atandıkları tarihte görevde bulunan Cumhurbaşkanının görev süresini geçemez.
Cumhurbaşkanlığı arması ortasında sekiz uzun, sekiz kısa ışını bulunan sarı bir güneş ve onu çevreleyen on altı sarı yıldızdan oluşur.[16] Cumhurbaşkanlığı forsu ise Türk bayrağının sol üst köşesine Cumhurbaşkanlığı armasının işlenmiş hâlidir.
Fors, cumhurbaşkanının ikametgâhında ve ziyareti süresince bulunduğu yerde bayrak direğine çekilir; gece gündüz çekili kalır. Makam odasında çalışma masasının sol gerisine konur. İçinde bulunduğu arabanın sol önünde, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı direğe çekilir. Cumhurbaşkanlığı forsunun nasıl kullanılmaya başlanıldığına ilişkin resmî bir kayıt yoktur. Ancak 1922 tarihli bir fotoğrafta, Atatürk'ün İzmir'e giderken kullandığı otomobiline bugünkü forsa benzer bir flamanın takıldığı görülmektedir. Bu flama şu an Anıtkabir'deki Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi'nde sergilenmektedir.[17]
Fors ve armadaki güneşin sonsuzluğu ve bu özelliği ile Türkiye Cumhuriyeti'ni, on altı yıldızın ise tarihteki bağımsız on altı büyük Türk devletini simgelediği kabul edilir. İlk kez 1969 yılında, Harita Yüzbaşı Akif Özbek'in Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu ve Taşıdığı Anlam adlı kitabında ortaya atılan bu görüş ilerleyen yıllarda armanın resmî anlamı olarak benimsenmiştir. Başka bir görüşe göreyse on altı yıldızdan dokuzu Orta Asya Türklerinin sancaklarında kullandığı dokuz tuğu, kalan yedi yıldızsa Anadolu Türklerinin sancaklarında kullandıkları 7 tuğu temsil etmektedir.[17]
Armadaki on altı yıldızın simgelediği kabul edilen Türk devletleri şunlardır:
Basílica de Nuestra Señora de Scherpenheuvel vastgesteld bouwkundig erfgoed y patrimonio protegido LocalizaciónPaís BélgicaLocalidad ScherpenheuvelUbicación Monteagudo-ZichemCoordenadas 50°58′49″N 4°58′42″E / 50.98027778, 4.97833333Información generalEstilo barrocoDeclaración 8 de octubre de 2021 y 29 de enero de 1952Construcción 1609Diseño y construcciónArquitecto Wencel CoebergherInformación religiosaCulto catolicismoDiócesis Arquidiócesis de Malinas-...
У этого термина существуют и другие значения, см. Парламентские выборы во Франции. Парламентские выборы 1993 года во Франции состоялись 21 марта и 28 марта. На них было избрано 10-oe Национальное собрание Пятой республики. Контекст выборов и их последствия С 1988 президент Франсу...
Значок «Копирование не кража!» Персонаж на картинке похож на Микки-Мауса, символизирующего всё большее увеличение сроков действия исключительных прав Общественные взгляды на интеллектуальную собственность включают в себя как положительные критические замечания, так ...
Víctor Amadeo II de Saboya Duque de Saboya, Rey de Sicilia y Cerdeña Duque de Saboya 12 de julio de 1675 - 31 de octubre de 1732Predecesor Carlos Manuel IISucesor Carlos Manuel III Otros títulos Rey de Sicilia 13 de agosto de 1713 - 17 de febrero de 1720[1] Predecesor Felipe IV Sucesor Carlos IV Rey de Cerdeña 17 de febrero de 1720 - 31 de octubre de 1732 Predecesor Carlos III Sucesor Carlos Manuel III Información personalNacimiento 14 de mayo de 1666Turín, SaboyaFallecimiento 31...
Artikel ini memberikan informasi dasar tentang topik kesehatan. Informasi dalam artikel ini hanya boleh digunakan hanya untuk penjelasan ilmiah, bukan untuk diagnosis diri dan tidak dapat menggantikan diagnosis medis. Perhatian: Informasi dalam artikel ini bukanlah resep atau nasihat medis. Wikipedia tidak memberikan konsultasi medis. Jika Anda perlu bantuan atau hendak berobat, berkonsultasilah dengan tenaga kesehatan profesional. PsikologiGreek letter 'psi' Garis besar Sejarah Cabang Dasar ...
Citra satelit Manhattan terpusat di persimpangan Park Avenue dan 34th Street, menampilkan arah dan waktu matahari terbenam (garis biasa) dan matahari terbit (garis putus) saat Manhattanhenge (hitam), titik balik musim panas (merah), ekuinoks (ungu), dan titik balik musim dingin (biru) pada tahun 2011. Waktu yang ditandai * telah disesuaikan dengan waktu musim panas. Melihat ke barat melintasi 42nd Street pukul 20:23 pada tanggal 13 Juli 2006. Foto ini memperlihatkan matahari sejajar dengan ga...
Book by Wallace Stevens First edition Harmonium is a book of poetry by American poet Wallace Stevens. His first book at the age of forty-four, it was published in 1923 by Knopf in an edition of 1500 copies. This collection comprises 85 poems, ranging in length from just a few lines (Life Is Motion) to several hundred (The Comedian as the Letter C) (see the footnotes[1] for the table of contents). Harmonium was reissued in 1931 with three poems omitted and fourteen new poems added.[...
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Februari 2023. Dalam fisika, teorema Lamy adalah persamaan yang menghubungkan panjang tiga vektor yang sebidang, setumpu dan tak segaris (yang menyebabkan suatu objek berada pada kesetimbangan statis), dengan sudut yang berhadapan dengan vektor-vektor yang bersesuai...
Canadian actor (born 1992) Avan JogiaJogia in 2019BornAvan Tudor Jogia (1992-02-09) February 9, 1992 (age 31)Vancouver, British Columbia, CanadaCitizenship Canada United Kingdom OccupationActorYears active2006–presentPartnerHalsey (2023–present) Avan Tudor Jogia (/ˈævən ˈdʒoʊɡiə/ AV-ən JOH-ghee-ə;[1] born February 9, 1992) is a Canadian actor and singer. He received recognition for portraying Danny Araujo in the television film A Girl Like Me: The Gwen Araujo S...
Japanese anime television series Puella Magi Madoka MagicaVolume 1 Blu-ray cover, featuring the two protagonists, Madoka Kaname (right) and Homura Akemi (left)魔法少女まどか☆マギカ(Mahō Shōjo Madoka Magika)GenreDark fantasy[1]Magical girl[2]Psychological thriller[3]Created byMagica Quartet Anime television seriesDirected byAkiyuki ShinboYukihiro MiyamotoProduced byAtsuhiro Iwakami (Aniplex)Yoshinao Doi (Nitroplus)Osamu Hosokawa (Hakuhodo DY...
Administrative city in Jeju, South Korea Administrative city in Jeju, South KoreaJeju 제주시Administrative cityKorean transcription(s) • Hangul제주시 • Hanja濟州市 • Revised RomanizationJeju-si • McCune-ReischauerCheju-siOverview of Jeju City FlagEmblem of Jeju CityLocation in South KoreaCoordinates: 33°30′47″N 126°31′23″E / 33.513°N 126.523°E / 33.513; 126.523CountrySouth KoreaProvinceJejuAdmini...
International cricket tour English cricket team in Pakistan in 2005–06 Pakistan EnglandDates 31 October – 21 December 2005Captains Inzamam-ul-Haq Michael VaughanMarcus TrescothickTest seriesResult Pakistan won the 3-match series 2–0Most runs Inzamam-ul-Haq (431) Ian Bell (313)Most wickets Shoaib Akhtar (17) Andrew Flintoff (13)Player of the series Inzamam-ul-Haq (PAK)One Day International seriesResults Pakistan won the 5-match series 3–2Most runs Kamran Akmal (24...
1953 film The Broken HorseshoeOriginal Australian daybillDirected byMartyn C. WebsterWritten byA.R. RawlinsonBased onthe television serial by Francis DurbridgeProduced byErnest G. RoyStarringRobert Beatty Elizabeth SellarsCinematographyGerald GibbsEdited byJoseph SterlingMusic byWilfred BurnsProductioncompanyNettlefold Films (UK)Distributed byButcher's Film ServiceRelease date1953 (UK)Running time77 minutesCountryUnited KingdomLanguageEnglish The Broken Horseshoe is a 1953 British B crime fil...
Former NASCAR team This article is about the former NASCAR team. For the former Australian Touring Car team, see Pinnacle Motorsport. For the current Irish licensed-Asian based single seater team, see Pinnacle Motorsport (auto racing team). This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: FILMAR Racing – news · newsp...
В статье не хватает ссылок на источники (см. рекомендации по поиску). Информация должна быть проверяема, иначе она может быть удалена. Вы можете отредактировать статью, добавив ссылки на авторитетные источники в виде сносок. (5 января 2014)Toyota Rush Toyota Rush (2018—2023) Общие данные Пр...
Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne s'appuie pas, ou pas assez, sur des sources secondaires ou tertiaires (mars 2022). Pour améliorer la vérifiabilité de l'article ainsi que son intérêt encyclopédique, il est nécessaire, quand des sources primaires sont citées, de les associer à des analyses faites par des sources secondaires. Pour les articles homonymes, voir ENSG. École nationale supérieure de géologieLogo (2019) de l'E...
Pinales adalah ordo di divisi Pinophyta, kelas Pinopsida, terdiri dari semua tumbuhan runjung. Karakteristik yang membedakan adalah struktur reproduksi yang dikenal sebagai strobilus yang diproduksi oleh semua divisi Pinales. Semua tumbuhan runjung yang tidak punah, seperti cedar, celery-pine, sipres, fir, juniper, larch, pinus, redwood, spruce, yew dan Araucaria araucana diklasifikasikan. Beberapa fosil tumbuhan runjung, termasuk ordo lain yang berbeda dalam divisi Pinophyta. Pinales Pinus s...
Bourchier knot compilation, Tawstock Church, Devon A heraldic knot (referred to in heraldry as simply a knot) is a knot, unknot, or design incorporating a knot used in European heraldry.[1] While a given knot can be used on more than one family's achievement of arms, the family on whose coat the knot originated usually gives its name to the said knot (the exception being the Tristram knot). These knots can be used to charge shields and crests, but can also be used in badges or as stan...
.jpg)
.svg)
