Emniyet, asayiş ve kamu düzeni Adli kolluk hizmetleri
Büyüklük
7.217 Personel (Haziran 2021 itibarıyla)[4]
3 adet CASA CN-235[5] 14 adet Bell 412[6][7] 4 adet Dost Sınıfı Gemi[8] 18 adet 80 Sınıfı Bot [9][10] 5 adet SAR-33 Sınıfı Bot[11] 4 adet SAR-35 Sınıfı Bot[12] 4 adet Arama Kurtama Botu[13] 13 adet KAAN-33 sınıfı Bot[14] 9 adet KAAN-29 sınıfı Bot[15] 10 adet KAAN-19 sınıfı Bot[16] 18 adet KAAN-15 sınıfı Bot[17] 4 adet Sahil Güvenlik Korveti[18]
Osmanlı döneminde Rüsumet Emaneti adıyla kurulmuş ve 13 Temmuz 1982 tarihli ve 2692 sayılı Yasa ile özerk bir yapıya kavuşturulmuş olan Komutanlık, İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görev yapmaktadır. Seferberlik ve savaş hallerinde, Komutanlığın Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek bölümleri Deniz Kuvvetleri Komutanlığı emrine girer; kalan bölümleriyse normal görevlerine devam eder.[21][22]
Komutanlığın görevi emniyet ve asayişi sağlamak, halkın can ve mal güvenliği ile kamu düzeninin korumak, adli kolluk görevlerini yapmak ve kanunların kendisine verdiği diğer görevleri yerine getirmektir. Sahil Güvenlik personeli uçucu ve kurbağa adamlar olmak üzere; subay, astsubay, uzman, öğrenci, sivil memur ve işçilerden oluşmaktadır.
Emniyet Müdürlüklerine bağlı Deniz Limanı Şube Müdürlükleriyle birlikte Türkiye sahil ve denizlerinde asayiş, arama kurtarma, can ve mal güvenliğini sağlama gibi görevleri yerine getiren iki kurumdan biridir.
Tarihçe
İstanbul dışındaki sahillerin korunması ve kaçakçılığın izlenip önlenmesi için kurulmuş olan Taşra Gümrük İdareleri 1859 yılında, başkentte aynı amaçla kurulmuş olan İstanbul Emtia Gümrük Eminliğine bağlanmıştır. 1861 yılında kurumun adı Rüsumat Emaneti olarak değiştirilmiştir. 1886 yılına gelindiğindeyse Jandarmaya bağlı Kordon Bölükleri oluşturulmuştur.
Cumhuriyetin ilanın ardından, 1932 yılında 1917 sayılı Kanun ile Genelkurmay Başkanlığına bağlı Gümrük Muhafaza Umum Komutanlığı kurulmuştur. Denizden yapılacak kaçakçılığın önlenmesi ve karasularının güvenliğinin sağlanması görevleri bu Komutanlığa verilmiştir. Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığı görev yönünden Gümrük ve Tekel Bakanlığı, deniz sınırlarının güvenliği ve personelin eğitimi bakımından Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde 1956 yılına kadar bu faaliyetlerini sürdürmüştür.
1956 yılında lağvedilen bu kuruluşun görevleri Jandarma Genel Komutanlığına devredilmiştir. 1967 yılından itibaren Sahil Güvenlik Teşkilatı kurulması için başlatılan çalışmalar sonucunda, 13 Temmuz 1982 tarihinde 2692 sayılı Kanun kabul edilerek Sahil Güvenlik Teşkilatı kurulmuştur. 1 Eylül 1982 tarihinden itibaren fiilen göreve başlayan Sahil Güvenlik Komutanlığı, 1 Ocak 1985 tarihine kadar Jandarma Genel Komutanlığına bağlı olarak görev yapmıştır. Komutanlık bu tarihten beri İçişleri Bakanlığına bağlıdır.
Komutanlık 24 Haziran 2003 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren kanun değişikliğiyle müstakil yapıya kavuşmuştur. 15 Temmuz Darbe Girişiminin ardından ilan edilen olağanüstü hal kapsamında 27 Temmuz 2016'da Resmi Gazete'de yayımlanan 25 Temmuz 2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Komutanlık sivilleştirilmiş; Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşu içerisinden çıkarılarak sadece İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı emrine girmesi yalnızca seferberlik ve savaş halleriyle sınırlandırılarak Bakanlar Kurulu kararı koşulu getirilmiştir. Ayrıca Komutanlığın tamamının, Kuvvet Komutanlığı emrine girebileceğine dair hüküm kaldırılarak emre girecek birimlerin belirlenmesinde Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.[21][22]
Görevleri
Sahil Güvenlik Komutanlığı, Türkiye'nin bütün sahillerinde, iç suları Marmara Denizi ile İstanbul ve Çanakkale boğazlarında, liman ve körfezlerinde, karasularında, münhasır ekonomik bölgesi ile ulusal ve uluslararası hukuk kuralları uyarınca egemenlik ve denetimi altında bulunan deniz alanlarında kanunlarla belirlenen kolluk görevlerini yerine getirir. Bu görevler şunlardır:[21]
Deniz yolu ile yapılan her türlü kaçakçılık eylemini ve aşağıdaki kanunlara aykırı eylemleri önlemek, izlemek, suçluları yakalamak, gerekli işlemleri yapmak, yakalanan kişi ve suç vasıtalarını yetkili makamlara teslim etmek:
1710 sayılı Eski Eserler Kanunu
2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu
Liman sınırları dışında aşağıdaki kanun ve hükümlere aykırı eylemleri önlemek, izlemek, suçluları yakalamak, gerekli işlemleri yapmak, yakalanan kişi ve suç vasıtalarını yetkili makamlara teslim etmek:
815 sayılı Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarda Karasuları Dahilinde İcraî Sanat ve Ticaret Hakkında Kanun
3222 sayılı Telsiz Kanunu
4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanunu
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
1234 sayılı Hayvanların Sağlık Zabıtası Hakkında Kanunu
6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu
5682 sayılı Pasaport Kanununa
5683 sayılı Yabancıların Türkiye‘de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanunu
2548 sayılı Gemi Sağlık Resmî Kanunu
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu
Seyir güvenliği ile demirleme, bağlama, avlanma, dalgıçlık ve bayrak çekme ile ilgili hükümler
Deniz ve hava araçları ile denizlerdeki tesislerden yapılacak her türlü kirletmelerle ilgili hükümler
Belirtilen konulara ilişkin uluslararası antlaşmalar
5202 sayılı Deniz ve Kıyılarda Görülecek Başıboş Mayın, Patlayıcı Madde ve Şüpheli Cisimlerin Yok edilmeleri Hakkında Kanun'un uygulanmasında gerekli koruma tedbirlerini alarak ilgililere haber vermek.
Deniz seyir yardımcılarının ilgili hükümlere göre çalışma durumlarını, yetkili kuruluşlarca konulan deniz engelleri ile batık işaretlerinin sürekliliğini izlemek, kontrol etmek, görülen aksaklık ve noksanlıkları ilgililere bildirmek.
Uluslararası Denizde Arama ve Kurtarma Sözleşmesi'nin öngördüğü düzeyde arama ve kurtarma görevlerini icra etmek.
Türkiye'nin karasularına giren mültecileri silah, mühimmat ve benzeri savaş araçlarından arındırmak ve bu mülteciler ile bulundurdukları silah, mühimmat ve benzeri savaş araçlarını ilgililere teslim etmek.
Görev alanları içinde genel güvenlik kuvvetlerince takibi gerekli suçlarla, karada başlayıp denizde devam eden yukarıda belirtilen suçlar dışındaki suçların izlenmesinde ve suçluların yakalanmasında diğer güvenlik kuvvetlerine yardım etmek, gerektiğinde suçluları yakalayıp yetkili makamlara teslim etmek.
Yetkileri
Sahil Güvenlik Komutanlığı mensupları, kendilerine Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu ile verilen görevleri yerine getirmede, silah kullanma yetkisi dâhil kanunların diğer güvenlik kuvvetlerine tanıdığı bütün hak ve yetkilere sahiptir.
Liman sınırları içinde ve dışında Türk kanunlarına göre cezalandırılması gereken eylemlere, ilgili kanun ve uluslararası antlaşma hükümlerine göre müdahale ederler. Suçun denizde başlayıp karada devam etmesi ya da suçluların karaya geçmesi hallerinde, yetkili güvenlik kuvveti olaya müdahale edene dek suç delillerinin kaybolmasını ve suçluların kaçmasını önlemek amacıyla yetkilerini karada da sürdürürler. Durum, en kısa sürede gerekli imkânlar kullanılarak yerel mülki amire bildirilir.[21]