มหาอำมาตย์เอก พลตรี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (22 ธันวาคม พ.ศ. 2408 - 10 ธันวาคม พ.ศ. 2478) เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา ร่วมพระชนนีกับสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า และสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เป็นพระราชบิดาในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรมเป็นพระองค์แรก นอกจากนี้ยังทรงเคยดำรงตำแหน่งอธิบดีศาลฎีกาในระหว่าง พ.ศ. 2455-2461 ทรงเป็นต้นราชสกุลสวัสดิวัตน์[1]
พระประวัติ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เมื่อครั้งทรงพระเยาว์
ประสูติ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 60 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประสูติแต่สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม) ประสูติเมื่อวันศุกร์ เดือนยี่ ขึ้น 5 ค่ำ ปีฉลูสัปตศก จ.ศ. 1227 ตรงกับวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2408 เมื่อแรกประสูติพระองค์มีพระอิสริยยศที่ พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานคาถาพระราชทานพระนามเป็นภาษามคธ ซึ่งสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร ได้แปลไว้ว่า[2]
"กุมารน้อยของเรานี้ จงมีชื่อว่า สวัสดิโสภณ ขอบุตรของเราผู้เกิดแต่เปี่ยมผู้มารดา จงบรรลุความเจริญฯ ขอบุตรนี้จงมีอายุยืน ไม่มีอุปัทวทุกข มั่งคั่ง มีโภคสมบัติ มีทรัพย์มาก มีความสุข เป็นเสรีภาพ มีอำนาจโดยลำพังตัว ขอพระรัตนตรัย คือ พระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์นี้ และเทพเจ้าเป็นต้นผู้รักษารัฐมณฑล จงอภิบาลกุมารน้อยของเรานั้น ในกาลทุกเมื่อ ขอบุตรของเรานั้น พึงเป็นผู้มีเดช มีกำลังมาก มีฤทธานุภาพใหญ่ มีปัญญา และปรีชาในประโยชน์อย่างใด พึงรักษาตระกูลให้สำเร็จประโยชน์อย่างนั้น เทอญ "
พระองค์เป็นพระราชโอรสพระองค์สุดท้ายที่ประสูติแต่สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา โดยมีพระเชษฐาและพระเชษฐภคินีร่วมพระมารดา ได้แก่
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
- สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี
- สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
- สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
ผนวช
วันที่ 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2432 ทรงผนวชเป็นพระภิกษุ ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยมีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ เป็นพระอุปัชฌาย์ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (สา ปุสฺสเทโว) เป็นพระศีลาจารย์ และพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ผนวชแล้วเสด็จไปประทับ ณ วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร ถึงวันที่ 11 กรกฎาคม ศกนั้น จึงทรงย้ายไปประทับ ณ วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร[3] แล้วลาผนวชในวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2432[4]
การศึกษา
พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ ทรงเป็นเจ้านายไทยพระองค์แรก ๆ ที่ได้ไปศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ ทรงศึกษากฎหมายจากเบลเลียลคอลเลจ มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด
รับราชการ
เสด็จกลับมาดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรมพระองค์แรกตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2435[5] ทรงปรับปรุงกิจการศาลแบบเก่า ถึงปี พ.ศ. 2437 จึงโปรดเกล้าฯ ให้ไปราชการในยุโรป[6]เพื่อถวายอภิบาลสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ (รัชกาลที่ 6) ที่เสด็จไปศึกษา ณ สหราชอาณาจักรและในยุโรป ตลอดจนปฏิบัติราชการทางการทูตในยุโรปนานถึง 4 ปี ระหว่างปี พ.ศ. 2436 - 2440 นับว่ามีความสำคัญยิ่งเพราะเป็นช่วงระยะเวลาเกิดวิกฤตการณ์ ร.ศ.112 และต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 6 เมื่อ พ.ศ. 2466 ทรงรับตำแหน่งอธิบดีศาลฎีกาพระองค์ที่ 3 ระหว่างวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2455 - 31 สิงหาคม พ.ศ. 2461
ในปี พ.ศ. 2461 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณในตำแหน่งนายกสภากรรมการร่างประมวลกฎหมาย และให้ทรงเป็นที่ปรึกษาพิเศษในการร่างพระราชบัญญัติ
เมื่อ พ.ศ. 2441 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าต่างกรม มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นสวัสดิวัดนวิศิษฎ์[7]
ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนกรมขึ้นเป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เมื่อ พ.ศ. 2456[8] และทรงได้รับการโปรดเกล้าให้เลื่อนกรมเป็นกรมพระอีกครั้งในวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2466 มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า "พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ สยามมิศรราชมาตุลาธิบดี ศรีพัชรินทรโสรานุชาร์ย มานวธรรมศาสดรวิธาน นิรุกติปรติภานพิทยโกศล โศภนมิตรสุจริตอาร์ชวาศัย ศรีรัตนไตรยสรณาภิรัต ชเนตภูมิปะภัทปิยมานมนุญ สุนทรธรรมย์บพิตร์" ทรงศักดินา 15000[9] เนื่องด้วย พระองค์เป็นพระมาตุลา (น้า) อยู่แต่พระองค์เดียว สมควรจะยกย่องพระอิศริยยศให้ยิ่งขึ้น สนองพระคุณูปการ และความจงรักภักดีซึ่งได้มีมาแต่หนหลัง
ทรงฉลองพระองค์อย่างเทศ พระอิสริยยศ สมเด็จกรมพระ
ต่อมาในพิธีบรมราชาภิเษกพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อวันจันทร์ที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2468 (นับแบบปัจจุบันตรงกับ พ.ศ. 2469) จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เฉลิมพระเกียรติยศขึ้นเป็น " สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ฯ " เนื่องด้วยทรงมีอุปการคุณต่อองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในฐานเป็นพระมาตุลาธิบดี (น้า) อยู่แต่พระองค์เดียว[10]
สิ้นพระชนม์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ สิ้นพระชนม์ใน ณ เกาะปีนัง เมื่อเวลา 4 นาฬิกา วันอังคาร เดือนอ้าย ขึ้น 15 ค่ำ ปีกุน สัปตศก จ.ศ. 1297 ตรงกับวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2478 พระชันษาได้ 70 ปี หลังจากทรงพระประชวรเนื่องจากตกรถยนต์เมื่อเสด็จเมืองอิโปห์ และ มีอาการ เจ็บพระนาภี และ เส้นพระโลหิตในพระเศียรแตก[11] พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดปาตูลันจัง (วัดปิ่นบังอร) วันอาทิตย์ที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2478 เวลา 17:00 น. และ ได้ส่งพระอัฐิกลับกรุงเทพทางรถไฟ เพื่อประดิษฐาน ณ วัดราชาธิวาส เมื่อวันศุกร์ที่ 27 ธันวาคม พ.ศ. 2478
พระโอรส-ธิดา
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ทรงเป็นต้นราชสกุลสวัสดิวัตน์ มีพระชายาและหม่อม รวม 10 ท่าน ได้แก่
- หม่อมลมุล (สกุลเดิม พิศลยบุตร) ธิดาพระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม พิศลยบุตร) กับ ปราง สมบัติศิริ (ทั้ง 3 เป็นพี่น้องกัน โดยหม่อมลมุลเป็นพี่สาวของหม่อมหุ่นและหม่อมศรีตามลำดับ)
- หม่อมหุ่น (สกุลเดิม พิศลยบุตร) ธิดาพระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม พิศลยบุตร)
- หม่อมศรี (สกุลเดิม พิศลยบุตร) ธิดาพระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม พิศลยบุตร)[12]
- หม่อมราชวงศ์เสงี่ยม ท.จ. (พ.ศ. 2443) (ราชสกุลเดิม สนิทวงศ์) หม่อมห้ามพระราชทาน ธิดาในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ กับหม่อมเขียน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม ศศิสมิต) [13]
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี ป.จ. (พ.ศ. 2472) (พระนามเดิม หม่อมเจ้าหญิงอาภาพรรณี คัคณางค์) พระชายา พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร กับหม่อมสุ่น คัคณางค์ ณ อยุธยา
- หม่อมสุดใจ
- หม่อมเจ้าฉวีวิลัย (ราชสกุลเดิม คัคณางค์) ชายา พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร กับหม่อมสุ่น คัคณางค์ ณ อยุธยา
- หม่อมเร่ (สกุลเดิม บุนนาค) ธิดาขุนอนุมานพลนิกร (พลอย บุนนาค) กับทรัพย์ (สกุลเดิม สิทธิโรจน์)
- หม่อมลัภ (สกุลเดิม บุนนาค) ธิดาขุนอนุมานพลนิกร (พลอย บุนนาค) กับทรัพย์ (สกุลเดิม สิทธิโรจน์)
- หม่อมพงษ์ (สกุลเดิม บุณยรัตพันธุ์) ธิดาร้อยโท สามชัย บุณยรัตพันธุ์
โดยมีพระโอรสธิดารวมทั้งหมด 48 องค์ เป็นชาย 22 องค์ และหญิง 26 องค์
พระนัดดา
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ มีพระนัดดารวม 69 คน ดังนี้
- หม่อมเจ้าวิศิษฎ์สวัสดิรักษ์ สวัสดิวัตน์ มีโอรสธิดา 6 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์อุฑฑินวิศิษฎ์ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์หญิงโพยมศรี สุขุม
- หม่อมราชวงศ์หญิงนภาศรี บุรณศิริ
- ท่านผู้หญิงนภกานต์ สุวรรณจินดา
- หม่อมราชวงศ์หญิงวิมลโพยม อนิรุทธเทวา
- หม่อมราชวงศ์หญิงปรียางค์ศรี วัฒนคุณ
- หม่อมเจ้าหญิงนงลักษณ์ทัศนีย์ ทองใหญ่ มีโอรส 3 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์ (ไม่มีนาม) ทองใหญ่
- หม่อมราชวงศ์ทองใหญ่ ทองใหญ่
- หม่อมราชวงศ์ทองน้อย ทองใหญ่
- หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัตน์ มีธิดา 4 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์หญิงปิ่มสาย อัมระนันทน์
- หม่อมราชวงศ์หญิงสายสวัสดี สวัสดิวัตน์ ทอมสัน
- หม่อมราชวงศ์หญิงสมานสนิท กาญจนะวณิชย์
- หม่อมราชวงศ์หญิงสายสิงห์ ศิริบุตร
- หม่อมเจ้าโสภณภราไดย สวัสดิวัตน์ มีโอรสธิดา 8 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์พรรธณภณ สวัสดิวัตน์ (นามเดิม: หม่อมราชวงศ์ฉัตรโสภณ)
- หม่อมราชวงศ์เดชธาร สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์หญิงวรรณโสภา หวังแก้ว
- หม่อมราชวงศ์หญิงปรียาภา เดนท์
- หม่อมราชวงศ์เกียรติโสภณ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์ลาภโสภณ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์กุลโสภณ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์มิตรโสภณ สวัสดิวัตน์
- หม่อมเจ้าสวัสดีประดิษฐ์ สวัสดิวัตน์ มีโอรสธิดา 5 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์หญิงปณิตา ฮอลล์
- หม่อมราชวงศ์หญิงนยนา กุญชร
- หม่อมราชวงศ์ประภัสสร สวัสดิวัตน์ (นามเดิม: หม่อมราชวงศ์ศัสติประดิษฐ์)
- หม่อมราชวงศ์หญิงสุจิตรา เฟลส์
- หม่อมราชวงศ์วิทัศดีประดิษฐ์ สวัสดิวัตน์
- หม่อมเจ้าหญิงรัสสาทิศ กฤดากร มีโอรส 1 คน ได้แก่
- ศกุนตลา ปัทมะศังข์ มีโอรสธิดา 3 คน ได้แก่
- รังสิมันต์ ปัทมะศังข์
- คุณหญิงรังสิมา หวั่งหลี
- เกวลี จำรัสโรมรัน
- หม่อมเจ้ากอกษัตริย์ สวัสดิวัตน์ มีโอรสธิดา 3 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์หญิงวงศ์ฉวี Heng
- หม่อมราชวงศ์หญิงพาณีนาถ Yang
- หม่อมราชวงศ์ภาสมานพ สวัสดิวัตน์
- หม่อมเจ้าหญิงสุลัภวัลเลง วิสุทธิ มีโอรส 3 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์เกษมวิสุทธิ์ วิสุทธิ
- หม่อมราชวงศ์สุทธิสวัสดิ์ วิสุทธิ
- หม่อมราชวงศ์โสรัจจ์ วิสุทธิ
- สุเลสลัลเวง สิริกาญจน มีโอรสธิดา 3 คน ได้แก่
- ประภัสสร เศรษฐบุตร
- สิริพันธ์ สิริกาญจน
- ประไพศิริ สิริกาญจน
- หม่อมเจ้าหญิงสีดาดำรวง ชุมพล มีโอรส 2 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์ศักดิสาณ ชุมพล
- หม่อมราชวงศ์พฤทธิสาณ ชุมพล
- มัทรีโสภนา ดุลยจินดา มีโอรสธิดา 2 คน ได้แก่
- ฉวีพันธุ์ ฮันตระกูล
- เกรียงศักดิ์ ดุลยจินดา
- วิสาขานุจฉวี อุตากาวา มีโอรสธิดา 3 คน ได้แก่
- Ann Hunziker
- Jims Utagawa
- Steven Utagawa
- หม่อมเจ้าอำนอร์สวัสดิ์ สวัสดิวัตน์ มีโอรสธิดา 2 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์พันธุ์เทพสวัสดิ์ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์หญิงจิตติพัณณา สวัสดิวัตน์
- หม่อมเจ้าบุญทัดสวัสดี สวัสดิวัตน์ มีธิดา 2 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์หญิงสิริวัลย์ เกษมสันต์
- หม่อมราชวงศ์หญิงวัลย์วาณี สวัสดิวัตน์
- หม่อมเจ้านรรยราช สวัสดิวัตน์ มีโอรสธิดา 3 คน ได้แก่
- หม่อมราชวงศ์ประเดิมสวัสดิ์ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์หญิงนรรยโสภาคย์ สวัสดิวัตน์
- หม่อมราชวงศ์หญิงจุฬาวิลาศ สวัสดิวัตน์
- หม่อมเจ้าภากูล สวัสดิวัตน์ มีโอรส 1 คน ได้แก่
พระเกียรติยศ
พระอิสริยยศ
ธรรมเนียมพระยศของ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ |
|---|
 ธงประจำพระอิสริยยศ |
 ตราประจำพระองค์ |
| การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
|---|
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
|---|
| การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
|---|
- พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ (22 ธันวาคม พ.ศ. 2408 - 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411)
- พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ (1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441)
- พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 - 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2466)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2466 - 15 มีนาคม พ.ศ. 2469)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (15 มีนาคม พ.ศ. 2469 - 10 ธันวาคม พ.ศ. 2478)
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย
พระตราประจำพระองค์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ในฐานะสมาชิกเครื่องราชอิสริยาภรณ์เซราฟีม
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ
พระยศ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ |
|---|
| รับใช้ |  ไทย |
|---|
| แผนก/สังกัด | กองทัพบกสยาม |
|---|
| ชั้นยศ |  นายพลตรี |
|---|
พระยศพลเรือน
พระยศทหาร
พระอนุสรณ์
พระอนุสาวรีย์
พระอนุสาวรีย์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ บริเวณ สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน
สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน ได้จัดสร้างพระอนุสาวรีย์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ในลักษณะประทับยืน บริเวณสระบัววิคตอเรีย ด้านหน้าสถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน ถนนพระราม1 แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร อันเป็นวังที่ประทับเดิมของพระองค์ท่าน
วังที่ประทับ
วังที่ประทับของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์
1.วังปทุมวัน หรือ วังนอก รับพระราชทาน จากสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวสาอัยยิกาเจ้า พระเชษฐภคินีของสมเด็จฯ ตั้งอยู่ริมคลองบางกะปิ (คลองแสนแสบ) เขตปทุมวัน ใกล้กับวังสระปทุม และวังวินด์เซอร์ ปัจจุบัน สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ให้เช่า โดยเป็นที่ตั้งของสถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน
2.วังถนนพระอาทิตย์ (เลขที่ 19 ถนนพระอาทิตย์ ) รับพระราชทาน จาก ร. 7 ปัจจุบัน สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ให้เช่า โดยเป็นที่ตั้งของ ยูนิเซฟ และที่ทำการของสำนักงานองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations - FAO)
ราชตระกูล
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ↑ "ประกาศกรมราชเลขานุการ เรื่อง พระราชทานนามสกุล สำหรับสืบเชื้อพระวงศ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 32 (0 ง): 138. 18 เมษายน 2458. สืบค้นเมื่อ 26 พฤศจิกายน 2561.
- ↑ จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, คาถาพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระนามพระราชโอรสธิดา, โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, พ.ศ. 2472
- ↑ "ข่าวพระองค์เจ้า และหม่อมเจ้าทรงผนวช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 6 (15): 124–5. 14 กรกฎาคม 2432. สืบค้นเมื่อ 21 กันยายน 2559.
- ↑ "ข่าวลาผนวช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 51 (15): 447. 23 มีนาคม 2432. สืบค้นเมื่อ 21 กันยายน 2559.
- ↑ "ประกาศตั้งตำแหน่งเสนาบดี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 9 (4): 28. 24 เมษายน ร.ศ. 111. สืบค้นเมื่อ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2561.
- ↑ "พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 11 (31): 236. 28 ตุลาคม ร.ศ. 113. สืบค้นเมื่อ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2561.
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ในการพระราชทาน พระสุพรรณบัตร, เล่ม 15, ตอน 33, 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441, หน้า 341
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนกรม ตั้งกรม ตั้งพระองค์เจ้า และตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 30, ตอน ก, 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456, หน้า 329
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสถาปนา เลื่อนกรม ตั้งกรม ตั้งพระองค์เจ้า และตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 40, ตอน ง, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2466, หน้า 2600
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาพระอิสริยศเฉลิมพระอภิไธยและเลื่อนกรมพระราชวงศ์, เล่ม 42, ตอน 0 ก, 21 มีนาคม พ.ศ. 2468, หน้า 372
- ↑ สาส์นสมเด็จ ลายพระหัตถ์สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงศ์ และ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ (ภาคที่ ๗) พิมพ์ในงานพระราชทานเพิงศพ เสวกโท พระอโศกมนตรี (เรียม เศวตเศรณี) ณ วัดมกุฎกษัตริยาราม วันที่ ๒๗ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๔ หน้าที่ ๓๒ - ๓๓
- ↑ "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 6 (9): 81. 2 มิถุนายน พ.ศ. 2432.
- ↑ "หม่อมราชวงศ์หญิงเสงี่ยม ท.จ. (พ.ศ. 2443) (ราชสกุลเดิม สนิทวงศ์)" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-10-02. สืบค้นเมื่อ 2020-09-01.
- ↑ "พระราชพิธี ศรีสัจปานกาล พระราชทานพระไชยวัฒน์ องค์เล็กและเครื่องราชอิสริยาภรณ์และตั้งองคมนตรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 9 (26): 201. 25 กันยายน ร.ศ. 111. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "พระราชทานเครื่องราชอิสริยยศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (0 ง): 1964. 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "ข่าวในพระราชสำนักนี้ รายพระนามและนามผู้ที่จะได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ในงานพระราชพิธีฉัตรมงคล" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 29 (0 ง): 1829. 17 พฤศจิกายน ร.ศ. 131. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "รายพระนามและนาม สมาชิกสมาชิกา เครื่องราชอิสริยาภรณ์สำหรับตระกูลจุลจอมเกล้า พระราชทานในงานพระราชพิธีฉัตรมงคล เมื่อวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 39 (0 ง): 2283. 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2465. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2020-06-26. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "พระราชทานตรารัตนวราภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 31 (0 ง): 2373. 10 มกราคม พ.ศ. 2457. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายหน้าและฝ่ายใน (หน้า ๒๙๓๑)
- ↑ 20.0 20.1 20.2 "ส่งเหรียญดุษฎีมาลาออกไปพระราชทาน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 11 (45): 384. 3 กุมภาพันธ์ ร.ศ. 113. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-02-10. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 21 (32): 565. 6 พฤศจิกายน ร.ศ. 123. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบัน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 25 (35): 1012. 29 พฤศจิกายน ร.ศ. 127. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27 (0 ง): 2410. 11 มกราคม ร.ศ. 129. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ "พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ฝ่ายหน้า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 43 (0 ง): 3120. 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2469. สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม พ.ศ. 2564.
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, [1]
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานรานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม ๑๔, ตอน ๘, ๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๔๐, หน้า ๙๐
- ↑ "พระราชทานยศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 29: 197. 28 เมษายน 2455. สืบค้นเมื่อ 6 มีนาคม 2564.
- ↑ "พระราชทานยศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30: 11. 6 เมษายน 2456. สืบค้นเมื่อ 6 มีนาคม 2564.
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, รายพระนามและนาม ผู้ที่ได้รับพระราชทานเลื่อนพระเกียรติยศและเกียรติยศ ในงานพระราชพิธีฉัตรมงคล, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๓๗, ๑๖ พฤศจิกายน ๒๔๕๖
- บรรณานุกรม
- สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตรื กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตรื กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 77-78. ISBN 978-974-417-594-6
- Jeffy Finestone. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดา พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปรียนันทนา รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง
|
|---|
สมเด็จพระ /
กรมสมเด็จพระ | | |
|---|
| กรมพระยา | |
|---|
| กรมพระ | |
|---|
| กรมหลวง | |
|---|
| กรมขุน | |
|---|
| กรมหมื่น | |
|---|
 = สืบราชสมบัติ = สยามมกุฎราชกุมาร- * = กรมพระราชวังบวร
- ตัวเอียง = ฝ่ายใน
- ตัวหนา = ยังทรงพระชนม์
- † = หลังสิ้นพระชนม์
- X = ถอดจากฐานันดรศักดิ์
|
|
|
|---|
| รัชกาลที่ 1 | | |
|---|
| รัชกาลที่ 2 | |
|---|
| รัชกาลที่ 3 | |
|---|
| รัชกาลที่ 4 | |
|---|
| รัชกาลที่ 5 | |
|---|
| รัชกาลที่ 6 | ไม่มีพระราชโอรส |
|---|
| รัชกาลที่ 7 | ไม่มีพระราชโอรส-ธิดา |
|---|
| รัชกาลที่ 8 | ไม่มีพระราชโอรส-ธิดา |
|---|
| รัชกาลที่ 9 | |
|---|
| รัชกาลที่ 10 | |
|---|
()* สืบราชสมบัติ** กรมพระราชวังบวรสถานมงคล()^ สยามมกุฎราชกุมารX ถูกถอดจากฐานันดรศักดิ์ |
|
|---|
| อธิบดีศาลฎีกา | | |
|---|
| ประธานศาลฎีกา | |
|---|
_%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%A3.jpg)
.svg)
.svg)
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
