Stanisław Sołtan

Stanisław Sołtan

Sołtan
Rodzina	Sołtanowie herbu Syrokomla
Data urodzenia	1756
Data śmierci	1836
Odznaczenia

Stanisław Pereświet-Sołtan herbu Sołtan (ur. w 1756, zm. w 1836) – marszałek nadworny litewski od 1791, w 1790 roku mianowany podkomorzym litewskim^[1], generał major armii Wielkiego Księstwa Litewskiego od 1782 roku, chorąży wielki litewski w 1782 roku^[2], członek Komisji Policji Obojga Narodów w 1792 roku^[3], wolnomularz^[4].

Życiorys

Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego^[5]. Jako poseł słonimski wybrany został ze stanu rycerskiego sędzią Sejmu Czteroletniego w 1788 roku^[6]. Był działaczem Stronnictwa Patriotycznego i członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. W czasie wojny polsko-rosyjskiej, na zebraniu 23 lipca 1792 był przeciwny decyzji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o jego przystąpieniu do konfederacji targowickiej i zalecał kontynuowanie oporu i wyjazd króla do obozu wojskowego celem wzmocnienia morale walczącej armii. 24 lipca udał się na emigrację do Saksonii. Był jednym z organizatorów insurekcji kościuszkowskiej na Litwie. Był aresztowany przez Smoleńską Komisję Śledczą w 1794 roku^[7], został w drodze wyjątku skazany na osiedlenie w Kazaniu^[8]. W 1812 został prezesem utworzonej przez cesarza Napoleona I Bonaparte Komisji Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

W 1791 roku odznaczony Orderem Orła Białego, w 1782 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława^[9], w 1813 roku odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Legii Honorowej^[10][11].

W 1781 roku był członkiem lóż wolnomularskich Litwin Gorliwy i Doskonała Jedność^[12].

Przypisy

1. Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 152.
2. Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 241.
3. Ciąg dalszy Kalendarzyka narodowego i obcego na rok ... 1792 czyli II część, z konstytycyami od roku 1788 dnia 6 października do roku 1791 dnia 23 grudnia przez daty oznaczonemi, [1792], s. 537.
4. Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Zamek Królewski, Warszawa 2008, s. 254; Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. II, Pruszków 2001, s. 177.
5. Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 310.
6. Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889, s. 99.
7. Макарова Г.В. Новые материалы о пребывании участников движения Т.Костюшко в России // Славяноведение. 1994 nr 3, s. 43.
8. Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 379.
9. Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 189.
10. Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Zamek Królewski, Warszawa 2008, s. 254.
11. Zbigniew Anusik: Sołtan (Pereświet-Sołtan) Stanisław h. własnego (1756–1836). [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XL/2000-2001 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2018-11-13].
12. Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 397.

Linki zewnętrzne

• Prezma, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 37 .

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 302993058
• PLWABN: 9810595256105606
• NUKAT: n2007131211