Mirosławiec

Mirosławiec

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Centrum miasta
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	wałecki
Gmina	Mirosławiec
Prawa miejskie	1303
Burmistrz	Piotr Pawlik (2010)
Powierzchnia	2,17 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	3064[1] 1412 os./km²
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	78-650
Tablice rejestracyjne	ZWA
Położenie na mapie gminy Mirosławiec Mirosławiec
Położenie na mapie Polski Mirosławiec
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Mirosławiec
Położenie na mapie powiatu wałeckiego Mirosławiec
53°20′38″N 16°05′14″E
TERC (TERYT)	3217034
SIMC	0967038
Urząd miejski ul. Wolności 37 78-650 Mirosławiec
Strona internetowa

Mirosławiec^[2] (dawniej Frydląd Marchijski, niem. Märkisch Friedland^[3]) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie wałeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mirosławiec^[4]. Położone na Pojezierzu Południowopomorskim, na północ od Jeziora Kosiakowo i na wschód od rzeki Korytnicy.

Siedziba nadleśnictwa. Tutejszy kościół parafialny jest siedzibą dekanatu.

Według danych z 31 grudnia 2013 r. miasto miało 3037 mieszkańców^[5].

Położenie

Mirosławiec jest położony we wschodniej części Pojezierza Wałeckiego^[6], będącym mezoregionem Pojezierza Południowopomorskiego.

Miasto znajduje się w południowo-wschodniej części woj. zachodniopomorskiego, w zachodniej części powiatu wałeckiego.

Mirosławiec leży w północnej Wielkopolsce, na historycznej ziemi wałeckiej^[7][8].

Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia miasta wynosi 2,17 km²^[9].

W latach 1946–1950 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego, w latach 1950–1975 do woj. koszalińskiego, a w latach 1975–1998 do woj. pilskiego. W latach 1954–1972 miasto nie należało, ale było siedzibą władz gromady Mirosławiec.

Warunki naturalne

We wschodniej części miasta przy stacji kolejowej znajduje się małe Jezioro Stacyjne. W odległości ok. 0,7 km na zachód od miasta płynie z północy na południe rzeka Korytnica, która dalej przepływa przez pobliskie Jezioro Korytnickie.

Historia

Pozostałości zamku w Mirosławcu

Miejscowość pierwotnie związana była z Brandenburgią oraz Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie z 1314 jako Nuve Vredeland, 1338 Nova Wrienwald, 1349 Vredelant, 1374 Fridelant, Vredelande, 1375 Fredelant Nova, 1400 Fredeland (1402-1408) Ffredeland, 1409 Frydelant, 1414 Fredelande, 1448 Fridlanth, 1448 Ffredlanth, 1462 Frydlanthek, 1251 (falsyfikat z końca XV w.) Fridlandia, Friedlandia, 1509 Fredelanth, Fredladel, Fradlandek, Fredland, 1523 Freylenth, 1553 Freydlanth, 1563 Friedland, 1564 Fridtlandt, 1565 New Frideland, 1577 Fredliandek, 1944 Märkisch Friedland^[10].

Na miejscu dzisiejszego miasta istniała stara osada słowiańska. W 1303 bądź 1314 roku margrabia brandenburski Waldemar lokował tu miasto wzmiankowane jako Nova Vredeland, w którym osiedlili się głównie niemieckojęzyczni koloniści z Meklemburgii. Miejscowość znajdowała się wówczas w nowo utworzonej Nowej Marchii. W 1314 roku była to własność szlachecka, której posiadaczami byli Henryk i Jan Wedlowie^[11]. Miasto rozwijało się jako ośrodek handlowy na szlaku Berlin – Królewiec. W 1349 w Mirosławcu odnotowano 70 łanów, a koloniści otrzymali na zagospodarowanie 4 lata wolnizny. W 1368 miasto weszło w skład Królestwa Polskiego. W 1409 wojska wójta Nowej Marchii Arndta von Badena zajęły i zniszczyły miasto oraz przekazały te ziemie we władanie Krzyżakom^[12][10].

Po pokoju toruńskim w 1466 r. ponownie włączono je do Korony Królestwa Polskiego, w której granicach pozostało aż do I rozbioru Polski w 1772 r. Granica Rzeczypospolitej została ustalona w ten sposób, że otaczała miasto w odległości zaledwie kilku kilometrów od trzech stron – południa, zachodu i północy. Faktycznie Frydląd pozostawał jednak od początków swojego istnienia pod władzą regionalnych panów feudalnych, rodu Wedlów (von Wedell), którzy posiadali tu zamek i w ramach liberalnej polityki I Rzeczypospolitej korzystali z daleko idącej niezależności. W 1553 miał miejsce pożar, w wyniku którego spłonęło całe miasto. W 1565 król Polski Zygmunt August na prośbę mieszczan mirosławskich zatwierdził przywilej z 1314 dotyczących dochodów miejskich^[10].

Miasto odnotowały historyczne regesty podatkowe. W 1563 miasto zapłaciło 6 florenów i 12 groszy szosu, z 60 kwart roli po 5 groszy. Rzemieślnicy zpłacili w tym roku jeden floren 22 grosze, a żydzi 2 floreny. W 1577 szos wyniósł 6 florenów 12 gr, a podatki pobrano z 60 kwart roli po 5 groszy. W 1579 miał miejsce pobór z 60 kwart roli płacą po 7,5 grosza, a z domów i od rzemieślników zapłacono razem 32 florenów i 17 groszy. W ciągu całego roku w mieście wyszynkowano 253 kłody piwa. W 1599 nastąpił podział miasta pomiędzy dwie siostry Barbarę i Elżbietę Frydlądzkie córki Jerzego Fryląndzkiego, a ród Blankenbergów. W części pań Frydlanckich odnotowano 35 mieszczan siedzących na 21 włókach, 2 włóki przed bramą miejską były niezagospodarowane, 7 włók mieszczańskich było w posiadaniu małoletnich właścicieli i były one zarządzane przez ich opiekunów. Odnotowano wówczas także w majętnościach pań frylądzkich 15 rzemieślników, a w tym 5 tkaczy, 4 sukienników, 2 szewców, bednarza, murarza, kuśnierza, piekarza, dwóch robotników najemnych, jednego pachołka. W części Henryka Blankenburga wymieniono 33 mieszczan siedzących na 21 włókach, 2 włóki niezagospodarowane za bramą miejską zwaną Młyńską, 6 włók w posiadaniu małoletnich i ich opiekunów, 15 rzemieślników w tym 4 szewców, 3 tkaczy, sukiennik, krawiec, kuśnierz, tokarz, kołodziej, ślusarz, zdun, rzeźnik oraz chłopów i karczmarkę^[10].

W 1593 właścicielem miasta stała się jednak katolicka rodzina von Blankenburg, w której rękach pozostało ono aż do 1836 r. W latach 30. XVIII w. Blankenburgowie na miejscu zamku wznieśli barokowy pałac

W XVI wieku prywatne miasto szlacheckie Frydląd leżało w województwie poznańskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[13].

Mimo zmian politycznych ośrodek zachował niemiecki charakter etniczny, choć od końca XVI w. systematycznie rósł tu udział ludności żydowskiej. Na przełomie XVIII i XIX w. Żydzi stanowili już ponad 50% ludności miasta i była to największa gmina żydowska na Pomorzu Zachodnim. Specjalnością ówczesnego Märkisch Friedland była produkcja i handel gęsimi piórami do pisania, opanowane właśnie przez ludność żydowską. Wiek XIX przyniósł exodus ludności żydowskiej z przyczyn ekonomicznych (głównie do Berlina) i upadek handlowego znaczenia miasta wskutek utraty nadgranicznego położenia. Wraz z bezpotomną śmiercią ostatniego dziedzica rodu von Blankenburg w 1836 r., Frydląd stracił ostatecznie status miasta prywatnego i przeszedł pod bezpośredni nadzór państwa pruskiego.

Od 1871 w granicach Niemiec. Ponowne ożywienie gospodarcze nastąpiło wraz z szybkim rozwojem gospodarczym Niemiec w końcu XIX w. W 1900 r. Friedland otrzymał połączenie kolejowe z Kaliszem Pomorskim na zachodzie oraz Złocieńcem na północy. W 1902 r. wzniesiono budynek sądu grodzkiego, w 1914 r. nową szkołę, a w 1918 r. nastąpiła elektryfikacja miasta. Traktat wersalski nie przywrócił jednak miasta Polsce – w 1912 r. w powiecie wałeckim Polacy stanowili zaledwie 0,6% mieszkańców. W latach 20. XX w. nastąpił przyrost ludności, związany z imigracją Niemców z terenów przekazanych przez traktat wersalski Polsce. Powstała wówczas dzielnica między centrum miasta a dworcem kolejowym (Bahnhofviertel). Dojście nazistów do władzy w Niemczech w 1933 r. przyniosło ostateczną zagładę żydowskich tradycji miasta. W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli w mieście podobóz pracy przymusowej obozu jenieckiego Stalag II B^[14]. U schyłku wojny Frydląd stał się miejscem zaciętych walk o przełamanie Wału Pomorskiego, co spowodowało poważne zniszczenia zabytkowej zabudowy śródmieścia (20%).

Czołg T-34-85 jako pomnik walk o przełamanie Wału Pomorskiego oraz armaty i haubica będące eksponatami Muzeum Walk o Wał Pomorski

Miasto zostało zdobyte przez 1 Armię Wojska Polskiego 10 lutego 1945 roku. Wkrótce władzę przejęła polska administracja cywilna, która wysiedliła dotychczasową ludność miasta i zastąpiła ją polskimi przesiedleńcami. Nową nazwę miasta ustalono na Mirosławiec. W czasach PRL funkcjonowały tu: betoniarnia, ośrodek maszynowy produkujący przyczepy traktorowe do zbierania siana po kombajnach, przetwórnia runa leśnego i wędzarnia ryb^[15]. Urządzono tu też Muzeum Walk o Wał Pomorski, a na jednej z kamienic przy Placu Wolności umieszczono duży mural z mapą Wału^[16].

Pomnik ofiar katastrofy samolotu CASA

23 stycznia 2008 roku w pobliżu lotniska w Mirosławcu doszło do katastrofy wojskowego samolotu CASA, w której zginęło 20 osób.

1 stycznia 2018 obszar Mirosławca zwiększył się o 9,04 ha^[17] przez włączenie do dotychczasowego obszaru miasta części obszaru obrębu ewidencyjnego Mirosławiec 34 z gminy Mirosławiec^[18].

W miejscowości znajdowała się stacja kolejowa Mirosławiec.

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Mirosławca w 2014 roku^[1].

Zabytki

Wybrane zabytki

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP

Zabytkowy dom przy ul. Wałeckiej

Cały obszar starego miasta Mirosławca został wpisany do rejestru zabytków^[19]. Zabytki chronione prawem w mieście:

• Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – budowla zbudowana przez von Blankenburgów w 1721 r. z neogotycką wieżą dobudowaną w latach 1883–1885. W jednonawowym kościele z dwiema kaplicami znajdują się XVIII-wieczna chrzcielnica i chór muzyczny.
• spichlerz (ul. Wolności 32)
• cmentarz rodowy na Górze Piaskowej z XIX w.
• cmentarz żydowski z XVII i XVIII w., nazywany także domem grobów, zajmuje powierzchnię 2,2 ha.
• dom (ul. Kościelna 6)
• dom (ul. Wałecka 24)
• majdan zamkowy z ok. 1375 r. otoczony mokrą fosą z reliktami średniowiecznego zamku i barokowego zespołu pałacowo-parkowego

Kultura i sport

W tutejszym Ośrodku Kultury mieści się Muzeum Walk o Wał Pomorski.

Największym klubem sportowym jest Ludowy Klub Sportowy „Mirstal”, dziś noszący nazwę KS Mirstal. Mirosławiec ma 4 sekcje piłki nożnej, w tym: 3 sekcje młodzieżowe (90 zawodników), 1 sekcja seniorów (25 zawodników), 1 sekcja oldbojów (25 zawodników). W sezonie 2002/03 i 2003/2004 klub występował w IV lidze.

Administracja

Mural z mapą odcinka Wału Pomorskiego

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Mirosławca wybierają do swojej rady miejskiej 7 radnych (7 z 15). Pozostałych 8 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Mirosławiec. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy ul. Wolności.

Burmistrzowie Mirosławca:

• Józef Śliwiński (1990-1994 r.)
• Edward Ząbek (1994–2002 r.)
• Elżbieta Beata Rębecka-Sabak (2002–2010 r.)
• Piotr Pawlik (od 2010 r.)

Mieszkańcy Mirosławca wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 40 (siedziba Koszalin), senatora z okręgu nr 99 (siedziba Koszalin), a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Współpraca międzynarodowa

Władze miasta prowadzą współpracę samorządową z dwiema zagranicznymi gminami:

• Friedland in Brandenburg (Niemcy)
• Friedland in Mecklenburg-Vorpommern (Niemcy)
• Friedland in Niedersachsen (Niemcy)
• Frydlant (Czechy)
• Frydlant nad Ostravici (Czechy)
• Prawdinsk (Rosja)

Wojsko/Lotnictwo

Samolot myśliwsko-bombowy Su-22 UM-3K upamiętniający 50 lat związku mieszkańców Mirosławca z lotnictwem wojskowym

Około 5 km na północ od Mirosławca zlokalizowana jest wojskowa 12 Baza Lotnicza dysponująca czynnym lotniskiem.

Ludzie związani z Mirosławcem‎ ‎

Zobacz też

• Synagoga w Mirosławcu
• Muzeum Walk o Wał Pomorski

Przypisy

1. Mirosławiec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. W 1314 r. miasto jest wzmiankowane jako Nuve Vredeland. Późniejsze dokumenty używają różnych nazw, np. Fredland w roku 1509. W czasie II wojny światowej w 1944 r. władze hitlerowskie nadały miastu nazwę niem. Märkisch Friedland. Zobacz Frydland, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 ..
3. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
4. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-09-20].
5. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. (Stan w dniu 31 XII 2013 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 5 czerwca 2014, ISSN 1734-6118 . Brak numerów stron w książce
6. Jerzy Kondracki, A. Richling: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994. Brak numerów stron w książce
7. Tadeusz Białecki: Herby miast Pomorza Zachodniego. Szczecin: Wydawnictwo Polskie Pismo i Książka, 1991, s. 88. ISBN 83-85360-01-8. (pol.).
8. Bernadeta Piecuch: Rys historyczny. archbip.miroslawiec.pl. [dostęp 2023-02-04]. (pol.).
9. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 lipca 2014, ISSN 1505-5507 . Brak numerów stron w książce
10. Chmielewski 1982 ↓, s. 442–445.
11. Frydland, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
12. CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa, 1980, s. 188–189, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .
13. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 175.
14. Les Kommandos. Stalag IIB Hammerstein, Czarne en Pologne. [dostęp 2024-10-18]. (fr.).
15. WłodzimierzW. Łęcki WłodzimierzW., PiotrP. Maluśkiewicz PiotrP., JacekJ. Wałkowski JacekJ., Wał Pomorski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1987, s. 66, ISBN 83-210-0703-1, OCLC 830208407 .
16. (lad), Dwa w jednym, Głos Wielkopolski, 6.02.1991.
17. Działki ewidencyjne nr 21/5, 21/8, 21/9, 21/11, 21/27–21/41, 23, 558/1, 558/2, 558/4, 558/5, 558/8–558/32, 559, 560, 561/2, 694/1–694/12, 694/15–694/21, 694/23, 694/24, 694/27–694/29 i 696.
18. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427).
19. Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. 27.

Bibliografia

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu (A – H), hasło „Frydland”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 442–445. ISBN 83-04-00938-2.

Linki zewnętrzne

• Mirosławiec jako Frydland w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Mirosławiec

• Frydląd Marchijski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 418 .
• Serwis Ośrodka Kultury w Mirosławcu

Kontrola autorytatywna (miasto):

• J9U: 987007375701305171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3941952