Komorniki (powiat krapkowicki)
Komorniki (dodatkowa nazwa w j. niem. Komornik ) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim , w powiecie krapkowickim , w gminie Strzeleczki . Historycznie leży na Górnym Śląsku , na ziemi prudnickiej .
W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Kórnica w powiecie prudnickim . W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Komorniki , po jej zniesieniu w gromadzie Dobra . W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego .
Częścią wsi jest przysiółek Nowy Młyn .
Integralne części wsi
Integralne części wsi Komorniki[4] [5]
SIMC
Nazwa
Rodzaj
0503505
Nowy Młyn
przysiółek
Osoby związane z miejscowością
W Komornikach urodził się Manswet Henryk Aulich , franciszkanin reformata , misjonarz.
Nazwa
Nazwa wywodzi się od staropolskiej nazwy określającej powierzchnię magazynową komory i wyrazów od niej pochodnych. Wieś wymieniona została w staropolskiej , zlatynizowanej formie Comornici w łacińskim dokumencie wydanym w 1245 roku we Raciborzu przez kancelarię księcia opolskiego Mieszka[6] . W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego ) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w formie Komornik [7] [8] .
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod zgermanizowaną nazwą Kommornik , a także wymienia łacińską nazwę Villa Comornici we fragmencie: "Kommornik (1245 Comornici Villa)" [9] . 15 marca 1947 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego , polską nazwę Komorniki [10] .
Historia
Pieczęć Komornik (1835)
Po raz pierwszy wieś zostaje wymieniona w dokumencie zakonu cystersów z 1201 r. Dokument ten potwierdzał nadanie cystersom sprowadzonym z Pforty nad Saalą ziem tzw. Jarosławii, w skład której wchodził również teren tejże wioski. W 1245 r. wioska zostaje przekazana, przez księcia Władysława I, zakonowi cystersów w Kazimierzu . W 1532 r. istnieje już młyn podlegający cystersom, a w 1571 r. we wsi znajduje się karczma. W 1652 r. istnieje w wiosce przykościelna szkoła. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów [11] . Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk [12] . Od 12 października do 12 listopada 1831 w Komornikach panowała epidemia cholery [13] . Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu od prawej kłosy zboża, gwiazdę sześcioramienną i sierp w słup, a w otoku napis: KOMMORNICK GRAEFEL: G: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Komorniki / Powiat Prudnicki )[14] .
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 657 mieszkańców Komornik 64 posługiwało się językiem niemieckim , 538 językiem polskim , a 55 było dwujęzycznych[15] . W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego . Komorniki znalazły się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[16] .
W latach 1945–1950 Komorniki należały do województwa śląskiego , a od 1950 do województwa opolskiego . W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Kórnica [17] , w latach 1954–1959 była siedzibą gromady Komorniki , a w latach 1959–1972 należała do gromady Dobra .
Do 1956 roku Komorniki należały do powiatu prudnickiego . W związku z reformą administracyjną, w 1956 Komorniki zostały odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do nowo utworzonego krapkowickiego[18] .
W 1946 młodzież z Kórnicy , Komornik i Łowkowic została wywieziona na żniwa do gospodarstwa Lipno w Prudniku [19] .
Wieś została skanalizowana w 2017[20] .
Mieszkańcy
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków . Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką , będącą odmianą dialektu śląskiego . Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kamiyniołrzy [21] .
Liczba mieszkańców wsi
Zabytki
Kościół z 1888 r. zbudowany na miejscu poprzedniego.
Kapliczka z XIX w[29] .
We wsi znajduje się 5 pomników przyrody.
Instytucje
W miejscowości działa Publiczna Szkoła Podstawowa[30] , OSP, sklep oraz filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Strzeleczkach.
Religia
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny[31] .
Turystyka
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej , którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Komornikach[32] .
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Komorniki prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[33] .
Szlaki rowerowe
Przez Komorniki prowadzi szlak rowerowy [34] :
Bezpieczeństwo
Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Komornikach było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[35] .
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[36] .
Teren wsi, jak i całej gminy Strzeleczki, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[37] . Gminę Strzeleczki obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG [38] .
Przypisy
↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX , Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii , 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG : 56673
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych , Poczta Polska S.A. , październik 2022, s. 500 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ).
↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX , Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii , 1 stycznia 2023
↑ Grünhagen 1866 ↓ , s. 244.
↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online .
↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
↑ Triest 1865 ↓ , s. 1074.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297 ).
↑ Johann Wolfgang J.W. Wieland Johann Wolfgang J.W. , Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz , Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736 . Brak numerów stron w książce
↑ Andrzej A. Dereń Andrzej A. , XVIII-wieczna rewolucja , „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X .
↑ Hellfeier 2014 ↓ , s. 84.
↑ 915 Komornik (Komorniki) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 16 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol. ) .
↑ a b Kazimierz K. Nabzdyk Kazimierz K. , Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny , „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74 .
↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy , „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22 .
↑ Powiat Prudnicki (Prudnik) , [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r. , Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250 .
↑ Andrzej A. Dereń Andrzej A. , Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol. ) .
↑ Anna A. Myszyńska Anna A. , Żniwa po froncie , „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 7 (269), Biała: Gminne Centrum Kultury, sierpień 2017, s. 2, ISSN 1232-7352 .
↑ Andrzej A. Dereń Andrzej A. , Komorniki i Łowkowice z kanalizacją [online], Teraz Prudnik!, 22 listopada 2017 [dostęp 2023-08-25] (pol. ) .
↑ Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego . „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”.
↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem. ) .
↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem. ) .
↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem. ) .
↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem. ) .
↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966 , Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 96 .
↑ a b c d Wieś Komorniki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-01] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Raport o stanie gminy za rok 2019 rok - Urząd Gminy Strzeleczki [online], strzeleczki.pl [dostęp 2020-07-01] .
↑ Komorniki - Urząd Gminy Strzeleczki [online], strzeleczki.pl [dostęp 2020-07-01] .
↑ Start [online], pspkomorniki.pl [dostęp 2020-07-01] .strona główna serwisu
↑ Łowkowice i Komorniki | Parafia Komorniki [online], parafiakomorniki.com.pl [dostęp 2020-07-01] .
↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01] .
↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku , „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X .
↑ Okolice Prudnika , [w:] Karol K. Kawałko Karol K. , Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego , Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 5, ISBN 978-83-7618-031-1 .
↑ Kasza 2020 ↓ , s. 581.
↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol. ) .
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580 ).
↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08] .
Bibliografia
Colmar C. Grünhagen Colmar C. , Regesten zur Schlesischen Geschichte , Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem. ) .
O. Henryk Kałuża SVD ,,Dzieje Parafii Brożec i Okolic'', Brożec - Nysa 2009, s. 193-194
Felix F. Triest Felix F. , Topographisches Handbuch von Oberschlesien. , Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem. ) , Erste Hälfte , Zweite Hälfte .
Robert R. Hellfeier Robert R. , Smolarnia – 350 lat historii , Smolarnia: Gmina Strzeleczki, 2014, ISBN 978-83-63233-26-6 .
Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle . Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6 .
Miasto
Wsie
Integralne części wsi
Część miasta