Polska
opolskie
prudnicki
Biała
93
77
48-220[2]
OPR
0491386
Dębina (dodatkowa nazwa w j. niem. Dambine) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[3][4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2004 wieś była zamieszkana przez 113 osób[5]. Wieś nie występuje w GUS jako jednostka spisowa[6].
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 12 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, tuż przy granicy gminy Biała z gminą Strzeleczki (powiat krapkowicki). Należy do Euroregionu Pradziad[7].
W Dębinie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Dębiny wynoszą 611 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].
W opracowanej w 1971 przez Powiatowy Inspektorat Statystyczny w Prudniku Statystycznej charakterystyce miejscowości w gromadach powiatu prudnickiego, miejscowość została wymieniona pod nazwą Dębina[9].
W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Dambina (1784), Dambine, Kol. von Loncznik (1845), Dambine-Hutung (1930), Dębina (Dambine) – Klein Eichen (1939), Dębina – Klein Eichen (Dambine), os. (1951), Dębina, -ny (1980)[10].
W gwarach prudnickich nazwa miejscowości występuje jako Dymbina lub Dãmbina (odmiana: dzie miyszkył? na Dymbinie, na Dãmbinie; na Dymbinã, na Dãmbinã; miyndzy Prudnikã, a Dymbinył, Dãmbinył)[11].
Miejscowość powstała około 1760, w miejscu nazywanym w średniowieczu Żabiogura w pobliżu dębowego lasku. W połowie XVIII wieku mieściły się tam piece do wypalania cegły i dachówek. Pierwsze wzmianki o wsi (Klein Eichen, Dambine) pochodzą z 1784[12].
W czasie II powstania śląskiego do Dębiny dowieziono koleją polskie oddziały powstańcze z głębi Śląska[13]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Dębina znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[14].
Podczas II wojny światowej, w 1942 nadleśnictwo w Chrzelicach zatrudniło ośmiu angielskich żołnierzy, którzy dostali się do niewoli walcząc w Afryce Północnej i byli internowani w obozie jenieckim w Łambinowicach, do pracy w składnicy drewna przy dworcu kolejowym w Dębinie[15]. Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[16].
1 października 1948 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie związanej z Łącznikiem, polską nazwę Dębina[17]. W latach 1945–1950 Dębina należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W spisie gromad i miejscowości w powiecie prudnickim na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono Dębinę jako przysiółek Łącznika[18]. Według podziału administracyjnego województwa opolskiego na dzień 31 sierpnia 1964, Dębina, jako przysiółek Łącznika, należała do gromady Łącznik[19]. W 1966 w przysiółku mieszkało 206 osób[20]. W 2013 wieś była zamieszkana przez 93 osoby[21].
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[22]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego.
W Dębinie siedzibę ma firma Malarstwo Tapeciarstwo Neugebauer Jan, zrzeszona w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[23].
Przez Dębinę przebiegają drogi wojewódzkie:
Nieczynna stacja kolejowa Łącznik w Dębinie znajduje się przy ul. Głównej. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Prudniku.
Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896[24]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016[25][26]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[27].
Dębina posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Krapkowicami, Opolem, Prudnikiem, Strzeleczkami, Złotnikami. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Dębina”, „Dębina I”[28].
Transport autobusowy w Dębinie obsługiwany był przez PKS Prudnik[29]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[30]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[31], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[32]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[33]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Dębinie i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[34]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[35].
W 2020 ukończono budowę ścieżki rowerowej z Prudnika do Mosznej, przedłużonej w 2021 do Zieliny[36]. Ścieżka długości ponad 20 km zaczyna się w Prudniku przy rondzie im. Stanisława Szozdy i prowadzi wzdłuż dróg wojewódzkich nr 414 i 409 przez Lubrzę, Dobroszewice, Białą, Krobusz, Dębinę i Moszną[37], kończąc się w Zielinie[36].
Katolicy z Dębiny należą do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku (dekanat Biała)[38].
11 lipca 2012 oraz 1 sierpnia 2023 przez Dębinę przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne[39][40].
Na gruntach wsi Dębina i Łącznik znajduje się sztuczny zbiornik wodny Zielona Zatoka, utworzony w wyniku zalania dawnego wyrobiska kruszywa. Na bazie akwenu powstał agroturystyczny kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy z bazą noclegową, kąpieliskiem z plażą, wypożyczalnią sprzętu pływającego, łowiskiem i smażalnią ryb[41]. Centrum Rekreacyjne „Zielona Zatoka” stanowi jedną z głównych atrakcji turystycznych powiatu prudnickiego[42].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Dębinę prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[43].
Przez Dębinę prowadzą szlaki turystyczne:
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[47].
Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[48]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[49].