Brandenburg an der Havel

Brandenburg an der Havel

Główna ulica w Brandenburgu
Herb Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Burmistrz	Steffen Scheller↗
Powierzchnia	229,72 km²
Wysokość	32 m n.p.m.
Populacja (15 maja 2022) • liczba ludności • gęstość	73 552[1] 320 os./km²
Nr kierunkowy	03381
Kod pocztowy	14770 – 14776
Tablice rejestracyjne	BRB
Położenie na mapie Brandenburgii Brandenburg an der Havel
Położenie na mapie Niemiec Brandenburg an der Havel
52°25′N 12°34′E
Strona internetowa

Brandenburg an der Havel (powszechnie stosowna jest również forma skrócona Brandenburg; hist. pol. Branibór^[2] lub Branibórz^[3], hist. cz. Branibor) – miasto na prawach powiatu w Niemczech w kraju związkowym Brandenburgia, położone nad rzeką Hawelą. Ponad 20% powierzchni miasta zajmują wody^[4].

Miasto Brandenburg nadało nazwę marchii brandenburskiej, późniejszej prowincji Brandenburgia a także dzisiejszemu krajowi związkowemu.

Historia

Brandenburg w XIX wieku

Pierwotnie słowiańska Brenna, gród plemienia Stodoran, od 948 roku z przerwami siedziba biskupstwa. W latach 1154–1157 gród księcia Stodoran Jaksy z Kopanicy, lennika Polski. W 1157 został zdobyty przez margrabiego Marchii Północnej Albrechta Niedźwiedzia^[5] i ustanowiony stolicą Marchii Brandenburskiej. W latach 1373–1415 wraz z Marchią Brandenburską pod panowaniem Korony Czeskiej, w granicach których nosił czeską nazwę Branibor. W 1417 miasto utraciło stołeczny status na rzecz Berlina. Członek Hanzy^[4]. Znacząco ucierpiało w trakcie wojny trzydziestoletniej. W 1715 doszło do połączenia Starego Miasta i Nowego Miasta. Od 1871 w granicach Niemiec. Od 1881 roku należał do rejencji poczdamskiej w prowincji Brandenburgia.

W latach 1949–1990 leżał w granicach Niemieckiej Republiki Demokratycznej w okręgu Poczdam. W latach 1993 i 2003 rozszerzono granice miasta o kilka przylegających wsi.

25 lipca 1952 do Brandenburga włączono dawne miasto Plaue an der Havel i wieś Kirchmöser^[6].

Zabytki

Posąg Rolanda przed Urzędem Miasta

• Katedra św. Piotra i Pawła na Wyspie Katedralnej z XII – XV wieku
• Kościoły z XIII wieku – XV wieku
• Ratusze z XIV i z XVI–XVIII wieku
• Posąg Rolanda
• Mury obronne z basztami
• Wieża widokowa Friedenswarte

Gospodarka

Do końca NRD miasto było przede wszystkim ośrodkiem przemysłu ciężkiego i maszynowego, na czele z hutą stali i walcownią, a także fabryką przekładni i zakładem naprawy taboru kolejowego.

Istnieje ponadto port nad kanałem łączącym Hawelę z Łabą i Kanałem Śródlądowym oraz stocznia rzeczna.

Transport

Dworzec kolejowy Brandenburg Hauptbahnhof

Miasto położone jest na skrzyżowaniu dróg krajowych B1 i B102 a w odległości około 10 kilometrów przebiega autostrada A2, która jest częścią europejskiego szlaku drogowego E30.

Główna stacja kolejowa to Brandenburg Hauptbahnhof, położona przy linii kolejowej Berlin–Magdeburg. Niegdyś większy węzeł kolejowy, obecnie istnieje jedynie regionalna linia kolejowa Brandenburg–Rathenow, odchodząca od głównej linii kolejowej.

W mieście działają dwie linie tramwajowe – linia nr 1 oraz nr 6. Ponadto sieć transportu publicznego uzupełniają 11 linii autobusowych dziennych i 3 linie nocne.

Demografia

Rok Populacja 1600 10 000 1648 3 000 1715 11 000 1818 12 800 1867 25 500 1871 25 800

Rok Populacja 1880 29 066 1890 37 817 1900 49 250 1910 53 595 1916 48 039 1925 59 297

Rok Populacja 1933 64 190 1939 83 825 1945 68 927 1950 82 215 1955 87 143 1960 86 722

Rok Populacja 1964 89 697 1971 93 983 1975 93 765 1981 94 680 1985 94 862 1988 94 872

Rok Populacja 1990 89 889 1995 85 994 2000 77 516 2005 74 760 2010 71 778 2015 71 574

Rok Populacja 2020 72 040

Polacy w Brandenburgu

W latach 1154–1157 jako część Księstwa Kopanickiego miejscowość stanowiła lenno Polski. W drugiej połowie XII wieku w miejscowej katedrze została pochowana polska księżniczka Judyta Bolesławówna. W 1884 roku w Brandenburgu urodził się wiceadmirał Józef Unrug. W latach 1942–1944 w Brandenburgu zostali straceni przez Niemców Józef Horst, Maksymilian Golisz i Wacław Ławrentjew.

Współpraca międzynarodowa

• Nadrenia-Palatynat: Kaiserslautern
• Dania: Ballerup
• Francja: Ivry-sur-Seine
• Rosja: Magnitogorsk

Przypisy

1. Ergebnisse des Zensus 2022 - Bevölkerungszahlen - Stichtag 15. Mai 2022 [online] [dostęp 2024-11-11]  (niem.).
2. W. Dzwonkowski, 1918. Prahistorja ziem polskich. Słowiańszczyzna pierwotna. Początki polskiej kultury i organizacji. Warszawa; mapa.
3. Wacław Sobieski, Dzieje Polski, Warszawa 1923, s. 19.
4. Poznaj zieloną stronę Brandenburgii. Brandenburg an der Havel
5. JerzyJ. Krasuski JerzyJ., Polska-Niemcy. Stosunki polityczne od zarania po czasy najnowsze, Wrocław: Ossolineum, 2009, s. 57, ISBN 978-83-04-04985-7, OCLC 750890813 .
6. Gemeinden 1994 und ihre Veränderungen seit 01.01.1948 in den neuen Ländern, Verlag Metzler-Poeschel, Stuttgart 1995, ISBN 3-8246-0321-7, Hrsg.: Statistisches Bundesamt

Linki zewnętrzne

• Plan Brandenburga. speedmap.maerkischeallgemeine.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-08)].
• Brandenburg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 349 .

Kontrola autorytatywna (miasto hanzeatyckie):

• VIAF: 128479115
• LCCN: n50026356
• GND: 4007956-9
• SUDOC: 02753359X
• NKC: ge115280
• J9U: 987007554824805171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3880324
• БРЭ: 5679138
• SNL: Brandenburg_-_by_i_Tyskland
• Catalana: 0012039
• DSDE: Brandenburg_an_der_Havel
• Hrvatska enciklopedija: 9248