Oddział zaczął się formować już w październiku 1939 w ramach Związku Powstańców Niepodległości w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie oraz Związku Oficerów Rezerwy. Jednak większość struktur oddziału wywodziła się ze środowiska Pragi. Dlatego też początkowo oddział nazywany był „Batalionem praskim”. Prawdopodobnie należał do Armii Podziemnej organizacji „Miecz i Pług”.
Wiosną 1943 dowództwo batalionu objął kpt. Lucjan Giżyński – „Gozdawa”, od którego batalion wziął swoją popularną nazwę. Zastępcą dowódcy był Lucjan Fajer – ps. „Ognisty”. Wiosną 1944 poprzez włączenie w skład NSZ batalion został scalony z Armią Krajową. Podobno przewidywany był jako II batalion 12 pułku 3 Dywizji Wojskowej Korpusu Służby Bezpieczeństwa, z przeznaczeniem działań policyjnych na ziemiach zachodnich[1].
Miejscem koncentracji batalionu, 1 sierpnia, był rejon Nowego Miasta. Na kwaterze 4 kompanii (ul. Freta 49, il. Zakroczymska 12, ul. Piwna 13 i ul. Świętojańska 31 stawiło się 111 żołnierzy. Nie przybyło 21 z Pragi. Uzbrojenie kompanii składało się z lkm Bergmann 1kb, 11 pistoletów VIS, 8 granatów ręcznych i 300 sztuk naboi. 5 kompania w składzie 150 żołnierzy zgromadziła się przy ul. Stara 6 w budynku Archiwum Głównym Akt Dawnych, ul. Długiej 24 oraz budynkach poklasztornych oo.Dominikanów przy ul. Freta 10. W trakcie przewożenia broni przez most Kierbedzia zatrzymano i rozstrzelano dwóch żołnierzy kompanii. Udało się jednak przewieźć 2 rkm. 6 kompania w składzie 130 żołnierzy zajmowała kwatery przy ul. Tłomackie 4, Długa 42, Ciasna, Mławska, Daniłowiczowska i okolice pl. Krasińskich. Uzbrojenie kompanii składało się z 2 kbk i 160 sztuk amunicji, 1 pistoletu maszynowego z 40 sztukami amunicji oraz 15 granatów. Przy ul. Długiej 15 zebrała się kompania ckm (nieuzbrojona) oraz kompania sztabowa. Dowództwo zajmowało kwaterę przy ul. Długiej 15 w szkole.
6 sierpnia, w rocznicę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej, żołnierze batalionu wzięli udział w jedynej podczas powstania defiladzie wojsk powstańczych na ulicy Długiej[2].
↑Stefan Bojemski: Narodowe Siły Zbrojne w Powstaniu Warszawskim. Warszawa: Fronda pl, 2009, s. 133.
↑Robert Bielecki: Długa 7 w powstaniu warszawskim. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1994, s. 17.
↑Zbigniew Wróblewski: Pod komendą „Gozdawy” 1 VIII – 4 X 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989, s. Fotografia na końcu książki. ISBN 83-202-0715-0.
Bibliografia
Zbigniew Wróblewski: Pod komendą „Gozdawy” 1 VIII – 4 X 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989, s. 1-290. ISBN 83-202-0715-0.