Alfons Nossol

Alfons Nossol

Arcybiskup ad personam
Alfons Nossol (2015)
Veritatem facere in caritate Czynić prawdę w miłości
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	8 sierpnia 1932 Brożec
Biskup diecezjalny opolski
Okres sprawowania	1977–2009
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	23 czerwca 1957
Nominacja biskupia	25 czerwca 1977
Sakra biskupia	17 sierpnia 1977
Odznaczenia

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	17 sierpnia 1977
Miejscowość	Opole
Miejsce	katedra Podwyższenia Krzyża Świętego
Konsekrator	Stefan Wyszyński
Współkonsekratorzy	Henryk Gulbinowicz Antoni Adamiuk
Konsekrowani biskupi Jan Wieczorek 16 sierpnia 1981 Paweł Stobrawa 14 maja 2003 Andrzej Czaja 29 sierpnia 2009
Współkonsekrowani biskupi Jan Bagiński 15 sierpnia 1985 Gerard Kusz 15 sierpnia 1985 Gerard Bernacki 16 kwietnia 1988 John Yanta 30 grudnia 1994 Anders Arborelius 29 grudnia 1998 Rudolf Pierskała 11 stycznia 2014

Alfons Nossol (2016)

Alfons Nossol (ur. 8 sierpnia 1932 w Brożcu) – polski duchowny rzymskokatolicki, profesor nauk teologicznych, biskup diecezjalny opolski w latach 1977–2009, arcybiskup ad personam od 1999, od 2009 arcybiskup senior diecezji opolskiej.

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się 8 sierpnia 1932 w Brożcu^[1] na ziemi prudnickiej^[2] w granicach Niemiec^[3]. Jego rodzicami byli Alfons i Jadwiga z domu Burczyk, miał siedmioro rodzeństwa^[4]. Jego rodzina identyfikowała się jako Ślązacy, którym bliżej do Polaków niż Niemców^[4]. W czasie II wojny światowej razem z matką udzielał pomocy Żydom^[5]. Uczęszczał do szkoły podstawowej z niemieckim językiem wykładowym, w 1945 rozpoczął edukację w języku polskim^[6]. W latach 1948–1952 kształcił się w gimnazjum Carolinum (niższe seminarium duchowne) w Nysie^[1].

W latach 1952–1957 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym Śląska Opolskiego w Nysie^[1][7]. W ich trakcie pełnił funkcję kleryka odpowiedzialnego za kwestie gospodarcze^[5]. Święceń prezbiteratu udzielił mu 23 czerwca 1957 w katedrze Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu biskup Franciszek Jop, delegat Prymasa Polski z uprawnieniami biskupa rezydencjalnego w Opolu^[1].

Studia kontynuował w zakresie teologii dogmatycznej na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[1]. Tamże w 1959 uzyskał magisterium i licencjat na podstawie pracy Augustyńska teoria poznania Boga, a w 1961 doktorat na podstawie dysertacji Nauka Jana Hessena o religijnym poznaniu Boga^[1][5]. W 1976 na podstawie rozprawy Chrystologia Karla Bartha i jej wpływ na współczesną chrystologię katolicką uzyskał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim stopień doktora habilitowanego^[1]. W 1982 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1986 profesora zwyczajnego teologii dogmatycznej i ekumenicznej (zatwierdzony przez Ministra Edukacji Narodowej w 1988)^[8].

Prezbiter

Od 1961 do 1962 był administratorem parafii Zielina-Kujawy^[4].

Działalność naukowo-akademicka

W 1961 został wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym w Nysie. Prowadził w nim zajęcia z teologii dogmatycznej, ponadto w latach 1962–1963 pełnił funkcję prefekta^[5]. W latach 1968–1997 był pracownikiem naukowo-dydaktycznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[1]. Od 1968 do 1977 zajmował stanowisko adiunkta w Katedrze Teologii Dogmatycznej^[5], w latach 1977–1997 był kierownikiem II Katedry Teologii Dogmatycznej, a w latach 1983–1997 kierownikiem Instytutu Ekumenicznego^[9]. Od 1977 do 1997 pełnił funkcję kierownika Katedry Sakramentologii na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu^[5]. W 1977 po uzyskaniu paszportu na wyjazd do Republiki Federalnej Niemiec podjął gościnne wykłady na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Gutenberga w Moguncji^[1][5]. W 1981 został wykładowcą w Instytucie Teologiczno-Pastoralnym w Opolu^[1]. W 1994 objął funkcję kierownika Katedry Teologii Dogmatycznej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego^[9]. Został przyjęty w poczet członków Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki^[1].

Biskup

25 czerwca 1977 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji opolskiej. Diecezję objął kanonicznie 4 sierpnia 1977^[1]. 17 sierpnia 1977 otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do katedry Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu^[1][8]. Konsekracji dokonał kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, z towarzyszeniem Henryka Gulbinowicza, arcybiskupa metropolity wrocławskiego, i Antoniego Adamiuka, biskupa pomocniczego opolskiego^[10]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Veritatem facere in caritate” (Czynić prawdę w miłości)^[8]. W czasie swych rządów w diecezji założył w 1977 Diecezjalny Instytut Teologiczno-Pastoralny w Opolu, stanowiący filię Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[11][12]. Po powstaniu w 1994 Uniwersytetu Opolskiego i przekształceniu Instytutu w Wydział Teologiczny objął w nim urząd wielkiego kanclerza^[1][12]. W 1997 dokonał przeniesienia Wyższego Seminarium Duchownego z Nysy do Opola. Utworzył Muzeum i Archiwum Diecezjalne, a także Diecezjalny Dom Księży Emerytów w Opolu. W 1990 reaktywował diecezjalny oddział Caritas. Ustanowił radę kapłańską i radę duszpasterską. W latach 2002–2005 przeprowadził I Synod Diecezji Opolskiej^[11]. W parafiach zamieszkanych przez mniejszość niemiecką wprowadził liturgię w języku niemieckim^[4]. W 1984 założył diecezjalne Radio Góra św. Anny (przemianowane później na Radio Plus Opole). W 1983 gościł na Górze Świętej Anny papieża Jana Pawła II w trakcie jego II podróży apostolskiej do Polski^[12]. W 1989 odprawił w Krzyżowej Mszę Pojednania między narodami polskim i niemieckim, w trakcie której premier Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Helmut Kohl przekazali sobie znak pokoju^[13]. W 1999 Jan Paweł II wyniósł go do godności arcybiskupa ad personam^[14][5]. 14 sierpnia 2009 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków biskupa diecezjalnego opolskiego^[15][16].

W Episkopacie Polski został członkiem Rady Głównej (od 1996 Rady Stałej), objął funkcje przewodniczącego Rady Naukowej i Rady ds. Ekumenizmu^[1] oraz współprzewodniczącego Komisji ds. Dialogu Konferencji Episkopatu Polski i Polskiej Rady Ekumenicznej^[8]. Wszedł w skład Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan oraz Międzynarodowych Komisji Mieszanych ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem katolickim a prawosławnym oraz między Kościołem katolickim a luterańskim^[4].

Konsekrował biskupów pomocniczych opolskich: Jana Wieczorka (1981) i Pawła Stobrawę (2003), a także biskupa diecezjalnego opolskiego Andrzeja Czaję (2009). Był współkonsekratorem podczas sakr biskupów pomocniczych opolskich: Jana Bagińskiego (1985), Gerarda Kusza (1985) i Rudolfa Pierskały (2014), biskupa pomocniczego katowickiego Gerarda Bernackiego (1988), biskupa pomocniczego San Antonio Johna Yanty (1994) oraz biskupa diecezjalnego Sztokholmu Andersa Arboreliusa (1998)^[10].

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2013 prezydent RP Bronisław Komorowski nadał mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski^[17]. Wcześniej, w 2008, prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Komandorskim tego orderu^[18]. W 2009 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec^[19]. W tym samym roku został uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[20].

Przyznano mu tytuł honorowego obywatela: miasta i gminy Głogówek (2006)^[21], gminy Zdzieszowice (2008)^[22], gminy Walce (2019)^[23], a także województwa opolskiego (2004)^[24].

Otrzymał tytuł doktora honoris causa: Westfalskiego Uniwersytetu Wilhelma w Münsterze (1991)^[25], Uniwersytetu Jana Gutenberga w Moguncji (1992)^[26], Uniwersytetu Opolskiego (1995)^[27], Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (1997)^[1], Uniwersytetu Ottona i Fryderyka w Bambergu (1998)^[28], Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu (2000)^[29] oraz Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (2007)^[30]. Został również uhonorowany Medalem „Za zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” (2007)^[31][32].

Za działalność ekumeniczną oraz zaangażowanie w pojednanie narodów polskiego i niemieckiego został laureatem nagród, m.in.: Nagrody Pokojowej miasta Augsburga (1997)^[33], Medalu Świętego Jerzego „Tygodnika Powszechnego” (1999)^[34], Komandorii Missio Reconciliationis (2003)^[35], Nagrody Polsko-Niemieckiej za rok 2005^[36], Nagrody Księżnej Jadwigi Śląskiej (2006)^[37], Śląskiego Szmaragdu (2006)^[38], Niemieckiej Nagrody Narodowej (2010)^[39], Nagrody im. Klausa Hemmerlego za rok 2010^[40], Ekumenicznej Nagrody Homiletycznej za rok 2011 w kategorii dzieło życia^[41], Orderu Ecce Homo (2011)^[42], Medalu Śląskiego przyznawanego przez Ziomkostwo Śląsk (2011)^[43] i Nagrody Polskiej Rady Ekumenicznej (2020)^[44].

Ponadto został uhonorowany m.in.: Nagrodą św. Ulryka (1993)^[1], Nagrodą im. Księdza Idziego Radziszewskiego (1994)^[45], Nagrodą im. Karola Miarki (1994)^[46], nagrodą Lux ex Silesia (1996)^[4], Nagrodą Orła Jana Karskiego (2003)^[47], tytułem Ślązaka Roku (2003)^[48], Nagrodą im. Wojciecha Korfantego nadaną przez Związek Górnośląski (2004)^[49], wyróżnieniem specjalnym w kategorii osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej Nagrody Totus (2012)^[50] i Nagrodą im. Sérgio Vieira de Mello (2017)^[51].

Przypisy

1. K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 101–103. ISBN 83-7052-900-3.
2. Syn ziemi prudnickiej. „Tygodnik Prudnicki”. Nr 37 (460), s. 8, wrzesień 1999. A. Weigt – redaktor naczelny. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”. ISSN 1231-904X. [dostęp 2024-06-12]. 
3. A. Klich: Alfons Nossol, biskup opolski. wyborcza.pl, 2002-12-23. [dostęp 2024-07-28].
4. K. Gołębiowski: Arcybiskup Alfons Nossol – ostatni biskup diecezjalny w Polsce z nominacji Pawła VI. ekai.pl (arch.), 2009-07-28. [dostęp 2024-07-28].
5. Laudacja z okazji nadania doktoratu honoris causa ordynariuszowi opolskiemu i Wielkiemu Kanclerzowi Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego – Arcybiskupowi Prof. zw. Dr Hab. Alfonsowi Nossolowi przez Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu. pwt.wroc.pl (arch.). [dostęp 2024-07-28].
6. Biografie: Alfons Nossol. deutscheundpolen.de. [dostęp 2024-07-28]. (niem.).
7. Abp Alfons Nossol kończy 80 lat. ekai.pl (arch.), 2012-08-07. [dostęp 2018-02-20].
8. G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 257–258. ISBN 83-911554-0-4.
9. Bp Nossol mianowany arcybiskupem (rozszerzona). ekai.pl (arch.), 1999-11-12. [dostęp 2018-02-20].
10. Alfons Nossol. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2013-09-17]. (ang.).
11. Zarys dziejów Kościoła na Śląsku Opolskim. diecezja.opole.pl. [dostęp 2021-05-20].
12. Diecezja Opolska ma już 40 lat. ekai.pl (arch.), 2012-06-28. [dostęp 2018-02-20].
13. P. Awdankiewicz. 20 lat po Mszy Pojednania w Krzyżowej. „Niedziela”. Nr 50/2009 (edycja świdnicka). ISSN 0208-872X. [dostęp 2013-09-18]. brak numeru strony
14. Elevazione alla dignità arcivescovile del Vescovo di Opole (Polonia). press.catholica.va (arch.), 1999-11-12. [dostęp 2013-12-15]. (wł.).
15. Rinuncia del Vescovo di Opole (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2009-08-14. [dostęp 2013-12-15]. (wł.).
16. Decyzje Ojca Świętego dotyczące ordynariusza diecezji opolskiej. episkopat.pl (arch.), 2009-08-14. [dostęp 2013-12-25].
17. M.P. z 2014 r. poz. 313. [dostęp 2014-05-13].
18. M.P. z 2009 r. nr 25, poz. 347. [dostęp 2013-09-17].
19. Großes Verdienstkreuz für Erzbischof Alfons Nossol. oppeln.diplo.de (arch.). [dostęp 2018-04-15]. (niem.).
20. Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis. gov.pl. [dostęp 2024-09-22].
21. Uchwała Nr XXXIX/271/2006 r. Rady Miejskiej w Głogówku. bip.glogowek.ig.pl, 2006-06-26. [dostęp 2013-09-16].
22. Uchwała Nr XXII/169/08 Rady Miejskiej w Zdzieszowicach. bip.biuletyn.info.pl (arch.), 2008-06-13. [dostęp 2021-03-28].
23. Uchwała Nr XIV/118/2019 Rady Gminy Walce. bip.walce.pl, 2019-11-18. [dostęp 2024-07-28].
24. Uchwała Nr XXIV/222/2004 Sejmiku Województwa Opolskiego. bip.opolskie.pl, 2004-09-28. [dostęp 2024-02-05].
25. Prof. Dr. Dr. hc. mult. Alfons Nossol. uni-muenster.de. [dostęp 2013-09-17]. (niem.).
26. Ehrenpromotionen. kath.theologie.uni-mainz.de. [dostęp 2013-09-17]. (niem.).
27. Doktorzy Honoris Causa – Ks. abp Alfons Nossol. uni.opole.pl (arch.). [dostęp 2015-01-16].
28. Bischof Dr. Dr. theol. h. c. Alfons Nossol. uni-bamberg.de. [dostęp 2016-07-25]. (niem.).
29. Čestné doktoráty. upol.cz (arch.). [dostęp 2016-12-02]. (cz.).
30. Wrocław: abp Nossol i ks. Olejnik doktorami honoris causa PWT. ekai.pl (arch.), 2007-11-16. [dostęp 2018-02-20].
31. AKF: Medale za zasługi dla KUL. kul.pl (arch.). [dostęp 2017-01-19].
32. A. Strzępka. W dowód uznania i wdzięczności. „Niedziela”. Nr 51/2007 (edycja lubelska). ISSN 0208-872X. [dostęp 2013-09-17]. brak numeru strony
33. Preis zum Augsburger Hohen Friedensfest. augsburg.de (arch.). [dostęp 2018-02-20]. (niem.).
34. Kraków: abp A.Nossol i dr M.Edelman otrzymali medal św. Jerzego. ekai.pl (arch.), 1999-11-14. [dostęp 2018-02-20].
35. Ordery za działalność na rzecz pojednania. „Kombatant”. Nr 1, s. 23, 2004. 
36. Abp Nossol otrzyma Nagrodę Polsko-Niemiecką za rok 2005. ekai.pl (arch.), 2006-05-05. [dostęp 2018-02-20].
37. Nagroda Księżnej Jadwigi Śląskiej. uni.wroc.pl (arch.). [dostęp 2018-11-01].
38. Rozdano Śląskie Szmaragdy 2006. luteranie.pl. [dostęp 2013-09-17].
39. Niemiecka Nagroda Narodowa dla abp. Alfonsa Nossola. ekai.pl (arch.), 2010-06-24. [dostęp 2018-02-20].
40. J. Kobienia. Nagroda im. Klausa Hemmerlego dla Ks. arcybiskupa Alfonsa Nossola. „Wiadomości Urzędowe Diecezji Opolskiej”. Nr 1–2 (styczeń–luty 2010, rocznik LXV). s. 52. ISSN 1233-1872. [dostęp 2013-09-17]. 
41. Abp A. Nossol laureatem Ekumenicznej Nagrody Homiletycznej. ekai.pl (arch.), 2011-11-17. [dostęp 2018-02-20].
42. Kawaler Orderu Abp Alfons Nossol. ecce-homo.pl (arch.). [dostęp 2016-12-02].
43. K. Ogiolda: Arcybiskup Alfons Nossol uhonorowany. nto.pl, 2011-10-07. [dostęp 2011-10-07].
44. Nagrody Polskiej Rady Ekumenicznej. ekumenia.pl, 2020-12-02. [dostęp 2021-01-21].
45. Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego. kul.pl (arch.). [dostęp 2021-03-28].
46. Wyróżnieni Nagrodą im. Karola Miarki. slaskie.pl (arch.). [dostęp 2018-04-12].
47. W. Piasecki. Mądre Orły Jana Karskiego. „Przegląd”. Nr 40/2003. ISSN 1509-3115. [dostęp 2018-03-12]. brak numeru strony
48. Opole: Abp Nossol Ślązakiem Roku. ekai.pl (arch.), 2012-06-28. [dostęp 2018-02-20].
49. Laureaci Nagrody im. Wojciecha Korfantego w l. 2001–2010. zg.org.pl (arch.). [dostęp 2018-04-15].
50. Warszawa: wręczono Nagrody TOTUS. ekai.pl (arch.), 2012-10-13. [dostęp 2018-02-20].
51. Abp Alfons Nossol laureatem Nagrody imienia Sérgio Vieira de Mello. Laudacja RPO Adama Bodnara. rpo.gov.pl, 2017-10-19. [dostęp 2018-11-01].

Linki zewnętrzne

• Nota biograficzna Alfonsa Nossola na stronie diecezji opolskiej. [dostęp 2023-08-21].
• Alfons Nossol na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2024-09-08].
• Alfons Nossol [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-11-22]  (ang.).
• Alfons Nossol, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-11-22] .

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000078209569
• VIAF: 101735730
• LCCN: n88024646
• GND: 119110830
• BnF: 12096304z
• SUDOC: 168545497
• NTA: 183106180
• PLWABN: 9810597376005606
• NUKAT: n94000956
• J9U: 987010651091705171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3948420

Identyfikatory zewnętrzne:

• identyfikator osoby w serwisie „Nauka Polska”: 10407