Հայ-սերբական հարաբերություններ

Հայ-սերբական հարաբերություններ

Հայաստան	Սերբիա

Հայ-սերբական հարաբերություններ, երկկողմ հարաբերություններ Հայաստանի և Սերբիայի միջև։ Հայաստանի և Հարավսլավիայի Միութենական Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1993 թվականի հունվարի 14-ին, Սերբիան այդ երկրի իրավահաջորդն է։ Երկու երկրներն էլ ներկայացված են Հունաստանի Աթենք քաղաքում իրենց դեսպանատների միջոցով, և երկուսն էլ հիմնել են պատվավոր հյուպատոսություններ, որոնք ծառայում են որպես միակ դիվանագիտական ներկայացուցիչներ երկու երկրների միջև։

Հայաստանն Ադրբեջանի հետ վիճաբանություն ունի Արցախի Հանրապետության շուրջ, որտեղ Սերբիան աջակցում է խաղաղ քաղաքական լուծման որոնմանը՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին աջակցելու միջոցով։ Սերբիան Կոսովոյի հետ վիճաբանություն է վարում իր ինքնիշխան պետության ճանաչման շուրջ, որտեղ Հայաստանի հայտարարված դիրքորոշումը Կոսովոյի անկախությունը չճանաչելն է։ Երկու երկրներն էլ մի շարք կազմակերպությունների անդամներ են, այդ թվում՝ Միավորված ազգերի կազմակերպության, Եվրոպայի խորհրդի, Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության, ՆԱՏՕ-ի գործընկերության հանուն խաղաղության, Արժույթի միջազգային հիմնադրամի և Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկի։

Հայոց ցեղասպանություն

Քանի որ ինչպես սերբերը, այնպես էլ հայերը քրիստոնյա են, Հայոց ցեղասպանությունը լայնորեն հայտնի է սերբերի շրջանում։ Ցեղասպանությունը ուսումնասիրվում է, և ցեղասպանության վերաբերյալ մի շարք առաջարկներ են ներկայացվել^[1]։ Սակայն Սերբիայի կառավարությունը դեռ չի ճանաչել Ցեղասպանությունը երկրի զարգացման գործում Թուրքիայի ներդրումներից կախվածության պատճառով և մերժել է ճանաչման օրինագիծը՝ հավատարիմ մնալով պրագմատիկ մոտեցմանը։

Չնայած Սերբիան դեռ չի ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, Սերբիայի կառավարության շատ անդամներ հարգել են Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը։ Սերբիայի նախագահ Տոմիսլավ Նիկոլիչը կոչ է արել ճանաչել Ցեղասպանությունը։ Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը ոչ պաշտոնապես հաճախ անվանում են էկզոտիկ եղբայրություն, քանի որ սերբերը հայերին համարում են իրենց եղբայրներն ու քույրերը^[2]։

Հաստատում

Հայաստանի և Սերբիայի միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1993 թվականի հունվարի 14-ին^[3]։ Երկրներից ոչ մեկը չունի մշտական դեսպան^[4]։ 2014 թվականին Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը և Սերբիայի արտգործնախարար Իվիցա Դաչիչը հայտարարել են, որ Սերբիան Երևանում դեսպանություն կբացի^[5]։ Հունաստանի մայրաքաղաք Աթենքում Հայաստանի և Սերբիայի դեսպանատները պատասխանատու են երկու երկրների միջև հարաբերությունների համար։ Հայաստանի դեսպանությունը գլխավորում է Գագիկ Ղալաչյանը^[6], որն իր հավատարմագրերն է հանձնել նախագահ Բորիս Տադիչին 2011 թվականի փետրվարի 17-ին, իսկ Սերբիայի դեսպանատունը գլխավորում է Դրագան Չուպանժևացը, որն իր հավատարմագրերն է հանձնել Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանին 2009 թվականի հուլիսի 27-ին^[3]։ 2007 թվականի հունվարի 25-ին Սերբիան Բաբկեն Սիմոնյանին անվանել է Հայաստանում իր պատվավոր հյուպատոս, իսկ Հայաստանը Պրեդրագ Տոմիչին նշանակել է Սերբիայում իր պատվավոր հյուպատոս^[3]։

Վիզային ռեժիմ

2014 թվականի հոկտեմբերին Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը և Սերբիայի արտգործնախարար Իվիցա Դաչիչը հայտարարել են Հայաստանի և Սերբիայի բոլոր քաղաքացիների համար մուտքի արտոնագրի վերացման նախաձեռնության մասին^[4]։ 2015 թվականի փետրվարին Հայաստանի կառավարությունը հավանություն է տվել Սերբիայի հետ ոչ դիվանագիտական անձնագրերով անձանց համար մուտքի արտոնագրերի վերացման մասին համաձայնագրի ստորագրմանը։ Հայաստանի կառավարությունն իր որոշումը հիմնավորել է նրանով, որ «Եվրոպական միության հետ մուտքի արտոնագրային ռեժիմի պարզեցման համաձայնագրի ստորագրումից հետո Հայաստանի և Սերբիայի միջև վիզային ռեժիմի վերացումը կարող է լրացուցիչ խթան հանդիսանալ երկու երկրների միջև հարաբերությունների զարգացման համար»։ Կառավարությունում հայտարարել են, որ «համաձայնագիրն ուղղված է երկու երկրների միջև տնտեսական, հումանիտար և մշակութային կապերի ամրապնդմանը, ինչպես նաև զբոսաշրջության զարգացմանը»^[7]։

Դեսպանություններ

Հայաստան

• Բելգրադ (դեսպանատուն)

Սերբիա

• Երևան (դեսպանատուն)

Ծանոթագրություններ

1. horizonweekly.ca https://horizonweekly.ca/fr/66044-2/. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
2. http://www.researchingcommunication.eu/book12chapters/C11_PIERZYNSKA201617.pdf
3. Ministry of Foreign Affairs of Armenia, 7 February 2014
4. RTRS, 2 October 2014
5. News.am, 3 October 2014
6. Գ. Ղալաչյանին Սերբիայի Հանրապետությունում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան նշանակելու մասին
7. ARKA News Agency, 12 February 2015

Գրականություն

• Cummings, Sally N. (2001). «Perceptions in the CIS». In Buckley, Mary; Cummings, Sally (eds.). Kosovo: Perceptions of War and Its Aftermath. London: A & C Black. ISBN 9780826456694.
• Velimirović, Nicolas (2001). «Un voyage périlleux». Vie de Saint Sava (French). Lausanne: Editions l'Age d'Homme. ISBN 9782825114728.
• Knežević, Branka (1997). «Плоча са двојезичним натписом из 1218. године y Витовници» (PDF). Саопштења (Serbian). Belgrade: Institute for the Protection of Cultural Monuments of Serbia. 29. ISSN 0409-008X.
• Սերբիայի առևտրա-արդյունաբերական պալատի խորհրդական. Հայաստանի անդամակցումը ՄՄ-ին
• «Armenia may sign free trade agreement with Serbia –minister». ARKA News Agency. 2014 թ․ մարտի 11. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 8-ին.
• «Armenia, Serbia abolish visa requirements to each other». ARKA News Agency. 2015 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.
• «Armenia-Serbia Business Forum». Armenian Development Agency. 2014 թ․ մարտի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.
• «Armenia-Serbia trade built up four times in 2013 to $8.2 million». ARKA News Agency. 2014 թ․ մարտի 11. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.
• «Azerbaijani-Serbian Relations Booming Thanks to Mutual Interests». The Jamestown Foundation. 2014 թ․ դեկտեմբերի 15. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.
• Bilbija, Bojan (2012 թ․ սեպտեմբերի 16). «Конзулат Јерменије први пут у Београду». Politika (Serbian). Վերցված է 2015 թ․ մարտի 8-ին.
• «Foreign Minister Ivan Mrkic takes part in the Serbian-Armenian Business Forum». Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Serbia. 2014 թ․ մարտի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 8-ին.
• «Foreign Minister Oskanian Meets with President Boris Tadić of Serbia». Ministry of Foreign Affairs of Armenia. 2007 թ․ ապրիլի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Kosovo Seeks Recognition from Armenia». Asbarez. 2010 թ․ սեպտեմբերի 24. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Minister of Foreign Affairs Ivan Mrkic on a two-day visit to the Republic of Armenia». Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Serbia. 2015 թ․ մարտի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Ministers of Armenia Yugoslavia Sign Industrial Agreemen's». Asbarez. 2001 թ․ օգոստոսի 27. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Նախագահ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնական այցը Սերբիայի Հանրապետություն». Հայաստանի Նախագահ. 2011 թ․ ապրիլի 5. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• Pivljanin, Ranko (2010 թ․ մարտի 1). «Jermeni su gradili srpske manastire». Blic. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 8-ին.
• «Նախագահ Սերժ Սարգսյանը հանդիպում է ունեցել Սերբիայի Նախագահ Տոմիսլավ Նիկոլիչի հետ». Արմենպրես. 2014 թ․ հոկտեմբերի 11. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Նախագահ Սարգսյանն ընդունել է Սերբիայի արտաքին գործերի նախարար Վուկ Յերեմիչին». Հայաստանի Նախագահ. 2010 թ․ հոկտեմբերի 19. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• Սերբիան մտադիր է Երևանում դեսպանություն հիմնել. Սերբիայի ԱԳ նախարար
• «Serbia 'supports Azerbaijan's position on conflict'». Hürriyet Daily News. 2011 թ․ մայիսի 5. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.
• «Պաշտոնական այցով Հայաստան է ժամանել Սերբիայի Նախագահ Բորիս Տադիչը». Հայաստանի Նախագահ. 2009 թ․ հուլիսի 28. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Visit of the Minister of Foreign Affairs of Armenia to Serbia». Ministry of Foreign Affairs of Armenia. 2014 թ․ հոկտեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• Yayloyan, Diana (2014 թ․ հոկտեմբերի 10). «Tomislav Nikolic: Serbia is perhaps the ideal OSCE Chairman-in-Office, which can help solve the NK problem». Media Max. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.
• Հայաստանը Կոսովոն նախադեպ չի համարում
• «Пријатељски односи Србије и Јерменије» (Serbian). Radiotelevizija Srbije. 2014 թ․ հոկտեմբերի 2. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Саргсјан у Београду» (Serbian). Ratiotelevizija Srbije. 2011 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «Траг - Јермени међу Србима». Radiotelevizija Srbije. 2009 թ․ օգոստոսի 19. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 8-ին.
• «Crkve u Zemunu». Zemungrad (Serbian). Association "Zemun moj grad". Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 10-ին.
• Popović, Mihailo. «Auf armenischen Spuren im mittelalterlichen Serbien» (PDF). Byzneo (German). Institute for Byzantine and Modern Greek Studies of the University of Vienna. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 11-ին.
• «Serbia». Ministry of Foreign Affairs of Armenia. 2014 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
• «The situation in the occupied territories of Azerbaijan». United Nations General Assembly. 2008 թ․ մարտի 14. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.

Հայաստան   Սերբիա