PROFILBARU.COM

Плешчаніцы
Краіна	Беларусь
Вобласць	Мінская
Раён	Лагойскі
Сельсавет	Плешчаніцкі
Каардынаты	54°25′ пн. ш. 27°50′ у. д.HGЯO
Першая згадка	1492
Гарадскі пасёлак з	1938
Плошча	7,7941 км²;
Вышыня цэнтра	211 м
Водныя аб’екты	Плешчаніцкае вадасховішча
Насельніцтва	▼5 882 чал. (1 студзеня 2024);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1774
Паштовы індэкс	223130
Паштовыя індэксы	223130
Аўтамабільны код	5
СААТА	6232857905
Афіцыйны сайт	Афіцыйны сайт (руск.)
	Плешчаніцы на Вікісховішчы

Пле́шчаніцы^[4] (трансліт.: Plieščanicy, руск.: Плещеницы) — гарадскі пасёлак у Лагойскім раёне Мінскай вобласці, на беразе Плешчаніцкага вадасховішча. Уваходзіць у склад Плешчаніцкага сельсавета. Размешчаны за 27 км ад Лагойска, на скрыжаванні аўтадарог Барысаў—Вілейка і Мінск—Полацк. Насельніцтва 5 829 чал. (2017)^[5].

Гісторыя

Упершыню Плешчаніцы згадваюцца ў XVI стагоддзі як вёска Менскага павета. Мясціна знаходзілася ў валоданні Тышкевічаў.

У Трынаццацігадовую вайну (1654—1667) пад Плешчаніцамі дзейнічаў партызанскі аддзел Дзяніса Мурашкі^[6]. Мурашкаўцы нападалі на двары той шляхты, якая перайшла на бок маскоўскіх захопнікаў, ставілі залогі на дарогах, перашкаджалі збіраць і вывозіць збожжа, а мясцовае насельніцтва не пускалі ехаць у акупаваны Мінск^[7].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Плешчаніцы апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, дзе сталі цэнтрам воласці. У гэты час паселішча ўжо мела статус мястэчка. У вайну 1812 года пры адступленні французскага войска тут адбылася бітва, у выніку якой аддзел расійскай арміі генерала Чапліца разбіў авангард 9-га французскага корпуса маршала Віктора.

У 1817 уладальнікі Плешчаніцаў Тышкевічы збудавалі ў мястэчку царкву, у 1825 — заснавалі тэатр (дзейнічаў да 1835). У XIX ст. дзейнічалі царква і сінагога; працавалі школа, бровар, 5 крамаў, 2 піцейныя двары, праводзіліся кірмашы. У 1882 у мястэчку заснавалі фабрыку шавецкіх капылоў, пазней — фабрыку шавецкіх гваздоў. У 1910 г. называлася «Германа-амерыканская фабрыка драўляных шавецкіх гваздоў і шпілек». Мела 2 паравыя машыны, паравы кацёл. У 1895 г. працавала 106 чалавек. У 1900 г. выпушчана 10 тысяч пудоў драўляных гваздоў. У другой палове XIX ст. — 50 двароў і 425 жыхароў^[8]. Паводле вынікаў перапісу (1897) працавалі народнае вучылішча і паштова-тэлеграфная кантора.

17 ліпеня 1924 Плешчаніцы сталі цэнтрам раёна БССР. З 1929 тут працавалі электрастанцыя, млын, лесапільня, сукнавальня. 27 верасня 1938 паселішча атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадскога тыпу. У Другую сусветную вайну з 28 чэрвеня 1941 да 30 чэрвеня 1944 пасёлак знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй, акупанты знішчылі звыш 2 тыс. чалавек. З 25 снежня 1962 Плешчаніцы ўваходзяць у склад Лагойскага раёна.

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1886 — 595 чал.; 1897 — 1086 чал.^[9]
XX стагоддзе: 1939 — 3,7 тыс. чал.; 1974 — 6,7 тыс. чал.^[10]; 1977 — 6,7 тыс. чал.^[11]; 1995 — 7,9 тыс. чал.^[9]; 1999 — 7 860 чал.^[12]
XXI стагоддзе: 2006 — 7,8 тыс. чал.; 2009 — 6 041 чал. (перапіс)^[13]; 2015 — 5 829 чал.^[14]; 2016 — 5 835 чал.^[15]; 2017 — 5 829 чал.^[5]

Эканоміка

Прадпрыемствы паліўнай, дрэваапрацоўчай, будаўнічых матэрыялаў, харчовай прамысловасці. На паўднёва-заходнім беразе Плешчаніцкага вадасховішча паляўніча-рыбалоўная база (гасцініца на 60 месцаў)^[16]. Геафізічная абсерваторыя «Плешчаніцы»^[17].

Культура

Дзейнічаюць 2 бібліятэкі, дом дзіцячай творчасці, дом культуры.

Адукацыя

У Плешчаніцах працуюць 2 сярэднія, музычная, дзіцяча-юнацкая спартыўная школы, 3 дашкольныя ўстановы.

Медыцына

Медыцынскія паслугі надае местачковая бальніца.

Славутасці

Курганны могільнік (X—XIII стагоддзi), за 3 км на поўдзень ад пасёлка, на правым беразе р.Цімошанка — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 613В000264шыфр 613В000264
Сядзіба Тышкевічаў
Касцёл Святой Ганны, пераробленая са стайняў Тышкевічаў.
Мемарыяльны камень на месцы бою 1812 г.
Могілкі яўрэйскія
Сінагога (пач. XX ст.)
Царква Святых апосталаў Пятра і Паўла (пач. XX ст.)
Пратэстанцкі храм

Касцёл Святой Ганны
Свята-Петрапаўлаўская царква пасля сучаснай перабудовы ў расійскім стылі
Дом, у якім размяшчаўся штаб падполля
Яўрэйскія могілкі

Страчаная спадчына

Царква (2-я пал. XIX ст.)

Вядомыя асобы

Сяргей Антончык (нар. 1956) — беларускі дзяржаўны дзеяч
Віктар Іванавіч Галеўка (1938—1980) — беларускі архітэктар.
Генадзь Іосіфавіч Дзямідчык (нар. 1950) — беларускі палітык.
Вілорый Аляксеевіч Казлоў (1934—2003) — беларускі мастак тэлебачання.
Павел Ігаравіч Ляхновіч (нар. 1997) — беларускі футбаліст.
Мікалай Яфімавіч Сяменчык — беларускі гісторык
Рамуальд Аляксандравіч Чыкалаў (нар. 1931) — беларускі гісторык.
Яўген Аляксандравіч Цюкаў (1925—1971) — беларускі архітэктар.

Гл. таксама

Зноскі

↑ ^а ^б http://www.pravo.by/document/?guid=12551&p0=D918n0088781
↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>
↑ Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q125194897"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a>
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
↑ ^а ^б Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Плешчаніцы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. С. 512.
↑ Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667 / Генадзь Сагановіч. — Мн.: Навука і тэхніка, 1995.
↑ Pleszczenice // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście (польск.). — Warszawa, 1887. S. 251.
↑ ^а ^б Беларусь 1995.
↑ Плещеницы // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
↑ Плешчаніцы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — 592 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9. С. 513.
↑ Плешчаніцы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — 592 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9. С. 512.
↑ Перепись населения — 2009. Минская область (руск.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2015 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2014 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (31 сакавіка 2015). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Плещеницы // к // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. — ISBN 978-985-11-0384-9.
↑ ГЕОФИЗИЧЕСКАЯ ОБСЕРВАТОРИЯ «ПЛЕЩЕНИЦЫ» Архівавана 8 лютага 2022.

Літаратура

Пле́шчаніцы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 425—426. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — 592 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9.
Pleszczenice // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście (польск.). — Warszawa, 1887. — S. 251.
Пле́шчаніцы // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 586. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Плешчаніцы

Геаграфічныя звесткі па тэме Плешчаніцы на OpenStreetMap
Плешчаніцы на сайце Radzima.org
г. п. Плешчаніцы(недаступная спасылка) на Radzima.org

[_84bcc4845e9d245e-1] а ^б http://www.pravo.by/document/?guid=12551&p0=D918n0088781

[_2ffe9d5a99ce1c6d-2] GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>

[_aa88f3c606a95088-3] Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q125194897"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a>

[NNP-4] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)

[2017-Estimate-5] а ^б Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.

[EHB-1-6] Плешчаніцы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. С. 512.

[NV-7] Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667 / Генадзь Сагановіч. — Мн.: Навука і тэхніка, 1995.

[HSKP-8] Pleszczenice // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście (польск.). — Warszawa, 1887. S. 251.

[FOOTNOTEБеларусь1995-9] а ^б Беларусь 1995.

[academic-10] Плещеницы // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)

[EHB-2-11] Плешчаніцы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — 592 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9. С. 513.

[EHB-3-12] Плешчаніцы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — 592 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9. С. 512.

[belstat-13] Перепись населения — 2009. Минская область (руск.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[2015-Estimate-14] Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2015 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2014 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (31 сакавіка 2015). Праверана 3 красавіка 2017.

[2016-Estimate-15] Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.

[TEB-16] Плещеницы // к // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. — ISBN 978-985-11-0384-9.

[17] ГЕОФИЗИЧЕСКАЯ ОБСЕРВАТОРИЯ «ПЛЕЩЕНИЦЫ» Архівавана 8 лютага 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]