Каліста (спадарожнік)

Каліста
спадарожнік Юпітэра
Першаадкрывальнік	Галілеа Галілей
Дата адкрыцця	7 студзеня 1610[1]
Арбітальныя характарыстыкі
Вялікая паўвось	1 882 700 км
Эксцэнтрысітэт	0,0074
Перыяд абарачэння	16,689 суткі
Фізічныя характарыстыкі
Маса	107,566 ± 0,003 ётаграм[2]
Шчыльнасць	1,8344 gram per cubic centimetre
Атмасфера	няма

Каліста — адзін з галілеевых спадарожнікаў Юпітэра. Трэці па велічыні спадарожнік у Сонечнай сістэме, памерам прыкладна з Меркурый (але па масе саступае гэтай планеце ў тры разы).

Гісторыя адкрыцця

Каліста была адкрыта Галілеа Галілеем ў 1610 з дапамогай яго першага ў гісторыі тэлескопа. На адкрыццё спадарожніка прэтэндаваў таксама нямецкі астраном Сімон Марыус, які назіраў Каліста ў 1609, але своечасова не апублікаваў даныя пра гэта.

Назва «Каліста» была прапанавана менавіта Марыусам у 1614, аднак на працягу доўгага часу яна практычна не выкарыстоўвалася. Галілей прысвоіў чатыром адкрытым ім спадарожнікам парадкавыя нумары, і Каліста пазначалася як «чацвёрты спадарожнік Юпітэра». Толькі з сярэдзіны XX стагоддзя назва «Каліста» стала агульнаўжывальнай.

Каліста названая па імя персанажа старажытнагрэчаскай міфалогіі, каханай Зеўса (Юпітэра).

Магчымасць жыцця ў акіяне

Як і ў выпадку з Еўропай і Ганімедам, папулярная ідэя пра магчымасць існавання ў падпаверхневым акіяне Каліста пазаземнага мікробнага жыцця^[3]. Але на Каліста ўмовы для жыцця некалькі горшыя за ўмовы на Еўропе і Ганімедзе. Асноўныя прычыны: недастатковасць судакранання з горнымі пародамі і недастатковы цеплавы паток з нетраў спадарожніка^[3]. Навуковец Торэнс Джонсан сказаў наступнае пра адрозненні ўмоў для жыцця на Каліста ад астатніх галілеевых спадарожнікаў^[4]:

Асноўныя кампаненты, важныя для ўзнікнення жыцця, — так званую «прэбіятычную хімію» — маюць многія з аб’ектаў Сонечнай сістэмы, напрыклад, каметы, астэроіды і ледзяныя спадарожнікі. Біёлагі сыходзяцца ў тым, што абавязковай умовай для жыцця служыць наяўнасць крыніцы энергіі і вадкай вады, такім чынам, было б цікава знайсці ваду ў вадкай форме па-за Зямлёй. Але наяўнасць магутнай крыніцы энергіі таксама важная, а цяпер акіян Каліста грэецца толькі за кошт радыеактыўнага распаду, тады як акіян Еўропы — яшчэ і прыліўнымі сіламі, дзякуючы блізкасці да Юпітэра.

На падставе гэтых і іншых меркаванняў лічыцца, што сярод галілеевых Месяцаў Еўропа мае найвялікшыя шансы на падтрыманне жыцця, прынамсі, мікробнага^[3][5].

Крыніцы

1. Callisto: In Depth — Нацыянальнае кіраванне ЗША па аэранаўтыцы і даследаванні касмічнай прасторы.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23548"></a>
2. https://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par Праверана 5 верасня 2020.
3. Lipps, Jere H.; Delory, Gregory; Pitman, Joe; et al. (2004). "Astrobiology of Jupiter's Icy Moons" (PDF). proc. SPIE. 5555: 10. doi:10.1117/12.560356. ISSN 0277-786X. Архівавана з арыгінала (PDF) 2005-12-18.
4. Phillips, T. Callisto makes a big splash (нявызн.). Science@NASA (23 кастрычніка 1998). Архівавана з першакрыніцы 21 лютага 1999.
5. Raulin, François (2005). "Exo-Astrobiological Aspect of europa and Titan: from observation to speculations" (PDF). Space Science Reviews. 116 (1–2): 471=487. Bibcode:2005SSRv..116..471R. doi:10.1007/s11214-005-1967-x.