Нарадзіўся, згодна з метрычнай кнігай (стары стыль), 16 верасня 1895 года. Сам А. М. Васілеўскі лічыў, што нарадзіўся 17 верасня, у адзін дзень са сваёй маці ў хрысціянскае свята Веры, Надзеі, Любові, які па новым стылі святкуецца 30 верасня (гэта дата нараджэння «замацавана» ў мемуарах Васілеўскага «Справа ўсяго жыцця», а таксама ў датах узнагароджання юбілейнымі пасляваеннымі ўзнагародамі, прымеркаваных да дня нараджэння). Нарадзіўся Аляксандр Васілеўскі ў сялеНовая ГальчыхаКінешамскага павета (цяпер увайшло ў склад горада ВічугаІванаўскай вобласці) у сям’і царкоўнага рэгента і псаломшчыка[3] Нікольскага адзінаверскага храма Міхаіла Аляксандравіча Васілеўскага (1866—1953). Маці — Надзея Іванаўна Васілеўская (30.09.1872 — 7.8.1939), у дзявоцтве Сакалова, дачка псаломшчыка вёскі Углец Кінешамскага павета. І маці, і бацька былі «праваслаўнага веравызнання па адзінаверству» (так запісана ў метрычнай кнізе Мікольскай царкве в. Новая Гальчыха). Аляксандр быў чацвёртым па старшынстве з васьмі братоў і сясцёр.
У 1897 годзе з сям’ёй пераехаў у сяло Новапакроўскае, дзе бацька Васілеўскага стаў служыць святаром у толькі што пабудаваным (пры апякунстве новагальчыхінскага фабрыканта Д. Ф. Марокіна) каменным Вазнясенскім адзінавескім храме. Пазней Аляксандр Васілеўскі пачаў навучанне ў царкоўна-прыходскай школе пры гэтым храме. У 1909 годзе скончыў Кінешамскае духоўнае вучылішча і паступіў у Кастрамскую духоўную семінарыю, дыплом пра заканчэнне якой дазваляў працягнуць адукацыю ў свецкай навучальнай установе. У выніку ўдзелу ў тым жа годзе ва ўсерасійскай стачцы семінарыстаў, якая была пратэстам супраць забароны паступаць ва ўніверсітэты і інстытуты, Васілеўскі быў выправаджаны з Кастрамы ўладамі і вярнуўся ў семінарыю толькі праз некалькі месяцаў, пасля частковага задавальнення патрабаванняў семінарыстаў.
Першая сусветная і Грамадзянская вайна
Аляксандр марыў стаць аграномам або каморнікам, але якая пачалася Першая сусветная вайна змяніла яго планы. Перад апошнім класам семінарыі Васілеўскі з некалькімі аднакласнікамі трымаў экзамены экстэрнам, а ў лютым пачаў навучанне ў Аляксееўскім ваенным вучылішчы. У маі 1915 года скончыў паскораны курс навучання (4 месяца) і ў чыне прапаршчыка быў накіраваны на фронт. З чэрвеня па верасень пабываў у шэрагу запасных частак і нарэшце апынуўся на Паўднёва-Заходнім фронце, дзе ўступіў у пасаду паўротнага камандзіра роты 409-га Новахапёрскага палка103-й пяхотнай дывізіі9-й арміі. Увесну 1916 года прызначаны камандзірам роты, праз некаторы час прызнанай адной з лепшых у паліцу. У гэтай пасадзе ўдзельнічаў у маі 1916 года ў знакамітым Брусілаўскім прарыве. У выніку вялікіх страт афіцэрскага складу апынуўся камандзірам батальёна таго ж 409-га палка. Атрымаў чын штабс-капітана. Вестка пра Кастрычніцкай рэвалюцыі заспела Васілеўскага пад Аджуд-Ноў, у Румыніі, дзе ён прымае рашэнне пакінуць вайсковую службу і ў лістападзе 1917 звальняецца ў адпачынак.
Знаходзячыся на радзіме, у канцы снежня 1917 года Васілеўскі атрымлівае вестку пра тое, што салдаты 409-га палка абралі яго камандзірам у адпаведнасці з дзеючым тады прынцыпам выбарнасці камандзіраў. У той час 409-ы полк знаходзіўся ў складзе Румынскага фронту пад камандаваннем генерала Шчарбачова, які, у сваю чаргу, з’яўляўся саюзнікам Цэнтральнай Рады, якая абвясціла незалежнасць Украіны ад Саветаў. Кінешамскі ваенны аддзел парэкамендаваў Васілеўскаму не выязджаць у полк. Рушыўшы ўслед радзе, «прабыў на ўтрыманні бацькоў да чэрвеня 1918 года, займаючыся сельскай гаспадаркай». З чэрвеня па жнівень 1918 года працаваў сотняў інструктарам усеабуча пры Углецкай воласці Кінешамскага павета Кастрамской губерні.
З верасня 1918 года працаваў настаўнікам у пачатковых школах сёл Вярхоўе і Пад’якаўлева Галунскай воласці Навасільскага павета Тульскай губерні.
У красавіку 1919 года прызваны ў Чырвоную Армію і накіраваны ў 4-ы запасны батальён, на пасаду ўзводнага інструктара (памочніка камандзіра ўзвода). Праз месяц быў адпраўлены ў якасці камандзіра атрада са 100 чалавек у Ступінскую воласць Яфрэмаўскага павета Тульскай губерні для аказання дапамогі ў ажыццяўленні харчразвёрскі і барацьбы з бандамі.
Улетку 1919 года батальён пераводзіцца ў Тулу для фарміравання 1-й Тульскай стралковай дывізіі напярэдадні набліжэння Паўднёвага фронту і войскаў генерала Дзянікіна. Васілеўскі прызначаецца спачатку камандзірам роты, затым камандзірам ізноў сфарміраванага батальёна. У пачатку кастрычніка ўступае ў камандаванне 5-м стралковым палком Тульскай стралковай дывізіі, які займае сектар умацаванага раёна на паўднёвы захад ад Тулы. Палку не давялося ўдзельнічаць у баявых дзеяннях супраць дзянікінцаў, паколькі Паўднёвы фронт у канцы кастрычніка спыніўся пад Арлом і Кромамі.
У снежні 1919 года Тульская дывізія адпраўляецца на Заходні фронт для барацьбы з інтэрвентамі. Васілеўскі па ўласнай просьбе быў пераведзены на пасаду памочніка камандзіра палка. На фронце, у выніку рэарганізацыі, Васілеўскі прызначаны памочнікам камандзіра 96-га палка 32-й брыгады 11-й дывізіі. У складзе 15-й арміі Васілеўскі змагаецца ў вайне з Польшчай.
У канцы ліпеня 1920 Васілеўскага пераводзяць у 427-ы полк 48-й стралковай дывізіі, дзе ён служыў раней. Да сярэдзіны жніўня знаходзіцца ў Вільні, дзе дывізія нясе гарнізонную службу, затым вядзе баявыя дзеянні супраць палякаў у раёне Белавежскай пушчы. Тут у Васілеўскага ўзнікае канфлікт з камбрыгам О. Ю. Калніным. Калнін загадвае ўступіць у камандаванне адступіць у беспарадку 427-м палком. Дакладнае месцазнаходжанне палка нікому не вядома, а тэрміны, якія ўстанаўліваюцца Калніным, здаюцца Васілеўскаму недастатковымі. Васілеўскі дакладвае, што не можа выканаць загад. Калнін спачатку адпраўляе Васілеўскага пад трыбунал, затым на паўдарогі вяртае яго і ссоўвае з пасады памочніка камандзіра палка на пасаду камандзіра ўзвода. Пасля, у выніку расследавання, начальнік 48-й дывізіі адмяняе загад камбрыга, а Васілеўскі часова прызначаецца камандзірам асобнага батальёна.
Перыяд паміж войнамі
Пасля вайны Васілеўскі прымаў удзел у барацьбе з атрадам Булак-Балаховіча на тэрыторыі Беларусі, да жніўня 1921 года змагаўся з бандытамі ў Смаленскай губерні. У наступныя 10 гадоў камандаваў усімі трыма палкамі 48-й Цвярской стралковай дывізіі, узначальваў дывізіённую школу малодшых камандзіраў. У 1927 годзе скончыў стралкова-тактычныя курсы ўдасканалення камсаставу РСЧА імя III Камінтэрна «Стрэл». У чэрвені 1928 года 143-ці полк асабліва выдзелены інспектарскай групай на вучэннях. Увосень 1930 года 144-ы полк, які лічыўся да прыняцця камандавання Васілеўскім найбольш слаба падрыхтаваным у дывізіі, заняў першае месца і атрымаў выдатную ацэнку на акруговых манеўрах.
Верагодна, поспехі Васілеўскага абумовілі яго перавод на штабную працу, пра што яму паведамляе У. К. Трыандафілаў непасрэдна пасля заканчэння манеўраў. Каб не адкладаць у чарговы раз уступленне ў партыю ў сувязі са зменай месца службы, Васілеўскі падае заяву ў партбюро палка. Заява была задаволена, і Васілеўскі прыняты кандыдатам у члены партыі. У сувязі з партыйнай чысткай, якая праходзіла ў 1933—1936 гадах, знаходжанне ў кандыдатах некалькі зацягваецца, і Васілеўскага прымаюць у партыю толькі ў 1938 годзе, ужо падчас службы ў Генеральным штабе.
Васілеўскі ў аўтабіяграфіі 1938 года сцвярджаў, што «сувязь з бацькамі асабістая і пісьмовае страчаная з 1924 года». Адносіны былі адноўлены ў 1940 годзе па прапанове Сталіна.
З мая 1931 года Васілеўскі працуе ва Упраўленні баявой падрыхтоўкі РСЧА, рэдагуе «Бюлетэнь баявой падрыхтоўкі», які выпускаўся кіраваннем, і аказвае дапамогу рэдакцыі часопіса «Ваенны веснік». Удзельнічае ў стварэнні «Інструкцыі па вядзенні глыбокага агульнавайсковага бою», «Інструкцыі па ўзаемадзеянні пяхоты, артылерыі, танкаў і авіяцыі ў сучасным агульнавайсковым баі», а таксама «Настаўленні па службе ваенных штабоў»[4].
У кастрычніку 1937 года рушыла ўслед новае прызначэнне — начальнікам 10-га аддзялення (аператыўнай падрыхтоўкі каманднага складу) 1-га аддзела Генштаба. 16 жніўня 1938 года прысвоена чарговае воінскае званне камбрыг. У гэты час ён прымае ўдзел у працы камісіі па аналізе дзеянняў РСЧА падчас баявых дзеянняў ля возера Хасан[4].
У 1939 годзе прызначаны намеснікам начальніка Аператыўнага ўпраўлення Генштаба, з выкананнем па сумяшчальніцтве абавязкаў па старой пасадзе. Удзельнічае ў распрацоўцы першапачатковага варыянту плана вайны з Фінляндыяй, пазней адрынутага Сталінам. З пачаткам савецка-фінскай вайны выконвае абавязкі камандзіраванага на фронт першага намесніка начальніка Генштаба І. В. Смародзінава.
У маі 1940 года, у выніку кадравых перастановак па выніках вайны ў апараце Наркамата абароны і Генштаба, прызначаны першым намеснікам начальніка Аператыўнага кіравання з прысваеннем воінскага звання камдыў. Прымае ўдзел у распрацоўцы аператыўных планаў стратэгічнага разгортвання РСЧА на паўночным, паўночна-заходнім і заходнім напрамках у выпадку пачатку баявых дзеянняў з Германіяй[4].
Вялікая Айчынная вайна заспела мяне на службе ў Генеральным штабе, на пасадзе намесніка начальніка аператыўнага кіравання, у званні генерал-маёра. 1 жніўня 1941 года рашэннем ЦК партыі я быў прызначаны начальнікам аператыўнага кіравання і намеснікам начальніка Генеральнага штаба
Арыгінальны тэкст(руск.)
Великая Отечественная война застала меня на службе в Генеральном штабе, в должности заместителя начальника оперативного управления, в звании генерал-майора. 1 августа 1941 года решением ЦК партии я был назначен начальником оперативного управления и заместителем начальника Генерального штаба
Васілеўскі сыграў адну з ключавых роляў у арганізацыі абароны Масквы і контрнаступленні, якое рушыла за ёю. У самыя крытычныя дні пад Масквой, з 16 кастрычніка да канца лістапада[5], калі Генштаб быў эвакуіраваны, ён узначальваў у Маскве аператыўную групу (першы эшалон Генштаба[6]) для абслугоўвання Стаўкі. У кола асноўных абавязкаў опергрупы, якая складалася з 10 чалавек, уваходзіла: «усебакова ведаць і правільна ацэньваць падзеі на фронце; пастаянна і дакладна, але без залішняй дробязнасці, інфармаваць пра іх Стаўку; у сувязі са зменамі ў франтавой абстаноўцы своечасова і правільна выпрацоўваць і дакладваць Вярхоўнаму Галоўнакамандаванню свае прапановы; у адпаведнасці з рашэннямі Стаўкі аператыўна — стратэгічнымі рашэннямі хутка і дакладна распрацоўваць планы і дырэктывы; весці строгі і бесперапынны кантроль за выкананнем усіх рашэнняў Стаўкі, а таксама за боегатоўнасцю і баяздольнасцю войскаў, фарміраваннем і падрыхтоўкай рэзерваў, матэрыяльна-баявым забеспячэннем войскаў»[7]. 28 кастрычніка дзейнасць опергрупы была высока ацэненая Сталіным — чацвярым было прысвоена чарговае званне: Васілеўскаму — званне генерал-лейтэнанта, а тром іншым — званні генерал-маёраў. З 29 лістапада да 10-х лічбаў снежня 1941[8], у сувязі з хваробай Шапашнікава[9], Васілеўскі выконваў абавязкі начальніка Генштаба[10]. Увесь цяжар падрыхтоўкі контрнаступлення пад Масквой лёг на плечы А. Васілеўскага. Контрнаступленне пачалося войскамі Калінінскага фронту 5 снежня 1941 года. Паколькі «Стаўка была вельмі заклапочаная забеспячэннем дакладнага выканання загаду» аб контрнаступленні з боку Конева[11], Васілеўскі ў ноч на 5 снежня прыбыў у штаб Калінінскага фронту, каб «асабіста перадаць камандуючаму фронтам дырэктыву на пераход у контрнаступленне і растлумачыць яму ўсё патрабаванні па ёй»[11].
26 чэрвеня1942 года прызначаны начальнікам Генштаба, а з кастрычніка быў адначасова намеснікам наркама абароны СССР. З 23 ліпеня па 26 жніўня — прадстаўнік Стаўкі на Сталінградскім фронце, накіроўваў сумесныя дзеянні франтоў у ходзе абарончага перыяду Сталінградскай бітвы. Унёс вялікі ўклад у развіццё савецкага ваеннага мастацтва, спланаваў і падрыхтаваў контрнаступленне пад Сталінградам. Стаўкай Васілеўскаму была даручана каардынацыя контрнаступлення (Жукаў у гэты час быў накіраваны на Заходні фронт). Пасля паспяховага контрнаступлення Васілеўскі да сярэдзіны снежня праводзіў ліквідацыю групоўкі суперніка ў Сталінградскім катле, аднак да яе завяршэння быў перакінуты на паўднёвы захад для садзейнічання ў адлюстраванні дэблакуючай групы Манштейна, якая дзейнічала на Кацельнікаўскім кірунку. З 2 студзеня1943 года на Варонежскім і затым на Бранскім фронце каардынаваў наступ савецкіх войскаў на Верхнім Доне.
Па даручэнні Стаўкі ВГК Васілеўскі каардынаваў дзеянні Варонежскага і Стэпавага франтоў у Курскай бітве. Кіраваў планаваннем і правядзеннем аперацый па вызваленні Данбаса, аперацыі па вызваленні правабярэжнай Украіны і Крыма. 10 красавіка, у дзень вызвалення Адэсы, узнагароджаны ордэнам «Перамога». Гэты ордэн быў другім па ліку з моманту заснавання (першы — у Жукава). Пасля ўзяцця Севастопаля, Васілеўскі прыняў рашэнне як мага хутчэй агледзець вызвалены горад. У выніку яго машына пры пераездзе праз нямецкую траншэю трапіла на міну. Для Васілеўскага інцыдэнт абыйшоўся ўдарам галавы і пасечаным асколкамі ветравога шкла тварам. Яго шафёру выбухам пашкодзіла нагу. Пасля гэтага Васілеўскі яшчэ некаторы час па патрабаванні лекараў трымаўся пасцельнага рэжыму.
Планаванне і кіраўніцтва пачаткам Усходне-Прускай аперацыі ажыццяўляў асабіста Сталін, Васілеўскі ў гэты час быў заняты ў Прыбалтыцы. Аднак, у сувязі з адбыццём Сталіна, а таксама намесніка начальніка Генштаба А. І. Антонава на Ялцінскую канферэнцыю, Васілеўскі вярнуўся да выканання абавязкаў начальніка Генштаба і намесніка наркама абароны, кіраўніцтву Усходне-Прускай аперацыяй. У ноч на 18 лютага, падчас размовы са Сталіным, які вярнуўся з Ялты, у адказ на прапанову Сталіна выехаць ва Усходнюю Прусію для дапамогі камандуючым франтамі Васілеўскі папрасіў вызваліць яго ад пасады начальніка Генштаба ў сувязі з тым, што ён большую частку свайго часу праводзіць на фронце. А днём 18 лютага прыйшла вестка пра гібель камандуючага 3-м Беларускім фронтам Чарняхоўскага. У сувязі з гэтым Сталін хутка прыняў рашэнне прызначыць Васілеўскага камандуючым 3-м Беларускім фронтам, а акрамя таго, увесці Васілеўскага ў склад Стаўкі Вярхоўнага Галоўнакамандавання. На пасадзе камандуючага фронтам Васілеўскі кіраваў штурмам Кенігсберга — аперацыяй, якая стала хрэстаматыйнай.
Вайна з Японіяй
Яшчэ летам 1944 года, пасля заканчэння Беларускай аперацыі, Сталін паведаміў Васілеўскаму аб планах прызначыць яго галоўнакамандуючым савецкіх войскаў на Далёкім Усходзе пасля заканчэння вайны з Германіяй. Васілеўскі ўключыўся ў распрацоўку плана вайны з Японіяй27 красавіка1945 года, па заканчэнні Усходне-Прускай аперацыі, хоць чарнавыя накіды плана былі зроблены яшчэ восенню 1944 года. Пад яго кіраўніцтвам да 27 чэрвеня быў падрыхтаваны план маньчжурскай стратэгічнай наступальнай аперацыі, які быў ухвалены Стаўкай і Дзяржаўным Камітэтам Абароны. 5 ліпеня1945 года, пераапрануты ў форму генерал-палкоўніка, з дакументамі на імя Васільева, Васілеўскі прыбыў у Чыту. 30 ліпеня дырэктывай ДКА быў прызначаны галоўнакамандуючым савецкімі войскамі на Далёкім Усходзе.
У ходзе падрыхтоўкі наступу Васілеўскі наведаў зыходныя пазіцыі войскаў, пазнаёміўся з войскамі Забайкальскага, 1-га і 2-га Далёкаўсходніх франтоў, абмеркаваў становішча з камандуючым войскамі і карпусамі. Пры гэтым былі ўдакладнены і скарочаны тэрміны выканання асноўных задач, у прыватнасці выхаду на Маньчжурскую раўніну. На досвітку 9 жніўня 1945, з пераходам у наступ, кіраваў дзеяннямі савецкіх войскаў. Усяго 24 дня спатрэбілася савецкім і мангольскім войскам пад камандаваннем А. М. Васілеўскага, каб разграміць у Манчжурыі мільённую Квантунскую арміюЯпоніі.
Другім медалём «Залатая Зорка» Аляксандр Міхайлавіч Васілеўскі быў ганараваны 8 верасня1945 года за ўмелае кіраўніцтва савецкімі войскамі на Далёкім Усходзе падчас вайны з Японіяй.
Пасляваенны перыяд жыцця
Пасля заканчэння вайны, з 22 сакавіка 1946 г. па лістапад 1948 года, — начальнік Генеральнага штаба ВС СССР і намеснік міністра Узброеных сіл СССР. З 1948 — першы намеснік міністра Узброеных сіл. З 24 сакавіка 1949 па 26 лютага 1950 г. — міністр Узброеных сіл СССР, затым — Ваенны міністр СССР (па 16 сакавіка 1953 г.).
Пасля смерці Сталіна ваенная кар’ера А. М. Васілеўскага рэзка змянілася.
У перыяд з 16 сакавіка1953 г. па 15 сакавіка1956 г. ён быў першым намеснікам міністра абароны СССР[4], але 15 сакавіка 1956 г. яго вызваляюць ад займаемай пасады па асабістай просьбе.
14 жніўня1956 г. становіцца намеснікам міністра абароны СССР па пытаннях ваеннай навукі. У снежні 1957 г. звольнены ў адстаўку па хваробе з правам нашэння ваеннай формы[4]. У студзені 1959 прызначаны генеральным інспектарам Групы генеральных інспектараў МА СССР (па 5 снежня 1977 года)[4].
У 1956—1958 гады з’яўляўся першым старшынёй Савецкага камітэта ветэранаў вайны, у далейшым прымаў актыўны ўдзел у дзейнасці арганізацый ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны[4].
Памёр 5 снежня1977 года. Урну з прахам Аляксандра Міхайлавіча Васілеўскага замуравалі ў Крамлёўскай сцяне на Краснай плошчы ў Маскве.
6 медалёў МНР, па адным медалі НРБ, ГДР, ЧССР, КНДР
Усяго ўзнагароджаны 31 замежнай дзяржаўнай узнагародай.
Помнікі і мемарыяльныя дошкі
Бронзавы бюст двойчы Героя Савецкага Саюза (сквер імя А. М. Васілеўскага) ў КінешмеІванаўскай вобласці (1949, ск. Вучэціч).
Помнік маршалу А. М. Васілеўскаму ў Калінінградзе на плошчы яго імя (2000).
Бюст маршала А. М. Васілеўскага на радзіме, у Вічузе Іванаўскай вобласці (алея Славы, адкрыты 8 мая 2006 г., ск. А. А. Смірноў і С. Ю. Бычкоў, арх. І. А. Васілеўскі).
Мемарыяльная дошка па месцы нараджэння маршала (вул. Васілеўскага, 13) у Вічузе Іванаўскай вобласці.
↑ абвгдеёжзіканд.ист. н. И. Ставицкий. Дело всей жизни. К 90-летию со дня рождения Маршала Советского Союза А. М. Василевского // «Красная звезда» от 28 сентября 1985
↑«Генеральный штаб во главе с Б. М. Шапошниковым возвратился ещё в 20-х числах ноября» (Василевский А. М., «Дело всей жизни» — М.: 2002, стр. 148)
↑Василевский А. М., «Дело всей жизни» — М.: 2002, стр. 143
↑Василевский А. М., «Дело всей жизни» — М.: 2002, стр. 143—144
↑З 29 лістапада па 5 снежня дырэктывы Стаўкі замест Шапашнікава падпісваў Васілеўскі (Русский архив: Великая отечественная: Ставка ВГК. Документы и материалы. 1941. Т.16 (5-1), М., 1996, стр.312-323). 12 снежня, па ўспамінам Васілеўскага, Шапашнікаў ужо ачуняў (Василевский А. М., «Дело всей жизни», М., 2002, стр. 152).
↑«У канцы лістапада захварэў Б. М. Шапашнікаў, і абавязкі начальніка Генеральнага штаба былі часова ўскладзены Стаўкай на мяне» (Василевский А. М., «Дело всей жизни», М., 2002, стр. 150)
↑ абВасилевский А. М. «Дело всей жизни», М., 2002, стр. 151
↑Імя прысвоена 11 мая2007 года (распараджэнне Урада РФ (ад 11.05.2007 г. N 593-р), зацверджанага распараджэннем Урада РФ ад 04.11. 2004 N 1404-р) у рамках года памяці Маршала Перамогі А. М. Васілеўскага, арганізаванага рэдакцыяй федэральнага часопіса «Сенатар».
↑(да 1961 года — пік Рэўваенсавету, вышыня 6330 метраў, размешчаны ў Таджыкістане)
↑Заснавана 20 чэрвеня 1977. У лютым 1978 акадэміі было прысвоена імя выбітнага савецкага палкаводца двойчы Героя Савецкага Саюза, Маршала Савецкага Саюза Васілеўскага Аляксандра Міхайлавіча. У чэрвені 1992 года, у сувязі з пераходам акадэміі пад юрысдыкцыю Украіны, акадэмія правяла 100-ы, апошні, выпуск слухачоў і спыніла сваё існаванне як Ваенная акадэмія СПА Сухапутных войскаў імя Маршала Савецкага Саюза А. М. Васілеўскага.
Василевский А. М. О дисциплине и воинском воспитании. — М.: Воениздат. 1987. (пяць артыкулаў з гэтай кнігі перадрукаваныя ў кнізе «Маршал А. М. Васілеўскі — стратэг, палкаводзец, чалавек» (гл. ніжэй)).
Літаратура пра маршала А. М. Васілеўскага
Ставицкий И. В. (сост.), Фотоальбом «А. М. Василевский». — М.: Планета,1991, 200 стр.
Басов А., Гаврилов Л. (сост.) Маршал А. М. Василевский — стратег, полководец, человек. — М.: Совет ветеранов книгоиздания, 2000, 624 стр. (аналитика, биография, статьи, интервью, воспоминания).
Штеменко С. М. Генеральный штаб в годы войны. — 2-е изд. — М.: Воениздат, 1989. [1]
Симонов К. Из бесед с Маршалом Советского Союза А. М. Василевским. (в книге Симонов К. Глазами человека моего поколения. — М.: Правда, 1990; перепечатано в книге «Маршал А. М. Василевский — стратег, полководец, человек»).
Песков В. М. Беседа с А. М. Василевским (в книге Песков В. М. Война и люди. — М.: Молодая гвардия, 1979; перепечатано в книге «Маршал А. М. Василевский — стратег, полководец, человек»).
Кавалеры ордена «Победа» (под ред. Лобова В. Н.). — М: Московское военно-историческое общество; Логос, 2000 (глава «Александр Михайлович Василевский», стр. 46-77).
Баграмян И. Х. Великого народа сыновья. — М.: Воениздат, 1984 (глава «А. М. Василевский», стр.43-84).
Грибков А. И. Исповедь лейтенанта. Встречи с полководцами. Операция «Анадырь», М: Мысль, 1999 (глава «Александр Михайлович Василевский», стр. 126—143).
Гареев М. А. Полководцы Победы и их военное наследие. — М.: Инсан, 2003.
Василевский Ю. А. Поверить в судьбу (воспоминания старшего сына маршала в книге Василевский А. М. Дело всей жизни. — М: ОЛМА-ПРЕСС, 2002, стр. 556—581).
Василевский И. А. Стратег Победы (воспоминания младшего сына маршала в книге Василевский А. М. Дело всей жизни. — М: ОЛМА-ПРЕСС, 2002, стр. 582—589).
Белов П. Ф. Тернии и звёзды. Повествование о Василевских. — Иваново: Талка, 1997 (вторая часть книги о родственниках маршала).
Золоторубов А. М. Василевский: Жезл маршала (роман), — М.: Астрель, 2002.
Іншая літаратура (мемуары, гісторыя, аналітыка)
Рокоссовский К К. Солдатский долг. — 5-е изд. — М.: Воениздат, 1988, 367 с.: 8 л, ил. ISBN 5-203-00489-7[2]
Межирицкий П. Я. Читая маршала Жукова. — Philadelphia.: Libas Consulting, 2002. Издание 2-е, исправленное и дополненное. Первое издание вышло в 1996 г. [3]
Ляш О. Так пал Кёнигсберг — Москва, 1991 // Lasch v. O. So fiel Konigsberg: Kampf und Untergang von Ostpreussens Hauptstadt. — Munich: Gräfe n.d, 1958 [7]
Александров А. А. Великая победа на Дальнем Востоке. Август 1945 года: от Забайкалья до Кореи. — М.: Вече, 2004.