PROFILBARU.COM

Чалябінск
Герб	Сцяг[d]
Краіна	Расія
Рэгіён	Чалябінская вобласць
Каардынаты	55°09′ пн. ш. 61°24′ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Kotova, Natalia Petrovna[d] і Q131306117?
Заснаваны	1736
Першая згадка	1736
Горад з	1787
Плошча	530 км²
Вышыня цэнтра	220 м
Насельніцтва	1 млн. 177 тыс. чалавек (2024)
Часавы пояс	UTC+5
Тэлефонны код	351
Паштовыя індэксы	454000—454999
Аўтамабільны код	74, 174
Афіцыйны сайт	cheladmin.ru (руск.) (англ.) (ням.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Чалябінск (руск.: Челябинск) — горад (з 1787) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Чалябінскай вобласці. Насельніцтва 1 177 тыс. чалавек (2024). Заснаваны ў 1736 годзе.

Чалябінск размешчаны на ўсходнім схіле Уральскіх гор, за 201 км на поўдзень ад Екацярынбурга. Вышыня над узроўнем мора — каля 200—250 м. Геалагічнае размяшчэнне — заходняя частка — Урал (граніты), усходняя частка — Заходняя Сібір (асадкавыя пароды). Горад знаходзіцца на рацэ Міяс, тэрыторыю горада абмываюць Шаршнеўскае вадасховішча і тры возеры: Смоліна, Сінеглазава, Першае. Рэльеф горада слаба ўзгорысты на захадзе з паступовым паніжэннем да ўсходу і «разразаецца» далінай р. Міас і латочынамі з азёрамі і балотамі. Берагі Міаса пакрытыя месцамі лесам і хмызняком. Клімат — кантынентальны.

Буйны транспартны вузел (чыгунка і шашэйныя дарогі; Транссібірская магістраль). Аэрапорт «Баландзіна». Буйны цэнтр металургіі, машынабудавання і металаапрацоўкі, лёгкай і харчовай прамысловасці.

Гісторыя

Заснаваны ў 1736 годзе як руская крэпасць на месцы башкірскага пасёлка Сяляба (Чаляба). З 1743 года Чалябінск — горад, цэнтр Ісецкай правінцыі. У пачатку 1774 года яго займалі атрады Е. І. Пугачова. З 1781 года Чалябінск — павятовы горад Екацярынбургскай правінцыі (Пермскага, затым Уфімскага намесніцтва), з 1796 года — Арэнбургскай губерні. У 90-я гады 19 стагоддзя з будаўніцтвам Вялікай Сібірскай магістралі і чыгункі на Екацярынбург стаў буйным транспартным і гандлёвым (вываз хлеба з Заходняй Сібіры) цэнтрам, у якім хутка развівалася прамысловасць.

У 1933 годзе пабудаваны Чалябінскі трактарны завод (ЧТЗ). З 1934 года Чалябінск — абласны цэнтр. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны ў Чалябінск было эвакуіравана каля 60 прамысловых прадпрыемстваў СССР.

Насельніцтва

Год	Колькасць
1897	20 000 ± 1 000
1926	57 655
1959	689 049

Год	Колькасць
1976	1 000 000
2016	1 191 994
2017	1 198 858

Год	Колькасць
2018	1 202 371	^[2]
2020	1 196 680	^[3]
2021	1 189 525

Год	Колькасць
2023	1 182 517	^[4]
2024	1 177 058	^[5]

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

Натэла Атараўна Дадышкіліяні (нар. 1960) — беларуская артыстка балета.
Андрэй Анатольевіч Мезін — беларускі хакеіст.
Пётр Пятровіч Падкавыраў (1910—1977) — беларускі кампазітар, педагог.
Луіза Мікалаеўна Пятрова (нар. 1942) — беларускі архітэктар.
Уладзімір Георгіевіч Пятроў (нар. 1956) — беларускі оперны спявак.
Уладзімір Іванавіч Шчарбін (нар. 1950) — беларускі мастак.
Ніна Аўгустаўна Кабернік (нар. 1949) — беларускі палітык.
Ігар Арэставіч Еўтухоў (нар. 1962) — беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук (2001), прафесар (2004).
Мікалай Дудчанка (1944—2022) — беларускі харэограф, рэжысёр, сцэнарыст, педагог, заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі, балетмайстар-пастаноўшчык Дзяржаўнага заслужанага харэаграфічнага ансамбля «Харошкі»
Вячаслаў Аляксандравіч Быстрэнін (1930—2005) — урач-отарыналарынголаг. Доктар медыцынскіх навук (1973), прафесар (1977).
Барыс Іларыёнавіч Бяляеў (нар. 1945) — беларускі фізік, спецыяліст у галіне спектраскапіі і оптыка-электроннага прыборабудавання. Доктар фізіка-матэматычных навук.

Зноскі

↑ ^а ^б https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5dd3d55f9a7947f971a9a6a5
↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
↑ https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 — Росстат, 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126719912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — М.: Росстат, 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Чалябінск

[_b403a16f05dc5e0c-1] а ^б https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5dd3d55f9a7947f971a9a6a5

[_b58ef8497511dca6-2] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[_b0702ecae34b55f4-3] ttps://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar

[_f17ec64b3836477d-4] ttps://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 — Росстат, 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126719912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[_9100a4a5438f5960-5] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — М.: Росстат, 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]