Şəlvə (Laçın)

Şəlvə
39°50′01″ şm. e. 46°18′10″ ş. u.^HGYO
Ölkə	Azərbaycan
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı	UTC+04:00
Şəlvə

Şəlvə — Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonu Şəlvə kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.^[1]

Etimologiyası

Şəlvə kəndi Şəlvəçay sahilində, dağətəyi ərazidədir. Kəndin adı Şəlvə çayinin adından götürülmüşdür.^[2] Qədim türk dilində Şəlvə sözü şölə sözündən törəmiş аlov, parıltı, işıltı, şəfəq kimi mənaları ifadə edir. Deməli, toponimin tam düzgün mənası od, аlov, parıltı, işıltı, şəfəq mənalarını verir. Digər türk dillərində bu söz bir çox hallarda “dəri”, “örtük”, bəzən də “ləpə” mənasında işlənir.^[3]

Tarixi

Şəlvə kəndinin ərazisi 1747-ci ildən Qaraçorlu mahalının^[4], 1840-cı ildən Şuşa qəzasının Zəngəzur sahəsinin^[5], 1867-ci ildə Zəngəzur qəzasının^[6] tərkibində mövcud olmuşdur. 28 may 1918-ci ildən 28 aprel 1920-ci ilə qədər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Zəngəzur qəzasına daxil olmuşdur^[7].

Cümhuriyyətin süquta uğramasından və bolşeviklərin işğalına məruz qalmasından sonra Azərbaycan SSR-nin Zəngəzur qəzasının, 1923-cü ilin iyulunda Yelizavetpol quberniyasının Cavanşir və Zəngəzur qəzalarının bir hissəsində təsis edilmiş Kürdüstan mahalının (sonradan qəza) tərkibində olmuşdur^[8]. 8 aprel 1929-cu ildə Kürdüstan qəzası ləğv edildir və yeni yaradılmış Laçın rayonunun tərkibinə daxil edilmişdir.^[9]

Şəlvə kəndi 1992-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmiş,^[10] və işğalçılar tərəfindən yaşayış, sosial və təsərrüfat təyinatlı tikililərin əksəriyyəti yandırılmış və dağıdılmışdır.^[11] Kənd əhalisi evlərindən didərgin olunmuş, onların bir qismi Ağcabədi rayonuna yerləşdirilmişdir. Rayonda Laçın rayon Şəlvə kənd 7 illik uşaq musiqi məktəbi yerləşir.^[12] Şəlvə kəndi 1 dekabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətindədir.^[13]

Əhalisi

Əhalisi kürdlərdən ibarətdir ^[14]Sitat səhvi: </ref> teqi üçün bağlanma <ref> yoxdur ^{[15] [16]}. ^[17]

1740-cı illərin əvvəllində kənddə yenidən oturaq yaşayışı bərpa edən Qarabayramlı tayfasının Məmmədlər tirəsi olmuşdur. Sonra Tazılar, Abdullar, Nəcəfli, Abdinlər (Avdınlar) və Həsənalılar (etnik təmizləmə nəticəsində Dərələyəzi tərk edən Həsənalı adlı şəxsin törəmələri) tayfasıda bu kənddə məskunlaşır.^[18]

İstinadlar

1. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2019. 2020-04-16 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
2. Şəlvə (Laçın) // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. 304. ISBN 978-9952-34-156-0.
3. "Laçındakı yurduma, Şəlvə kəndinə qovuşuruq". versus.az. Sultan Hümbətov. İstifadə tarixi: 10 yanvar 2023.
4. Milman A. Politiçeskiy stroy Azerbaydjana v XIX-naçale XX vekov (adminstrativnıy apparat I sud, formı I metodıkolonialnoqo upravleniya). Baku. 1966. səh. 44.
5. Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XV, ст. 13368
6. Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XLII, ч. 2, ст. 45259
7. "Cümhuriyyət: Tiflisdən Bakıya gedən yol". metbuat.az. Cavid Cabbaroğlu. 11 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 iyun 2023.
8. Из протокола заседания Президиума ЦК АКП (б). 30 июля 1923 г. ПААФ ИМЛ. Ф. 1. On. 74. Д. 133. Л. 3 об.
9. Азербайджанская ССР. Административно-территориальное деление на 1 января 1977 года (4-е изд.). Баку: Азербайджанское гос. изд-во. 1979. 7.
10. Vendik, Yuri. "Армяне оставляют Лачин, несмотря на конец войны в Карабахе и прибытие российских миротворцев". BBC Russian Service (rus). 17 November 2020. 16 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 December 2020.
11. "Laçındakı yurduma, Şəlvə kəndinə qovuşuruq". versus.az. Sultan Hümbətov. İstifadə tarixi: 10 yanvar 2023.
12. "Arxivlənmiş surət". 2023-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-12.
13. "Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi Laçında dövlət bayrağının asılması barədə video yayıb". BBC Azerbaijani Service (az.). 1 December 2020. 30 August 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 December 2020.
14. [1] Arxivləşdirilib 2023-05-26 at the Wayback Machine Г. Гейбуллаев. Топонимия Азербайджана. Баку — Элм — 1986. səh.58
15. Əli Umud oğlu Əliyev. Laçın-Qədim Oğuz yurdu. Bakı: Avropa. 2009. səh. 54. ISBN 4702060103.
16. Sultan Hümbətov. "Qasımuşağı tayfası". "Laçın yurdu". №3(10) ("Bəxtiyar-4" nəşriyyatı). 28.06.2013: səh. 32.
17. "Курдистанский уезд (перепись 1926 года)">Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа :Курдистанский уезд (перепись 1926 года) Arxivləşdirilib 2020-08-23 at the Wayback Machine
18. "Laçındakı yurduma, Şəlvə kəndinə qovuşuruq". versus.az. Sultan Hümbətov. İstifadə tarixi: 10 yanvar 2023.