Elfenbeinküste

République de Côte d'Ivoire Elfebeikischte
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: Union, Discipline, Travail (Einigkeit, Disziplin un Arbet)
Amtsspraach	Franzesisch
Hauptstadt	Yamoussoukro
Regierigssitz	Abidjan
Staatsoberhaupt	Alassane Ouattara
Regierigschef	Patrick Achi
Flächi	322.461 km²
Iiwohnerzahl	21.075.000 (Schetzig für 2009; Volkszellig vu 1998: 15.366.672 Ii.)
Bevölkerigsdichti	65,3 Iiwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt	nominal: 19.598 Mio. US-Dollar (96.) pro Chopf: 1.045 US-Dollar (130.)
Human Development Index	0,432 (166.)
Währig	1 CFA-Franc BCEAO
Unabhängigkeit	vu Frankryych am 7. Augschte 1970
Nationalhimne	L'Abidjanaise
Nationalfiirtig	7. Augschte
Zitzone	UTC
Kfz-Kennzeiche	CI
Internet-TLD	.ci
Vorwahl	+225

D Elfebeikischte (offiziälle Namme République de Côte d’Ivoire) isch e Staat z Weschtafrika. Är gränzt an Liberia, Guinea, Mali, Burkina Faso un Ghana un im Side an dr Atlantik.

S Land, wu am 7. Augschte 1960 uuabhängig woren isch vu Frankryych, isch lang dur d Einheitsbartei PDCI vum Presidänt Houphouët-Boigny regiert wore. Exportgwinn us Kakao un Kaffee hän johrelang e relative Wohlstand garantiert. S Änd vu dr PDCI-Herrschaft un di wirtschaftlige Schwirigkeite noch em Verfall vu dr Kakaopryys hän zue innere Spannige gfiert, wu zuen em burgerchriegsähnlige Zuestand gfiert, wu s Land anne 2002 in zwe Deil verrisse het. Syt em Fridensverdrag vu 2007 wird an dr Versehnig un dr Widervereinigung vu dr Elfebeikischte gschafft. Im Human Development Index isch d Elfebeikischte hite uf Blatz 163 vu 182.

Syt 1983 isch Yamoussoukro, em ehmolige Presidänt Félix Houphouët-Boigny sy Geburtsort, di offiziäll Hauptstadt, di friejer Hauptstadt Abidjan isch aber wyter s wirtschaftlig un bolitisch Zäntrum vum Land.

Côte d'Ivoire oder Elfenbeinküste?

Côte d’Ivoire [kot diˈvwaʀ] isch franzesisch un bedytet uf dytsch „Elfenbeinküste“ (alem. „Elfebeikischte“).

Im dytschsprochige Ruum isch d Bezeichnig Elfenbeinküste im Sprochgebruuch un in dr Medie sterker verbreitet wie dr franzesisch Uusdruck.^[1] Im offiziälle Verchehr, zem Byschpel vu dr dytsche Bunderregierig, wird aber alliwyyl dr offiziäll Name Côte d’Ivoire bruucht. Im Land sälber isch d Benutzig vun ere andre wie dr offiziälle Bezeichnig unter Strof verbotte. Au wertligi Ibersetzige vum Namme in andri Sproche falle unter des Verbott.

Dr Presidänt Houphouët-Boigny (1905–1993) het Ändi 1984 verfiegt, ass d Elfebeikischte, eso gnännt no ihrem friejer wichtigschte Hauptexportprodukt, nume no mit em franzesische Kolonialnamme Côte d’Ivoire gfiert un nit ibersetzt derf wäre. Im Gegesatz zue andere Staate, wu dur e Änderig vum Namme ihre kolonial Erb hän welle in dr Hintergrund rucke un mit Bezeichnige us dr vorkoloniale Zyt e uuabhängigi Idäntitet hän welle schaffe (z. B. Obervolta > Burkina Faso, Goldkischte > Ghana), het d Elfebeikischte au no dr Uuabhängigkeit anne 1960 an dr änge Verbindige zue Frankryych feschtghalte.

D Bezeichnig fir e Yywohner vu dr Elfebeikischte isch– noch em StAGN – Ivorer oder Ivoreri (yydytschti Version vu franz. Ivoirien un Ivoirienne). Bezeichnige wie „Elfenbeinküstler“ oder „Elfenbeiner“ sin nit gängig.

Geografii

S Territorium vu dr Elfebeikischte het d Form vun eme Viereck, im Side gränzt s Land uf ere 520 Kilometer lange Kischtelinie an dr Atlantisch Ozean, an s weschtlig Änd vum Golf vu Guinea. S Relief isch ender flach, s Oberflecheprofil isch vu Ebene un Hochebene bregt. Nume im Weschte het s Hechine vu iber 1000 Meter iber em Meeresspiegel. Do, gnau uf dr Gränze zue Guinea, isch dr Mont Nimba, wu mit ere Hechi vu 1752 m NN dr hegscht Bärg vu bede Staaten isch.^[2] Dr Norde vum Land wird vun eme Deil vu dr Oberguineaschwelle durzoge, dodervu abgsäh sin di räschtlige Ebene zwische 200 un 350 Meter hoch gläge.

Di hechere Ebene hän spitzeri Forme un sin us hertem Matrial, di nidere Ebene hän samfteri Forme un sin in dr regle us luckem Matrial. Wytryymigi, flachi Gegnige karakterisiere d Savannelandschafte wie au di chleine Savannefläcke in dr Rägewaldbiet. S dominant Elemänt vu dr Ebene un dr Hochebene isch e yyshaltigi Kruschte, wu an dr Oberflechi as roschtfarbeni Platte sichtbar isch, vilmol aber vu Sand, Chiis oder fyynerem Matrial verdeckt wird.^[3]

Gwässer bedecke 4462 km² oder 1,38 % vum Territorium vu dr Elfebeikischte. Des sin uf eire Syte dr Atlantisch Ozean un d Lagune im Side vum Land, di wichtigschte Lagunekompläx sin Aby-Tendo-Ehy, Ebrié un Grand-Lahou-Tadio-Makey-Tagba. Zum andre git s zahlryychi Fließgwässer, wu s ganz Land entwässere. Vor allem sin do di vier große Fliss z nänne^[4]: Cavally (700 km), Sassandra (650 km), Bandama (1050 km) un Comoé (1160 km). Anderi wichtigi Fliss sin äntwäder Näbefliss dervu oder Kischtefliss, wu ihre eige yyzugsbiet hän. Wichtig sin dr Tabou, dr Néro, dr San Pedro, dr Bolo, dr Niouniourou, dr Boubo, dr Agnéby, d Mé un d Bia. Di greschte Seeä vum Land alles Stauseeä: dr Kossoustausee, dr Buyostausee un dr Ayaméstausee. Schließlig gits zahlryychi Bäch un e baar Sumpfbiet.^[3]

Geologii

Dr krischtallin Unterböu bstoht us Migmatite un Gneis (magmatischer un sedimentärer Härchumpft), Charnockits, Norite un verschideni Arte vu Granite. Si sin Deil vum weschtafrikanische Kraton, em alte Feschtlands-Chäärn, wu vor iber zwei Milliarde Johr entstanden isch. S Phyllitgstei bstoht zem greschte Deil us Tonschifer un Quarzite. Dää Sockel isch vun ere dinne Sedimäntschicht deckt, wu us Tonsand mit kontinentalem Ursprung un us us Ton, Sand un Schlamm mit maritimen Ursprung bstoht.^{[5] [6]}

D Bede vu dr Elfebeikischte hän di glyyche Eigeschafte wie die vu dr Nochberländer z Weschtafrika wie die vu vilne andre tropische Regione. Si sin luck, sälte verhertet, mit rote ockerfarbige un dunkle roschtbruune Farbten.^[7] S handlet sich um ferrallitischi Bodetype, wu zem greschte Deil dur Verwitterig entstande sin.

Klima

Klimadiagramm vu Boundali im Nordweschte

D Elfebeikischte lyt zwische 4° un 10° nerdliger Breiti; dr Äquator lyt rund 400 km wyt ewäg vu dr sidlige Kischte vum Land un dr nerdlig Wändechreis isch rund 1400 km wyt ewäg vu dr Nordgränze. An dr Kischte vu dr Elfebeikischte herrscht sällewääg e tropisch Rägeklima, wu im usserschte Norde in e arid Klima ibergoht.^[8] Di mittler Johrestämperatur lyt bi 28 °C, s git aber großi Tämpertaurunterschid zwische dr nerdlige un sidlige Regione un zwische dr Johreszyte.

Bregt wird s Klima dur d Windsyschtem vum Nordoschtpassat un vum Sidweschtmonsun: Dr Nordoschtpassat (Harmattan) bringt im Winter heißi, druckeni, staubigi Luft us dr Sahara un drechnet s Land uus. Dr Sidweschtmonsun chunnt us em Golf vu Guinea un bringt fyychtwarmi Luft. Är bstimmt s Klima vum Side vu dr Elfebeikischte s ganz Johr, im Norde bringt er dr Summerräge.^[6]

In dr Elfebeikischte wäre drej Klimazone unterschide:.

• S äquatorial Klima (au Attiéklima gnännt) im Side wird dur gringi Tämperaturschwankige (generäll zwische 25 °C un 30 °C), seli hoche Luftfyychtigkeitswärt (zwische 80 % un 90 %) un starke Niderschleg (z Abidjan bis zue 1766 mm im Johr un z Tabou bis zue 2129 mm) karakterisiert. S git do zwo Drucke- un zwo Rägezyte. Di groß Druckezyt goht vu Dezämber bis April, zeichnet si dur großi Hitz uus un chännt nume vereinzelte Räge. Di chlei Druckezyt fallt uf d Monet Augschte un Septämber. Di groß Rägezyt goht vu Mai bis Juli, derwylscht di chlei im Oktober un Novämber isch.^[2]
• S fyycht Savanneklima (au Baoulé-Klima gnännt) bstimmt dr Norde vu dr Rägewaldzone un dr Side vu dr Savanne un fangt rund 200 km nerdlig vu dr Kischtelinie aa. D Tämperature zeige sterkeri Schwankige zwische 14 °C un 33 °C, d Luftfyychti lyt in dr Regle zwische 60 % un 70 %. Di jehrlige Niderschleg lige bi eppe 1200 mm z Bouaké. Au do git s vier Joreszyte: zwo Druckezyte vu Novämber bis Merz bzw. vu Juli bis Augschte un zwo Rägezyte vu Juni bis Oktober bzw. vu Merz bis Mai.^[2]
• S drucke Savanneklima (au sidsudanesisch Klima gnännt) herrscht in dr nerdlige Savanneregione vor. S zeigt relativ starki Tämperaturschwaynkige vu 20 °C alldag. D Luftfyychti isch vil niderer wie im Side un lyt zwische 40 % un 50 %. In däne Regione git s au dr Harmattan, in Form vun eme chiele un druckene Wind zwische Dezämber un Februar. Dr Norde vu dr Elfebeikischte chännt nume zwo Johreszyte: d Druckezyt zwische Novämber un Juni mit vereinzelte Rägefäll im April, un d Rägezyt zwische Juli un Oktober. Di jehrlige Niderschleg in däre Gegnig lige zem Byschpel z Korhogo bi 1203 mm.

Flora

D Vegetation losst sich in zwo Zone yydeile: e sidligi, guineischi Zone un e nerdligi sudanesischi Zone. D Gränze zwische däne bode Zone lyt parallel zue dr Kischtelinie eppe bim 8. Breitegrad. Di sidlig Zone isch vun eme immergriene Rägewald regt un vu Mangrove (Guineische Mangrove, dodervu eini weschtlig vu Abidjan, an dr Mindig vum Fluss Bia, un eini no wyter weschtlig an dr Mindig vum Fluss Boubo). In dr nerdlige Zone herrsche Druckewälder (mit periodischem Laubwägsel) vor un Savanne (d Sudan-Savanne, wu ne Drittel vum Territorium deckt, un d Guinea-Savanne), dr Druckewald isch doderbyy e Art Ibergang vum Rägewald zue dr Savanne. Im zäntrale Deil vu dr Elfebeikischste isch s Guineisch Wald-Savanne-Mosaik, wu us Zone vu Grasland, Savanne un dichtem Fyychtwald, wu inneandergryffe bstoht un Galeriiwald an dr Flusslaif.^[6]

Wichtigi Verdrätter vu dr Flora in dr Elfebeikischte sin Baim wie Affebrotbaum, Iroko, Tali, Amazakoue, Tiama un Movingui, wu zem Deil e hochi Bedytig hän fir dr Holzexport. In dr Wälder wagse Epiphyte un Orchideä, derwylscht Schlangewurz, Manniophyton, Chnoblebaum, Milne-Redhead un Belluci wichtig sin as draditionälli Heilpflanze.

D Vegetation vu dr Elfebeikischte het sich in dr letschte Johrzehnt dur dr Yyfluss vum Mänsch arg gänderet. Urspringlig isch ei Drittel vum Land im Side un Weschte vollständig vu dichte Wälder bedeckt gsi.^[9] Derzue sin Baumsavanne chuu im Zäntrum un Norde un chleini Mangrove an dr Kischte. Syt dr Kolonialzyt het sich dr Waldbstand stark verringeret, zem Deil dur d Aalag vu Plantasche, zem Deil dur Abholzig. Fir s Johr 2007 isch dr natyrlig Waldbstand uf 6 Millione Hektar gschetzt wore.^[10][11]

Fauna

D Dierwält isch bsundersch arteryych, mit vil Arte vu Wirbeldier un Wirbellose. Unter dr Sugedier isch dr Elifant des Dier, wu d Stoßzehn vun em, as Elfebei ghandlet, em Land syy Namme gee hän. Syy im Wald un dr Savanne freijer emol hoche Bstand isch mittlerwyyli dur Jagd un Wilderei stark reduziert, ass mer en hite nume no in Reservat findet. Dernäbe git s z. B. Flusspferd, Risewaldsei, Ducker, Primate, Chnager, Schiebedier, Raubchatze wie Leebe un Leoparde un Manguschte; in dr Steppe het s Hyäne un Schakal. Au läbe do hunderti Arte vu Vegel (z. B. Reigel, Sterch wie dr Wollhalsstorch un dr Marabu, Änder, Gäns un Gryfvegel). In un an dr Flusslaif vu dr Savanne läbt s Panzerkrokodil, in dr Fliss vu dr Rägewälder s Stumpfkrokodil. Giftschlange wie Kobra, Mamba, Puffotter, Gabunviper un Nashornviper, Felsepython un Königspython chemme glych vor wie Termite, wu d Landschaft mit e Huffe Termitenäschter verziere, un Chäfer wie z. B. dr Pilledraijer. In dr Fliss läbe zahlryychi Fischarte wie Buntbarsch oder dr Afrikanisch Vilstachler, derwylscht in dr Kischtegwässer Garnele, Sanddiger- un anderi Haie, Seenodle, Roche, Froschfisch, Plattfisch oder au di sälte Unächt Karettschildchrott vorchemme. Zahlryychi Arte, z. B. d Schimpanse, sin scho seli sälte oder vum Uusstärbe bedroht.^[12]

• 
  Baumsavanne in dr Elfebeikischte
• 
  Dr Bandama-Fluss
• 
  D Stoßzehn vum Elifant hän em Land dr Namme gee.
• 
  Affebrotbaum

Bevelkerig

D Bevelkerig vu dr Elfebeikischte zeichnet sich dur e schnäll Wagstum uus, ähnlig wie in dr meischte Entwickligsländer. Zwische 1975 un 2005, also in nume 30 Johr, het sich d Bevelkerig verdreifacht vu 6,7 uf fascht 20 Millione.^[2] Des Wagstum goht zuen em gwisse Deil uf Yywandrig zruck, d Volkszellig anne 1998 het ergee, ass 26 % vu dr Bevelkerig Nit-Ivorer gsi sin.^[2] Die Yywanderer stamme zum Großdeil us dr Nochberländer un sin vor elm Burgerchrieg vu dr relativ hoche wirtschaftlige Entwicklig un dr soziale un bolitische Stabilitet aazoge wore. Insgsamt läben zwo Millione Mänsche vu Burkina Faso in der Elfebeikischte, wu dr grescht Uusländeraadeil stelle. Dernäbe sin vil Lyt yygwandret vu Mali, Guinea, em Senegal, Liberia un Ghana. Derzue git s Libanesen, wu allem Handel dryybe, Asiate un Europäer. Uusländer, wu yyburgeret wore sin, mache nur 0,6 % uus.

D Bevelkerig vum Land bstoht us eppe 60 Ethnie,^[2], wu langi Zyt fridlig zämmegläbt hän. Ehene zwische verschidene Ethnie sin vor allem in dr Stedt kei Sälteheit. Di wichtigschte Gruppe sin:

• Kwa-Gruppe: Akan, Baoulé, Abé, Agni, Akié; 40 % vu dr Gsamtbevelkerig; vor allem im Zäntrum
• Kru-Gruppe: Bété, Kru un Wê; rund 17 % vu dr Gsamtbevelkerig; vor allem im Side
• Voltaic (Gur): Senufo; im Norde, rund 16 % vu dr Gsamtbevelkerig
• Mande-Gruppe: Malinké/Dioula (5,5 % vu dr Bevelkerig), Southern Mande (Dan 5 % vu dr Bevelkerig) un Yacouba); im Weschte, zämme 15 % vu dr Gsamtbevelkerig

Wäg dr Landflucht un dr Verstedterig, wu allmeh zuenimmt, findet mer in dr Stedt fascht alli Ethnie. Vor allem in dr chleinere Stedt git s e gwissi Tendänz, in eigene Viertel zämmezläbe.

Näbe dr Amtssproch Franzesisch wäre in dr Elfebeikischte rund 70 Landessproche gschwätzt, dodrunter Baoulé, Senufo-Sprochen, Yacouba, Anyi, Attié, Guéré, Bété, Dioula, Abé, Kulango, Mahou, Tagwana, Wobé un Lobi.

Di zämmegfasst Fruchtbarkeitsziffer lyt bi 4,9 Chinder pro Frau. Des lyt unter anderm dodra, ass nur in 8 % vu dr ghyrotene Fraue modärni Verhietigsmethode z Verfiegig stehn (Stand 2008). Jugedligi mache ne seli starke Bevelkerigsaadeil uus: 2008 sin 40 % vu dr Bevelkerig unter 15 Johr gsi un nume 2 % iber 65 Johre alt.^[13] Au isch d Beveklerigsdichti uuglyych verdeilt. Ere Landbevelkerig vu 57 % stehn 43 % Stadtbevelkerig gegeniber, d Stadtbevelkerig nimmt alljohr um 4,2 % zue jährlich zunimmt.^[2] Dr Trend zue dr Landflucht het sich dur dr Burgerchrieg no versterkt.

Stadt wäre in dr Elfebeikischte urbani Ryym gnännt mit zmindescht 3000 Yywohner, wu meh wie 50 % vu dr Bevelkerig kei Bure sin. Dr Zensus vu 1998 het 129 Stedt ergee, di grescht dervu Abidjan mit 2 877 948 Yywohner. Wyteri Großstedt sin Yamoussoukro (155 803 Yywohner), Bouaké (464 618 Yywohner), Daloa (173 103 Yywohner), Korhogo (142 039 Yywohner), Gagnoa (107 124 Yywohner), Man (116 657 Yywohner) un San-Pédro (131 800 Yywohner).^[2]

• 
  Bevelkerigsentwicklig
• 
  Bevelkerigspyramide
• 
  Ethnie vu dr Elfebeikischte
• 
  Abidjan

Religione

In dr Elfebeikischte herrscht e großi religiesi Vilfalt. Di am meischte verbreitet Religion isch dr Islam (38 %), bsundersch im Norde, au bi di meischte Yywanderer us dr nerdlige Nochberländer am. 22 % vu dr Ivorer sin remischi Katholike, 5,5 % sind Proteschtante. 17 % vu dr Bevelkerig praktiziere draditionälli afrikanischi Religione, wu bis zuen em gwisse Grad au d Uusiebig vu dr andere Religione beyyflusse. Wyteri 17 % vu dr Ivorer leen sich andere Religione zueordne.^[14]

Dr Islam isch im usserschte Norde syt iber 700 Johr verbreitet. S Christetum dergege isch an dr Kischte syt em 17. Johrhundert yygfiert wore dur Missionar. Di religiesen Fyyrdig wäre frej vu dr Glaibige begange un vu allne akzäptiert. Generäll herrscht in dr Elfebeikischte religiesi Toleranz un e fridlig Mitenander. Offiziäll isch d Elfebeikischte ne laizistisch, au wänn Verdrätter vum Staat zue religiese Zeremonie gschickt wäre un speziälli konfessionälli Schuele finanziälli Zuewändige vum Staat iiberchemme.^[15]

• 
  Moschee vu Kong (nerdligi Elfebeikischte)

Diaspora

E Huffe Ivorer läben im Uusland, au wänn d Zahl vun ene nit gnau feschtstellbar isch, wel e Deil vun ene in dr jewylige Länder ohni Ufenthaltsgnähmigung läbt. Schetzige gehen vu eppe 1,5 Millione Uuslands-Ivorer uus. Di wichtigschte Ziil vu ivorische Uuswanderer sin Frankryych, Belgie, d Schwyz, Italie, Dytschland, d USA un Kanada. Die Uuswanderer hän e großi Bedytig fir di ivorisch Wirtschaft: Si iberwyyse uf eire Syte hochi Summe go d Aagherige derheim unterstitze, uf dr andere Syte än Heimchehrer us em Uusland e großi Bedytig uf em Immobiliemärt.^[16]

Gschicht

Vorkoloniali Zyt

Vermueteti Uusdehnig vum Ryych vu Mali

Iber di frieje Bewohner vum Biet vu dr Elfebeikischte isch wenig bekannt, wahrschyns sin si vu dr Vorfahre vu dr hitige Bewohner verdrängt oder assimiliert wore. Dr nerdlig Deil vu dr hitige Elfebeikischte isch in dr Johrhundert vor dr Kolonialisierig bregt gsi dur dr Yyfluss vu dr große Ryych in dr Sahelzone. Syt em 11. Johrhundert het sich iber Handelskontakt mit däne un chriegerische Ussenandersetzige dr Islam in dr nerdlige Deil vum Land uusbreitet. S nordwechtlig Eck vu dr Elfebeikischte isch bis zem 14. Johrhundert Deil vum große Ryych vu Mali gsi un di gsamt nerdlig Region isch iber Johrhunderti yybunde gsi in dr Handel mit däne Ryych (Songhai, Ryych vu Ghana u. a.).Ryterheer us em Norde hän als emol wyti deil vum Land eroberet. S het scho lang vor dr Aachumpft vu dr Europäer wichtigi Handelsstedt gee wie zem Byschpel Bondoukou oder Kong, wu sich langsam zue greßere oder chleinere, islamisch bregte Stadtstaate entwicklet hän.

Im 17. Johrhundert het dr Seku Wattara, e Ryterheerfierer us em Norde, dr Stadtstaat Kong eroberet un het sich sälber as Herrscher yygsetzt. Unter ihm un syyne Noofolger isch Kong zum mächtigschte Staat vu dr Region wore. 1725 isch e Ryterheer vu Kong sogar bis zem Nigerfluss chuu un het d Stadt Segu aagriffe. Kong isch e Zäntrum vu islamische Glehrte gsi, d Zersterig anne 1895 dur dr islamisch Heerfierer Samory Touré het in der islamische Wält vu Weschtafrika speter e großi Emperig uusglest.

S Chenigryych Abron isch im 17. Jährhundert s erscht vun e baar Ryych gsi innerhalb vu dr Elfebeikischte, wu dur e Volk us dr Akangruppe grindet woren isch, wel s wäg Konflikt mit em Ashantiryych in s Biet vu dr Elfebeikischte uusgwanderet isch. D Abron sin urspringli Deil vum Ryych vu Akwamu im sidlige Deil vum hitige Ghana gsi. Vu dert sin si in d Gegnig vu dr Stadt Kumasi gwanderet, wu si im 17. Johrhundert vu dr Ashanti verdribe wore sin. Derno hän si ihre Ryych in dr Elfebeikischte grindet, wu au bal iber di wichtig Handelsstadt Bondoukou gherrscht gha het. Guet hundert Johr speter sin si zue Vasalle vum Ashantiryych wore.

Di sideschtlig un di zäntral Elfebeikischte sin in dr Mitti vum 18. Johrhundert wider zem Yywandrigsbiet vu Akanvelker us em Ashantiryych wore. Dert isch s anne 1750 noch em Dod vum Herrscher („Asantehene“) Opoku Ware I. zue innere Ussenandersetzige chuu un e greßeri Gruppe het ihri heimet in Richtig Weschte un Sider verloo, in di hitig Elfebeikischte. Us däne Gruppe sin di hitige Velker vu dr Baoulé un dr Agni entstande, wu di yyheimische Senufo Guru langsam verdrängt hän. E baar vu däne Uuswanderer sin vu dr Awura Poku aagfiert wore, ere muetige Frau, wu ihri Hauptstadt in dr Nechi vu dr hitige Stadt Bouake yygrichtet gha het. No ihrem Dod 1760 het ihri Nochte Akwa Boni d Fierig vu dr Baoulé ibernuu. Unter ihre Herrschaft hän si di goldryyche Biet in dr Bandama-Region eroberet. Noch em Dod vu dr Akwa Boni isch d Einigkeit vu dr Baoulé ussenander broche, bi dr Aachumpft vu dr Franzosen hän si aber no iber wyti Deil vu dr Elfebeikischte gherrscht.

Frieji Kontakt mit dr Europäer un koloniali Eroberig

Dr Kommandant E. Bouët-Willaumez gryft Ufständischi aa bi Grand-Bassam (Weschtafrika), Gravur vu 1890

Zytgnessischi Zeichnig vu dr Deilnähmer vu dr Kongokumferänz

Syt em Änd vum 15. Johrhundert het s Handelskontakt zwische Europäer un dr Kischtevelker vu dr Elfebeikischte gee. Di erschte Europäer an däre Kischte sin d Portugise gsi, wu dr Handel iber hundert Johr lang bherrscht hän. Ivorischi Stedtnämme wie Sassandra, San Pedro oder Fresco mahne hit no dodra. Im Gegesatz zue d Goldkischte, wu sich eschtlig aaschließt, hän di europäische Mächt do aber langi Zyt kei bfeschtigti Stitzpinkt yygrichtet. Zerscht anne 1698 hän d Franzose bi Assini im eschtlige Deil vu dr Landeskischte e helzi Fort böue un hän s St. Louis gnännt, hän s aber scho 1704 wider ufgee. In dr Mitti vum 19. Johrhundert het s di erschte duurhafte Kontakt gee vu dr Franzose zue dr Kischtevelker dur Händler un Missionar. Dr Namme Cote d´Ivoire, „Elfebeikischte“ isch s erscht Mol anne 1839 vum franzesische Admiral Louis Edouard Bouet-Willaumez brucht wore. 1843/44 het dr Bouet-Williaumet Verdreg abgschlosse mit dr Herrscher us dr Biet um d Kischteortschafte Grand-Bassam un Assini. Doderdur sin die Biet zue franzesische Protektorat wore. Vu do uus hänn speter franzesischi Offizier un Unteroffizier mithilf vu afrikanische Seldner di kolonial Eroberig vu dr Elfebeikischte aagfange. Di koloniale Aasträngige vu Frankryych hän ab 1871 noogloo dur d Niderlag im Dytsch-Franzesische Chrieg, sin aber nej gschirgt wore dur d Veryybarige vu dr Kongokumferänz vu 1885 iber d Kischte vu Afrika un bsundersch dur d Verdreg vu 1890 iber s Landesinnere vum Kontinänt.

Die Veryybarige zwische dr europäische Kolonialmächt hän vorgsähne, ass nume des Land as Bstanddeil vun eme europäische Kolonialbiet akzeptiert wurd, wu au faktisch vun ere europäische Macht bherrscht wird - d „Inbsitznahm“ dur e Zeremonii het nimmi glängt. D Kumferänz het dr sognännt „Scramble for Africa“ (Wettlauf um Afrika) aagfyyrt. Anne 1893 isch d Elfebeikischte zuen ere franzesische Kololonii erklärt wore. Dr erscht Guverner vu dr neje Kolonii isch dr Lieutenant Louis-Gustave Binger wore, wu vu Dakar fir d Uushandlig vu „Schutzverdreg“ abgordnet woren isch bzw. fir d Eroberig vum Ryych vu Kong, wu um 1890 wyti Deil vu dr nerdlige Elfebeikischte bherrscht gha het un Biet bis dief in s hitig Burkina Faso. Grand Bassam isch di erscht Hauptstadt vu dr neje Kolonii wore. Dr Binger, wu vu Stroßbeg gsi isch, het d Gränze vu dr franzesische Elfebeikischte uusghandlet mit dr eschtlig dervu glägene britische Kolonii Goldkischte un em uuabhängige Liberia im Weschte, derzue ne „Schutzverdrag“ mit em Ryych vu Kong. Dr franzesische Herrschaft isch aber bal heftige Widerstand entgegegsetzt wore, zuem Eine im usserschte Norde dur dr islamisch Fierer („Almamy“) Samory Touré, zem Andre au in dr Kischteregione. Vu 1891 bis 1918 sin allwyyl unterschidligi Landesdeil im uffige Chrieg oder im Ufstand gsi gege d Kolonialmacht Frankryych.

Dr Widerstand vum Samory Touré

Dr Samory Touré

Dr hertscht Widerstand isch vum Samory Touré uusgange, wu 1895 s Ryych vu Kong eroberet un d Stadt zerstert gha het. Dr Samory Touré isch e Heerfierer un e islamische Reformer gsi, wu syy erschte Staat e baar Hundert Kilometer wyter weschtli grindet gha het, an dr Gränze vu dr franzesische Kolonie Guinea un Senegal. Us däm Ryych hän e d Franzose in bluetige Kämpf Aafangs 1890er Johr verdribe. Uf em Biet vu Kong het er derno syy zwot Ryych errichtet. 1896 hän d d Brite s Nochberryych vu dr Ashanti eroberet un sin dodermit em Samory syy diräkte Nochbere im Oschte gsi. D Versuech vum Samory, sich mit dr Brite geg d Franzose z verbinde, sin fähl gschlaa. Anne 1898 si franzesischi Truppe vum Weschte, Side un Norde här glyychzytig in s Ryych vum Samory vorgstoße, derwylscht em d Brite dr Ruckzug no Oschte verspert hän.D Franzose hän em sicher Gleit versproche in syy Heimetdorf, wun er hätt solle fridlig chenne läbe. Dr Samory het des Aagebott akzäptiert un het sich ergee. Di nerdlig Elfebeikischte isch dodermit ändgiltig franzesisch gsi. D Siger hän ihre Verspräche aber sofort broche un hän dr Samory Touré in ihri Kolonii Gabun, deportiert, wun er anne 1900 gstorben isch.

Dr Uaabhängigkeitskampf vu dr Baoule un dr Agni 1891 bis 1917

Dr Uaabhängigkeitskampf vu dr Velker an dr Kischte un im Zäntrum vu dr Kolonii isch vu dr Akanvelker vu dr Baoule un dr Agni aagfiert wore, wu 150 Johr friejer us em Ashantibiet yygwanderet gsi sin. D Ufstandswälle het aagfange, wu d Franzose di 1878 bis 1889 uusghandlete „Schutzverdreg“ mit däne Velker in e baar Pinkt broch gha hän, indäm si sich in d Wahl vu dr draditionälle Oberhaipter yygmischt hän un verlangt hän, ass Manne as Dreger un Zwangsarbeiter gstellt wäre. Wu anne 1893 mit em Böu vun ere Yysebahnlinie aagfange woren isch, hän si no meh Zwangsarbeiter verlangt un hän dr Afrikaner Land ewäggnuu fir d Streckefierig. Anne 1900 hän si au no versuecht, e Chopfstyyr fir d Bewohner vu dr Koloni durzsetze.

Dr Ufstand, wu anne 1891 aagfange woren isch, isch nit zäntral aagfiert wore, wel d Baoule nit in eme zäntralisierte Chenigryych vereinigt gsi sin, au wänn sich do vil chleineri Haiptligstimer zämmedue hän. Är het dr Karakter vun eme johrelange Guerillachrieg gha. 1908 hän d Franzose nume no ne schmale Kischtestreife unter Kontrolle gha. In däm Johr het d Kolonialmacht e neje Guverner, dr Gabriel Angoulvant, an d Elfebeikischte gschickt. Dr Angoulvant het d Lesig gsuecht in ere brutale militerische Unterdruckig vu dr yyheimische Bevelkerig. Är het Hunderti vu Derfer zerstere un d Bewohner in Ortschafte umsidle loo, wu mer lychter het chenne bewache. 220 afrikanischi Fierer sin deportiert wore un s Syschtem vu dr Zwangsarbet isch seli uusgwytet wore. Die Maßnahme sin erfolgryych gsi, un anne 1915 isch di militerisch Kontrolle iber s Land dur Frankryych widerhärgstellt gsi. 1916 isch s zuen eme letschte große Ufstand vu dr Baoule un dr Agni chuu, wu di franzesisch Herrschaft zytwyys ähnli bedroht het wie im Johr 1908. Dr Ufstand het schließli dermit ufghert, ass d Agni zem greschte Deil uusgwanderet sin in di britisch Nochberkolonii Goldkischte un dodermit unter e Form vu dr Kolonialherrschaft, wu si besser hän chenne verdrage.

Etablierig vu dr franzesische Kolonialmacht 1918 bis 1944

Stadtwappe vu Abidjan

Huus us dr Kolonialzyt z Grand Bassam

1904 isch d Kolonii e Deil vu Franzesisch-Weschtafrika wore. No Grand-Bassam isch Bingerville Hauptstadt wore, ab 1933 Abidjan. D Oberschicht vu dr nerdlige Biet, vor allem d Dyula-Händler, sin bal yyverstande gsi, mit dr Kolonialmacht zämmezschaffe, wel ihne doderdur dr lukrativ Zuegang zue dr Kischtestedt megli gmacht woren isch. D Franzose hän au dr grescht Deil vu ihre Arbetschreft fir ihri wirtschaftlige Unternähmige in dr Waldbiet vum Zäntrum us em Norde gholt, fir d Holzgwinnig un Plantascheböu (Kautschuk, Palmel, Palmnuss, syt dr 1930er Johr allmeh Kakao un Kaffee). Die Abwanderig vu dr Arbetschreft het si negativ uuswirkt uf di wirtschaftlig Entwicklig vum Norde. Zem Deil sin au Arbetschreft us dr Kolonie im Norde wie Obervolta rekrutiert wore, e Deil vu dr Yywanderig us däne Biet het au frejwillig stattgfunde.

In dr Biet, wu s bis dert keini greßere staatlige Einheite gee het, hän d Franzose no ihrem eigene Ermässe „Traditionälli Haiptling“ yygsetzt, wu vu dr Bevelkerig aber chuum akzeptiert wore sin. D Oberschicht vu dr rebellische Baoulé hän in dr Zyt zwische dr Chrieg allmeh vu dr koloniale Strukture profitiert. Traditionäll hän d „Haiptling“ e gwissi Kontroll uusgiebt iber s nutzbar Land un d Arbetschraft vu dr Bevelkerig zum allgmeine Nutze vu dr Gsellschaft. Unter koloniale Bedingige hän si dää Yyfluss fir ihri egoistische Inträsse chenne nutze un vil sin erfolgryychi Pflanzer wore.

Mit em wirtschaftlige Erfolg het dr antikolonial Widerstand bal au in dr untere soziale Schichte noogloo. D Kolonialverwaltig het s sich chenne leischte no 1918 „Berotendi Versammlige“ uf Bezirks- oder Stadtebeni yyzrichte. In dr Stedt sin Unterstitzigsverein (amicales) grindet wore, wu aber kei gwerkschaftligi oder bolitische Aktivitete hän derfe aafange. D Bolitik vu dr Assimilation, dr „Verwandlig“ vu weschtli bildete Yyheimische in „Afrikanischi Franzose“ isch do deilwyys erfolgryych gsi.

Di katholisch Chilche het s Land mit eme Netz vu Grundschuele iberzoge, un fir ryycheri un ehrgyzigi Yyheimischi het s au e baar wyterfierendi Schuele gee. Dr Erfolg vu dr katholische Chilche isch au im Zämmehang gstande mit em Erfolg vun eme chrischtlige Brediger vu Liberia, em William Wadé Harris, wu elai anne 1914 120.000 Mänsche in dr Elfebeikischte zue syym (mit traditionälle Elemänt gmischte) Chrischtetum bechehrt het. Nie dervor oder derno het s z Weschtafrika e verglyychbari chrischtligi Massebewegig gee. Dr Harris het vum Nidergang vu dr bolitische un religiese Autoritete in vu dr Elfebeikischte brofitiert un het dää Nidergang glyychzytig no schnäller gmacht. E gringi Aazahl vu Yyheimische het bis anne 1930 au di franzesisch Staatsburgerschaft iberchuu, di ibrige Bewohner vum Land hän nit as „Burger“ gulte, sunder as „Untertane“ (sujets) vu Frankryych.

Dr General de Gaulle un dr General Mast, Tunis 1943

D „Untertane“ sin unter dr Herrschaft vum „Code de l'indigénat“ („Yyborenegsetz“) gstande, eme Katalog vu Gsetz un Vorschrifte, wu zem Byschpel e jede männlige, erwagsene Yyheimische zue 10 Däg Zwangsarbet pro Johr ohni Gäld verbflichtet hän. Bolitischi Rächt hän si aber iberhaupt keini iberchuu. D Situation het sich verscherft, wu anne 1940 Deil vum franzesische „Mueterland“ dur dytschi Druppe bsetzt wore sin un s Vichy-Reschim im nit bsetzte Deil vu Frankryych d Macht ibernuu het.

D Kolonie vu Frankryych hän sich mieße entscheide zwisch em Vichy-Reschim, wu mit dr Dytsche kollaboriert het, un dr Londoner Exilregierig vum Charles de Gaulle, em „France libre“ (em freje Frankryych“). D Kolonialherre vu Franzesisch-Weschtafrika - un dodermit vu dr Elfebeikischte – hän sich im Unterschid zue Franzesisch-Äquatorialafrika ir Vichy-Frankryych entschide. D Vichy-Aahänger z Franzesisch-Weschtafrika hän d Zwangsarbet versterkt un hän im Yychlang mit dr rassistische Gsetz vu Nazidytschland zem erschte Mol Elemänt vun ere Rassedrännig yygfiert. „Nume-fir-Wyssi“-Schilder sin in Hotel un Café ufghängt wore, un afrikanischi Chunde sin in Gschäft abdrännt bedient wore. D Zwangsarbeiter sin nume dr franzesische Unternähmer zuedeilt wore un di wysse Sidler, d „colons“, hän e dopplet eso hoche Bryys fir ihre Kakao iberchuu wie di yyheimische Bflanzer, was d Kakaoproduktion dur Yyheimischi uf e Bruchdeil verringeret het. Us Brotescht gege die Maßnahme het anne 1941 e Haiptling mit 10.000 vu syyne Untertane d Kolonii verloo un isch in di britisch Goldkischte uusgwanderet, wun ere dr Verdrätter vum „Freje Frankryych“ syyni Dienscht aabotte het. D Niderlag vu Dytschland un dodermit vu Vichy-Frankryych het au e Niderlag fir die rassistisch Linie vu dr franzesische Kolonialbolitik brocht. Fir d Elfebeikischte het si anne 1943 ufghert, mit dr Kapitulation vu dr vichydreje Kolonialverwaltig vu Franzesisch-Weschtafrika gegeniber dr Alliierte un em „Freje Frankryych“.

1944 bis 1960: D Entscheidig zwische Uuabhängigkeit un Bindig an Frankryych

1944 bis 1948: Reforme un Grindig vu dr RDA

Dr Felix Houphouët-Boigny

Dr Siig vum Freje Frankryych het e Wändi fir di gsamt franzesisch Kolonialbolitik brocht. In dr Kumferänz vu Brazzaville (dr Hauptstadt vu Franzesisch-Äquatorialafrika un zue däm Zytpunkt au d Hauptstadt vum „Freje Frankryych“) im Jänner 1944 hän uf Bedryybe vum General de Gaulle hochrangigi Verdrätter vu dr franzesische Kolonie z Afrika s Rächt vu dr Kolonie uf e Verdrättig in dr franzesische Verfassigsversammlig aagchännt, wu ne Verfassig fir s Nochchriegs-Frankryych het solle uusarbeite. D Kumferänz het unter anderem e greßeri Autonomii vu dr Kolonie empfohle, e barlemäntarisch Verdrättig vu dr wysse Sidler un vu dr Yyheimische, s Rächt vu dr Arbeiter sich gwerkschaftli z organisiere un d Abschaffig vum „Code de l'indigénat“ un vu dr Zwangsarbet.

In dr Elfebeikischte isch derno s „Syndicat Agricole Africain“ grindet wore, e Vereinigung vu dr yyheinische Bflanzer, wu sich geg d Bevorzugig vu dr „colons“ gwehrt hän. Grindigsmitgliid isch dr ryych Bflänzer un speter Bresidänt vu dr uuabhängige Elfebeikischte, dr Félix Houphouët-Boigny, gsi, wu d Bolitik vum Land in dr negschte 40 Johr bstimmt het. 1945 isch dr Houphouët-Boigny in dr erschte landeswyte Wahl as Verdrätter vu dr Yyheimische in di Verfassigsgäbed Versammlig z Paris gwehlt wore. Die Wahl isch aber nit allgmein gsi, sunder vun eme yygschränkte Chreis vu Wehler durgfiert wore. Di wysse Sidler hän au ei Verdrätter derfe in d Versammlig schicke.

Anne 1946 isch d Zwangsarbet ändgiltig abgschafft wore, e Erfolg, wu vil Mänsche in dr Elfebeikischte mit em Namme vum Houphouët-Boigny verbunde hän. 1946 het sich d Parti Democratique de la Côte d’Ivoire (PDCI, Demokratischi Bartei vu dr Elfebeikischte) grindet mit em Félix Houphouët-Boigny an dr Spitz. Am Änd vu däm Johr het sich die Bartei mit Barteie us andere Deilbiet vum franzesische Afrika zue dr Rassemblement Démocratique Africain (RDA) zämmegschlosse, wider mit em Félix Houphouët-Boigny an dr Spitz. Ziil vu däre Vereinigung isch nit d Uaabhängigkeit vu dr franzesische Kolonie z Afrika gsi, sunder ihri glyychbrächtig Yybindig in d „Union Française“ unter dr Fierig vu Frankryych.

Dr Félix Houphouët-Boigny het scho in syym erschte Wahlbrogramm gmeint: „Ich hää Frankryych gärn, ich verdank em alles ... S git niemer, wu mir chennt noowyyse, ass i gegeniber Frankryych nit loyal wär.“ Au wänn er e iberzygte Verdrätter vum freje Unternähmertum gsi isch, isch em Félix Houphouët-Boigny syy Bartei zwische 1946 un 1950 e Zwäckbindnis mit dr Kommunistische Bartei vu Frankryych yygange, wu bis anne 1947 an dr franzesische Regierig bedeiligt gsi isch un dr Guverneer vu dr Elfebeikischte gstellt het. In däre Zyt het d RDA d Streik vu dr Yysebahner un vu dr Märtfraue anne 1947 unterstitzt.

1949 bis 1951: Ruckfall in d Repression

1948 het dr kommunistisch Gouverneur Georges Orselli syy Poschte mieße ruume. Syy Noofolger Laurent Péchoux het Aawyysige gha, geg dr Houphouët-Boignys RDA vorzgoh. Im gsamte franzesische Afrika isch d Bolitik vu dr Kolonialherre in däre Fase repressiver wore, in dr Elfebeikischte het dr Gouverneur Pechoux aber e Terror aagfange, wu an d Unterdruckig vu dr Ufständ zwische 1891 un 1919 gmähnt het. Unterstitzt woren isch er vor allem vu franzesische Sidler, wu sich dur s nej Sälbschtbewusstsyy vu dr „Yygeborene“ bedroht gsähne hän un scho ne Huffe Privilegie verlore gha hän. Bekannt wore isch dr Uusspruch vun eme Sidler: „Die Sach wird sich wohl nit ohni 10.000 Doti erledige loo“ (La situation ne peut s'arranger ici qu'avec 10.000 morts).

D Repressionsmaßnahmen vu dr Kolonialregierig gege alli Unterstitzer vu dr RDA hän in eim Johr, vum Februar 1949 bis Februar 1950, 52 Doti un hunderti Verletzti gforderet. Pro-Boigny-Derfer sin mit Extrastyyre beleit, hunderti vu draditionälle „Haiptling“ sin abgsetzt wore. Versammlige vu dr RDA sin verbotte wore. Di katholisch Chilche vu dr Elfebeikischte het Opfer vu dr Repression e chrischtlich Begräbnis verweigeret. In e Deil Gegnige isch d „Harris-Bewegig“ us dr Zyt vor em Erschte Weltchrieg wider ufgläbt. Wu dr Houphouët-Boigny hätt solle ins Gefängnis ghejt wäre, isch zue Massedemonschtratione un zum Boykott vu europäische Firme chuu. Dr Houphouët-Boigny het nit nume chrischtli-animistische Side Unterstitzig iberchuu, sunder au im islamische Norde, bsundersch in dr Regione, wu 70 Johr friejer mit em Samory Touré verbindet gsi sin.

Anne 1950 het dr Félix Houphouët-Boigny einewäg s Land in Richtig Paris verloo, wel er um syy Läbe gferchtet het. Dr Vordeil vun ere Bindig an di Kommunistisch Bartei het sich in s Gegedeil verchehrt gha. Im nämlige Johr het er die Bindig glest un het e Bindnis mit dr Union démocratique et socialiste de la résistance gschlosse, dr Bartei vum spetere franzesische Bresidänt François Mitterrand.

1951 bis 1958: Zämearbet RDA un Kolonialregime, Wirtschaftsboom

Ufgschnitte Kakaofrucht, Grundlag vu dr ivorische Wirtschaft

Dr Félix Houphouët-Boigny un syy RDA sin dodermit wider im Lager vu dr Kolonialherre gstande. Dr Pechoux het 1950 d Elfebeikischte mieße verloo un isch in s franzesisch Togo versetzt wore, wun er mit ähnlige Methode geg di separatistische Neigige vu dr Ewe vorgangen isch. Dr Houphouët-Boigny un d Kolonialverwaltig hän ihri Bolitik um 180 Grad gchehrt un hän mit ere uusbregte Zämmearbet aagfange. Di bolitische Gfolgslyt vum Houphouët-Boigny, wu d#in dr Johr dervor in s Gfängnis chuu sin, sin fascht alli begnadigt wore. D RDA het sich 1950 gspalte, ihre „gmäßigte“ Fligel isch vum Houphouët-Boigny gfiert wore un d Kolonialverwaltig het aagfange d RDA z unterstitze, derwylscht si si dervor no bekämpft gha het.

Bis 1957 isch dr Houphouët-Boigny Mitglid vu mehrere franzesische Regierige un Bresidänt vu Franzesisch-Weschtafrika gsi. Syy Kollaboration mit dr Kolonialherre isch eso wyt gange, ass er sogar dr brutal Kolonialchrieg vu dr Franzose z Algerie grächtfertigt het. In dr Elfebeikischte het s in däre Zyt e große Wirtschaftsufschwung gee, Grundlag doderfir sin d Exportprodukt Kakao un Kaffee gsi. Anne 1956 isch d Wahlgsetzgebig reformiert wore un d Elfebeikischte het e großi ineri Autonomi iberchuu. 1958 isch e eigeni ivorischi Verfassig in Chraft drätte un 1959 het sich dr Houphouët-Boigny erfolgryych fir d Uflesig vu Franzesisch-Weschtafrika yygsetzt Dodermit het er si gege d Mehrheit vu dr ibrige afrikanische Fierer gstellt, wu ne „Balkanisierig“ vu Weschtafrika gferchtet hän.

Em Houphouët-Boigny isch s dergege wichtiger gsi, ass uf die Wyys d Elfebeikischte d Ryychtimer, wu si grad erwirtschaftet gha hän, nit mit dr ermere Deil vu Franzesisch-Weschtafrika het mieße deile. Dr Huushalt vu dr Elfebeikischte isch mit dr Autonomi um 152% aagstige. Wu dr Charles de Gaulle 1958 di franzesische Kolonie ufgforderet het, sich fir e Verblyyb in dr franzesische Union oder di sofortig Uuabhängigkeit z entscheide, het d Elfebeikischte klar fir dr Verblyyb bi Frankryych gstimmt.

1959 bis 1960: Dr Schritt in d Uaabhängigkeit

Bis 1959 isch dr Houphouët-Boigny e eidytige Gegner vu dr Lesig vu Frankryych gsi. Dr Charles de Gaulle sälber het aber dr franzesische Kolonie d Uaabhängigkeit noogleit verbunde mit ere lockere Bindig an Frankryych. Erscht dodruf het dr Houphouët-Boigny gmeinsam mit dr Fierer vu dr verblibene Republike vu Franzesisch-Weschtafrika d Unabhängigkeit„gforderet“. Churz druf sin d Dokumänt derzue mit Frankryych unterzeichnet un am 7. Augschte 1960 d Uaabhängigkeit unter em Name Republik „Côte d´Ivoire“ (Elfebeikischte) erklärt wore.

Di uuabhängig Republik Côte d’Ivoire 1960 bis 2002

1960 bis 1978: Konsolidierig vu dr Macht un „Ivorisch Wirtschaftswunder“

Abidjan

98,7 % vu dr Wahlbrächtigte hän im Novämber 1960 em Felix Houphouët-Boigny ihri Stimm gee, wu dodermit in diräkter Wahl zum erschte Bresidänt vu dr uuabhängige Republik gwehlt gsi isch. Des Amt het er bis zue syym Dod 1993 byybhalte. Abidjan isch d Hauptstadt vu dr Elfebeikischte wore. D Verfassig, wu uf Gwaltedeilig un andere demokratische Prinzipie berueht het, isch in dr erschte Johr vu dr Uuabhängigkeit de facto usser Chraft gsetzt wore. E Mehrheitswahlrächt, wu nit uf einzelni Wahlchreis, sunder uf s Land as Ganzes aagwändet woren isch, bet bedytet, ass d Mehrheitsbartei (em Houphouët syy PDCI) sämtligi Sitz vum Barlemänt iberchuu het. Dr Houphouët-Boigny isch derzue nit nume Bresidänt vum Staat, sunder au vu dr PDCI gsi.

As Staatsbresidänt het er sälber d Spitze vu sämtlige regionale Gliderige vum Land ernännt: vu dr 6 Departement, dr 24 Präfekture un sälbscht vu dr 107 Subpräfekture. Är het au d Mitglider vu dr Nationalversammlig beruefe. In dr Bartei het dr Houphouët-Boigny alli Akademiker us ihre Positione uusgnuu, aber au di Aagherige vu bstimmte Regione. 1962 un 1963 sin Verschweringe gege d Regierig ufdeckt wore, wu zue „Syyferige“ uf dr hegschte Ebene in Bartei un Staat gfiert hän. Gege d Gfohr vun eme Militärbutsch het er sich mit dr Grindig vun ere Paramiliz abgsicheret mit e baar Döusert Mann un em Ufböu vun ere Armee, wu d Fierig us Franzose bstanden isch, wu im Land uf d Wält chuu sin.

Einewäg het d Herrschaft vum Felix Houphouët-Boignys in dr Hauoptsach nit uf Gwalt beruet, sunder uf ere Bolitik vun ere „uusgwogene“ Vergab vu Boschte un Privilegie an d Oberschicht vum Land un uf dr Zfrideheit vu breite Bevelkerigsschichte dur di allgmein Wirtschaftsentwicklig, em „Ivorische Wirtschaftswunder“.

Di wirtschaftli Uusgangslag vum Land isch scho bi dr Uuabhängigkeit dytli besser gsi wie in dr ibrige Länder vum ehmolige Franzesisch-Weschtafrika. Dr Houphouët-Boigny het uf jedi Form vu wirtschaftlige Experimänt verzichtet go d Abhängigkeit vu franzesischem Kapital un Know-How verringere un au uf d Ersetzig vu dr franzesische Fachlyt dur Yyheimischi. S Land het zimliig Inveschtitione us em alte „Mueterland“ aazoge. Ändi vu dr sibzger Johr isch d Elfebeikischte dr grescht Kakaobroduzänt un dr drittgrescht Kaffeebroduzänt vu dr Wält gsi un e wichtige Exporteur vu Palmel, Bauwulle un Kokosnuss. In dr 1970er Johr het dr Staat in d Induschtrii inveschtiert un 1980 het s Land e fir afrikanischi Verhältnis wichtigi Läbesmittel-, Textil- un Chunschtdingerinduschtrii ghaa.

Schattesyte vu däm Entwickligsmodäll sin großi Entwickligsunterschid zwische dr Stzesdt im Ufschwung un dr verarmte ländlige Biet vor allem im Norde gsii. D Landflucht, wu dodrus entstanden isch, het e Aastig vu dr Arbetslosigkeit au in dr Stedt verursacht. Arbetslosebrotescht im Septämber 1969 z Abidjan hän zue massehafte Verhaftige vu Demonschtrante gfiert, wu unter anderem e breiteri „Ivorisierig“ vu Arbetsbletz gforderet ghaa hän, also d Ersetzig vu franzesische Experte in Wirtschaft un Verwaltig dur Yyheimischi. E wyter Konfliktfäld isch entstande zwische dr Yyheimische un dr hunderdöuserte vu uuqualifizierte Yywanderer vor allem us Obervolta (hite Burkina Faso). Die Arbetsmigration isch vu dr Regierig bewusst gferderet wore go dr große landwirtschaftlige Bedriib billigi Lyt z Verfiegig z stelle.

In dr 1970er Johr het dr Houphouët-Boigny e Verjingig vum bolitische Apparat durgfiert het aagfange d Uuzfrideheit im Land dur effetligi „Dialog“ ufzgryfe, wun er zem Byschpel 1974 mit 2000 Barteiarbeiter dischpetiert het. Subschtanziälli Reforme sin us däne „Dialog“ aber nit firigange. Stattdäm het er dr Kult um syy Person gferderet dur lengeri Reise dur s Land un indäm er wichtigi Bolitiker effetligkeitswirksam dr Korruption aagchlagt het.

1978 bis 1993: Wirtschaftskrise un verstockti Reforme, Änd vu dr Ära Felix Houphouët-Boigny

In dr spote 1970er Johr sin d Bryys fir Kakao un Kaffee yybroche, di beide Hauptexportprodukt vu dr Elfebeikischte. D Dalfahrt vu dr Bryys isch in dr 1980er Johr wytergange. Kaffee un Kakao sin bis dert au d Hauptyynahmequälle fir dr ivorisch Staat gsi, wu - au wäge verschidene Fählinveschtitione in dr Johr dervor – jetz e große Deil vu syyne (arg gsunkene) Yynahme fir dr Schuldedienscht het mieße ufwände. Di allgmeine Läbesbedingige vu dr Bevelkering sin all schlächter wore, d Arbetslosigkeit isch gstige.

Notwändigi Reforme sin bis dert einewäg nit duregfiert wore, au wänn internationali Gremie dodruf drängt hän – di ivorische Elite sin an Reforme nit inträssiert gsi.^[17]. D Bolitik het dodruf gsetzt, ass sich d Wältwirtschaft wider erholt un d Yynahme wider syyge. 1982/83 isch s zue bedrohlige Demonschtratione vu Studänte un Hochschuellehrer chuu. Dr Bresidänt isch us däre Krise chuu mit schyymber demokratische Maßnahme: är het e mehstindigi Färnsehred ghalte un isch dr Forderige noch ere „Ivorisierig“ zem Deil noochuu go dr Studänte d Angscht vor ere Arbetslosigkeit neh. 1983 aber het dr Houphouët-Boigny d Chleistadt Yamoussoukro, syy Geburtsstadt, zue dr Hauptstadt vum Land erklert un het sich dert fir 200, no andere Schetzige sogar 400 Millione US $ di grescht Basilika vu dr Wält böue loo - us syym Privatvermege, wien er versichert het.

Anne 1990 isch dr Staat braktisch bankrott gsi un het syyni Schuldezahlige an d Wältbank un dr IWF mieße yystelle un bi dr Uusgabe – des heißt Ghälter vu Aagstellte un Unterstitzigsleischtige fir Studänte – arg spare. S isch wider zue Demonschtratione un Forderige noch em Ruckdritt vum Houphouët-Boigny un ere ächte Demokratii chuu. D Regierig het erfolglos reagiert mit Verhaftige un Schuelschließige un het schließli im April d Sparmaßnahme mieße zruckneh un neji Barteie zueloo. Im Oktober 1990 het sich dr Houphouët-Boigny e letscht Mol bin ere Bresidäntewahl durgsetzt. Syy Gegespiler isch dr Laurent Gbagbo vu dr Front Populaire Ivoirien (FPI) gsi.

D Elfebeikischte isch wäg dr Schuldekrise zwunge gsi, sich em Diktat vu dr Wältbank z unterwärfe, also sognännti Strukturaabassigsmaßnahme durzfiere – näbe Brivatisierige höän d Bryys fir Gieter, wu bis dert subventioniert wore sin, mieße uffegsetzt wäre. An d Spitz vu dr Broteschtbewegig, wu derno 1992 wider ufgflammt isch, isch wider dr Oppositionsfierer Laurent Gbagbo gstande, wu doderno verhaftet woren isch.

1993 isch d Felix Houphouët-Boigny gstorbe.

1993 bis 1999: Bresidäntschaft vum Bédié un wirtschaftligi Erholig

D Noofolg vum Houphouët-Boigny het am 7. Dezämber 1993 verfassigsgmäß syy Stellverdrätter Henri Konan Bédié aadrätte. Dr Aafang vu syyre Regäntschaft isch gischtig gsi dur e dytligi Erholig vu dr Bryys fir Kaffee un Kakao, wu diräkt zuen ere allgmeine Erholig vu dr ivorische Wirtschaft gfiert het.

Dr Bédié het syy Macht dur d Grindig vu sognännte „Unterstitzigskomitee“ abgsicheret, wu nit Deil vu dr Strukture vu dr Regierigsbartei gsi sin un isch wenig demokratisch gege uuliebsami Journalischte oder uubotmäßigi Richter vorgange. S heißt, är soll sogar blant haa, wie syy Vorgänger in syym Heimetdorf e Basilika böue z loo. Syy meglige Konkurränt um s Bresidäntenamt, dr Alassane Ouattara, e ehmolige Verdröute vum Houphouët-Boigny, het er uusgschalte, indäm er in ere Wahlrächtsreform alli Lyt vum Bresidäntenamt uusgschlosse het, wu nit beidi Eltere vun ene ivorischi Staatsburger gsi sin. Dodruf hän fascht alli Oppositionskandidate d Wahl vu 1995 boykotiert un dr Bédié het d Bresidäntschaft mit 96,44 % vu allne Stimme gwunne.

Us dr Zyt vum Bédié stammt au d Ideologii vu dr Ivorité, wu d Bewohner vu dr Elfebeikischte yydeilt in ächti Ivorer un diejenige Ethnie us em Norde vum Land, wu s au z Mali un z Burkina Faso git. Die Ideologii isch vor allem doderzue entwicklet wore, Konkurränte wie dr Ouattara z marginalisiere un zum lokali Konflikt zwische Yyheimische un Främde uusznutze.^[17]

Wirtschaftli het wytergmacht mit em Kurs vu dr Strukturaabassigsmaßnahme. Derwylscht sich di allgmeine Wirtschaftsdate ganz guet entwicklet hän, sin Läbesbedingige vu dr Bevelkerig all schlächter wore. Glyychzytig het s au all meh Korruptionsvorwirf geg syy Regierig gee. Anne 1998 het er e Verfassigsreform durgsetzt, wu s em megli gmacht het, syy Bresidäntschaft vu fimf uf sibe Johr z verlengere.

1999 bis 2000: General Guéï

Ergebnis vu dr uuabhängige Wahlkommission 2002

An dr Wynäächte 1999 isch s zum erschte erfolgryyche Militerbutsch in ihre Gschicht vu dr Elfebeikischte chuu, dr Bédié isch vu dr franzesische Armee uf Togo uusgfloge wore. D Butschiste hän dr General Robert Guéï as Fierer vu dr Militerregierig yygsetzt. Dr General het sich schon emol Mitti vu dr 1990er Johr gege dr Bédié gstellt, wun er sich gweigeret gha het, im Zämmehang mit ere bolitische Ussenandersetzig zwisch em Bédié un em Oppositionsfierer Alassane Ouattara syy Druppe z mobilisiere. Noch em Butsch isch e wirtschaftlige Nidergang im Land chuu, zue schwäri Mänscherächtsverletzige un all weniger Disziplin in dr Strytchräft^[17].

Im Oktober 2000 het dr Guéï yygschränkt freji Wahle zuegloo. Wun er gmerkt het, as syy Gegekandidat Laurent Gbagbo un däm syy Front Populaire Ivoirien as Siger us dr Wahle firgange sin, het er sich gweigeret, s Ergebnis aazerchänne. Dr Gbagbo scho vor dr Wahl syy Aahänger zum Brotescht ufgruefe, wänn s zue Wahlfelschige cheem. Wäg däm isch s no dr Wahl zuen ere allgemien Broteschtwälle chuu, us FPI-Aahänger un Bolizischte, wu mit dr FPI sympathisiert hän. Dr Guéï isch zum Ruchdritt un zue dr Flucht zwunge wore. S isch aber derno zue wytere Zämmesteß zwische Aahänger vu dr FPI un dr RDR, wu dr Kandidat vun ere, dr Alassane Ouattara scho vor dr Wahle uusgschlosse woren isch. D Folg vu däne Zämmesteß sin e Huffe Dodesopfer gsi, di meischte dervu sin RDR-Aahänger gsi. Die sin zmeischt Muslim us em Norde gsi un sin zum Großdeil Pogrome vu dr Gendarmerii zum Opfer gfalle, indiräkt isch au dr FPI d Schuld an däne Massaker gee wore^[17].

Am 26. Oktober 2000 isch dr Laurent Gbagbo Bresidänt vu dr Elfebeikischte wore. Är isch scho im Jänner 2001 mit eme Butschversuech konfrontiert wore, wun ere nume mit Mie het chenne abwehre. Är het sich aber um e nationali Uussehnig bemiet, zem Byschpel im Ramme vum Forum de la Reconciliation Nationale. S het Kommunalwahle gee, wu relativ fair gsi sin, un im Augschte 2002 isch e Regierig bildet wore, wu au d Oppositionsbarteie RDR un PDCI yybunde wore sin.^[17].

Zahlryychi Aahänger vum Ex-Bresidänt Guéï hän derwylscht z Burkina Faso Zueflucht gfunde^[17].

Syt 2002: s deilt Land

Burgerchrieg un Deilig

Ufdeilig vu dr Elfebeikischte in dr vu Regierigsdruppe kontrollierte Side (häll) un dr vu dr Forces Nouvelles ghaltene Norde (dunkel). Nit yyzeichnet: d Pufferzone unter dr Kontrolle vu dr ONUCI un dr franzesische Armee, wu derzwische lyt. Stand: Mai 2005.

Im Septämber 2002 het sich e Deil vu dr Armee gege d Regierig erhobe un het di nerdli Helfti vum Staat unter ihri Kontrolle brocht. Dr bsetzt Deil isch unter drej Rebellegruppe ufdeilt wore, d MPIGO un d MPCI im Norde un d MJP im Weschte an dr Gränze zue Liberia.

Im Ufdrag vu dr UNO sin fir d Drännig vu dr Rebelle im Norden un em sidlige Landesdeil iber 6300 Blauhelmsoldate im Land stationiert wore. Zuesätzli sin rund 4500 franzesischi Soldate im Land. Die handle au im Ufdrag vu dr UNO, sin aber scho vor dr Krise do stationiert gsi. Di friejer Kolonialmacht Frankryych het e Fridesblan durgsetzt, wu ne Machtdeilig zwische s Gbagbos FPI un dr Forces Nouvelles vu dr Rebelle vorgsähne het. Dr Chrieg isch dodermit dir beändet erklert wore.

Aafangs Novämber 2004 isch d Situation wider eskaliert, wu am 4. Novämber Regierigsdruppe Ziil im Norde vum Land us dr Luft aagriffe hän. Glyychzytig sin z Abidjan Biroo vu Oppositionsbarteie un uuabhängige Zytige verwieschtet wore. Am dritte Dag vu dr Luftaagriff sin nyyn franzesischi Soldate ums Läbe chuu. As Reaktion dodruf hän franzesischi Strytchräft di gsamt Luftwaffe (zwei Champfflugzyyg, fimf Champfhubschruuber) vu dr Elfebeikischte an eim Dag vernichtet. Nodregli isch des vu dr UNO fir grechtfertigt erklert wore. Dr Gbagbo het d Lag syt lengerem destabilisert unter anderem mit Ufruef zue Hass un Gwalt iber s Färnseh un dr Radio. Bis zum 15. November 2004 sin 6000 Uusländer iber e Luftbruck evakuiert wore.

Unter ere sidafrikanische Vermittlig hän sich d Armee un d Rebelle am 9. Juli 2005 wider uf e Entwaffnigs- un e Machtdeiligsabchuu geinigt. Des hätt dr Wäg solle frejmache fir Bresidäntschaftswahle am 30. Oktober 2005. Dr Burgerchrieg isch zem zweite M;ol fir beändet erklert wore.

Aber d Entwaffnig un au d Wahle sin nit umgsetzt wore. Grind doderfir sin Uustimmigkeite gsi bi dr Frog, wie d Wehler hätte sotte erfasst wäre, un bim Uusstelle Identitetsbapyyrer. D UNO het e Verlengerig vu dr Amtszyt vum Bresidänt Gbagbo um ei Johr bschlosse, un het em dr barteilos Charles Konan Banny as Premierminischter an d Syte gstellt. Mitti Jänner 2006 isch d Situation wider eskaliert: S isch in e baar Ortschafte zue gwaltdetige Demonschtratione chuu mit Dote un Verletzte. Noch eme eischlegige UN-Bschluss Aafangs Februar 2006 sin d Konte vu drej Gegner vum Fridesbrozäss yygfrore wore. D Sanktione hän sich geg dr Ble Goude un dr Eugene Djue grichtet, wu as Aafierer vu militante Jugedgruppe un Aahänger vum Staatsbresidänt Laurent Gbagbo gälte, un au geg dr Rebellefierer Fofie Kouakou. D Audiences foraines gnännt Regischtrierig vu bishär bapyyrlose Burger wäg dr veryybarte Wahle isch nume langsam firschi chuu. D Opposition sait, si deet vu Mitglider vu dr Regierigsbartei hinterdribe un deilwyys verhinderet wäre.

Verdrag vu Ouagadougou un Machtdeilig

Dr Laurent Gbagbo

Dr Alassane Ouattara

Am 4. Merz 2007 isch, no langwierige Verhandlige zwisch em Bresidänt Gbagbo, em Rebellefierer Guillaume Soro un em burkinische Bresidänt Blaise Compaoré, e neje Fridesverdrag unterzeichnet wore. Dää Verdrag siht, im Unterschid zue dr vorige Abchuu, näb ere Machtdeilig au ne ständige Konzertationsramme vor, wu näb em Gbagbo, em Soro un em Compaoré au dr Bédié un dr Ouattara verdrätte sin. Dr Soro isch zum Premierminischter vu dr neje Regierig ernännt wore. In däm Verdrag vu Ouagadougou het uusfierligi Veryybarige zue dr Uusgab vu Identitetsbabyyrer, zum Ufstelle vum Wehlerverzeichnis un zue dr Schaffig vun ere nationale Armee.

E baar Wuche speter isch mit em Abböu vu dr Pufferzone aagfange wore un s het erschti gmeinsami Patrouille gee us Regierigssoldate un Rebelle vu dr Forces Nouvelles (FN).^[18] Im Juli 2007 het dr Bresidänt Gbagbo zem erschte Mol syt fimf Joher dr vu dr Rebelle ghaltene Norde bsuecht. Är het dert au an ere offiziälle Frideszeremoni deilgnuu, wu unter dr Auge vu zahlryyche afrikanische Staatschef Waffe verbrännt wore sin.^[19][20]

Di blante Wahle sin e baar Mol verschobe wore, s Mandat vum Bresidänt Gbagbo isch scho anne 2005 abgloffe, isch aber vu dr UNO e baar Mol verlengeret wore.

Burgerchrieg no dr Wahl 2010

Schließli isch s am 31. Oktober 2010 zue dr erschte freje Bresidäntschaftswahle in dr Gschicht vu dr Elfebeikischte chuu. Wel kein vu dr 14 Kandidate d Mehrheit iberchuu het, het s am 28. Novämber e Stichwahl gee zwisch em Amtsinhaber Laurent Gbagbo un syym Rusforderer Alassane Ouattara. No Aagabe vu dr Uuabhängige Wahlkommission het dr Oppositionsfierer Ouattara d Stichwahl geg dr Gbagbo gwunne. Dr regierigsnoch Verfassigsrot het aber dr Wahlkommission widersproche un het dr Gbagbo zum Siger erklert. Trotz internationale Protescht isch dr Laurent Gbagbo am 4. Dezämber 2010 fir e zwoti Amtszyt vereidigt wore. No am glyyche Dag het au dr Alassane Ouattara dr Amteid as Staatsbresidänt abgleit. Dr Premierminischter Guillaume Soro het derno syy Ryyckdritt yygreicht un het em Ouattara syy Unterstitzig zuegsait.

Zwische dr Aahänger vu dr bode Lager isch s derno zue schwäre gwaltsame Ussenandersetzige mit Dodesopfer chuu. Ändi Merz 2011 sin ei Million Mänsche uf dr Flucht vor em Burgerchrieg gsi.^[21] Am 11. April 2011 isch dr abgwehlt Bresidänt Laurent Gbagbo vu dr Druppe vum Ouattara no lange Kämpf mit Unterstitzig vu militerische Chreft vu dr UNO un vu Frankrych feschtgnuu wore. Dodermit hän sich dr Ouattara as rächtmäßige Bresidänt un syy Bremierminischter Guillaume Soro durgsetzt.^[22] Am 6. Mai 2011 isch er as Bresidänt vereidigt wore.

Am 30. Novämber 2011 isch dr Laurent Gbagbo an dr International Strofgrichtshof (IStGH) z Den Haag uusgliferet wore, wun er sich wäge Verbräche gege d Mänschligkait un Chriegsverbräche soll verantworte.^[23]

Bildig

Universitete

• Centre d’animation et de formation pédagogique de Yamoussoukro
• Centre universitaire professionnalisé d'Abidjan
• Ecole de Spécialité Multimédia d’Abidjan
• Groupe Pigier
• HEC Abidjan
• Institut National Polytechnique Félix Houphouët-Boigny (INPHB)
• Institut Supérieur de Commerce et Administration des Entreprises de Yamoussoukro (ISCAE)
• Institut Supérieur des Carrières Commerciales (ISCC)
• Institut Supérieur de Techonologie de Côte d'Ivoire (IST-CI)
• Pôle Universitaire Canadien d'Afrique de l'Ouest
• Université d'Abobo-Adjamé
• Université de Bouaké
• Université de Cocody
• Université des Sciences et Technologies de Côte d'Ivoire (UST-CI)

Verwaltigsgliderig

D 19 Regione

D Elfebeikischte isch syt em 12. Juli 2000 in 19 Regione ufdeilt. Des sin (in Chlammere d Hauptstadt):

1 - Agnéby (Agboville) 2 - Bafing (Touba) 3 - Bas-Sassandra (San-Pédro) 4 - Denguélé (Odienné) 5 - Dix-Huit Montagnes (Man) 6 - Fromager (Gagnoa) 7 - Haut-Sassandra (Daloa) 8 - Lacs (Yamoussoukro) 9 - agunes (Abidjan) 10 - Marahoué (Bouaflé)

11 - Moyen-Cavally (Guiglo) 12 - Moyen-Comoé (Abengourou) 13 - N’zi-Comoé (Dimbokro) 14 - Savanes (Korhogo) 15 - Sud-Bandama (Divo) 16 - Sud-Comoé (Aboisso) 17 - Vallée du Bandama (Bouaké) 18 - Worodougou (Séguéla) 19 - Zanzan (Bondoukou)

Kultur

Literatur

D Elfebeikischte het, wie vil anderi afrikanischi Kulturryym au, e dichterischi Dradition, wu uusschließli mindli wytergee woren isch. Schriftliteratur dergege git s erscht syt em 20. Johrhundert uf Franzesisch.

D Elfebeikischte het e fir Afrika solidi Verlagslandschaft un zahlryychi Autore us verschidenschte Genres mit unterschidligschte Bekanntheitsgrad. Bsundersch läbig isch s Theater, wahrschyns wel s im draditionälle Drama verwurzlet isch un au wäg dr hoche Analphabeterot.^[24] Di beriemteschte Dramatiker sin dr François-Joseph Amon d’Aby, dr Germain Coffi Gadeau un dr Bernard Dadié, e Journalischt, Verzeller, Dramaturg, Romancier un Dichter, wu di ivorisch Literatur vu dr 1930er Johr dominiert gha het. Wichtigi Romanciers sin dr Aké Loba (Ein schwarzer Student in Paris, 1960) un dr Ahmadou Kourouma (Der schwarze Fürst), dr Bryysdreger vum Prix du Livre Inter anne 1998 fir syy Wärch Die Nächte des großen Jägers, wu ne Klassiker vu dr afrikanische Literatur isch. Zue dr nejere Generation vu ivorische Autore zelle d Véronique Tadjo, d Tanella Boni, dr Isaie Biton Koulibaly un dr Camara Nangala.

Chunscht

D Velker vu dr Elfebeikischte hän e langi Dradition, Alldagsgegeständ, Statue oder Larve us verschidene Materialie chinschtlerisch härzstelle. Us Holz, Bronze, Raphia, Rattan oder au Bambus wären Cherb, Skulpture, Mebel, Larve oder Statue gmacht.

D Larve vu dr Dan, Baoulé, Gouro, Guéré oder Bété sin di bekannteschte. D Baoulé sin au beriemt fir ihri Wäberej un d Sénoufo fir ihri Molereje uf Stoff. Chleini Figure us Chupfer, wu friejer zem Wige vu Gold brucht wore sin, sin hite Verzierig, bsundersch bi dr Akan. D Katiola sin bekannt fir ihri Hafnerwar, wu vu dr Fraue in Handarbet härgstellt wäre.

Vil Chunschtartikel wäre hite in dr turistisch bregte Stedt an dr Kischte (Grand-Bassam oder Assinie) verchauft.

Derwylscht di draditionäll Volkschumscht zmeischt anonym isch, stamme au e baar bekannti Chinschtler us dr Elfebeikischte, zem Byschpel d Moler Gilbert G. Groud oder Michel Kodjo oder dr Karikaturischt Zohoré Lassane, wu s Humor- un Satireblatt Gbich! grindet het.

Fueßnote

1. Im Wortschatz-Portal vu dr Universitet Leipzig (Memento vom 10. Februar 2017 im Internet Archive) het Elfenbeinküste e Hyfigkeitsklasse vu 11, Ivoire as Bstanddeil vum Namme Côte d’Ivoire di nidere Klasse 17.
2. La Côte d’Ivoire en chiffres, sous la dir. de Direction générale de l’Économie, ministère de l’Économie et des finances de la République de Côte d’Ivoire, dialogue production, Abidjan, 2007, S. 13 ff.
3. Gabriel Rougerie: L’Encyclopédie générale de la Côte d’Ivoire: le milieu et l’histoire, Nouvelles éditions africaines, Abidjan, Paris, 1978 (ISBN 2-7236-0542-6), S. 76
4. Hauhouot, Antoine Asseypo: Développement, amenagement, régionalisation en Côte d’Ivoire, Editions universitaires de Côte d’Ivoire, Abidjan 2002, (ISBN 2-84515-020-2), S. 30.
5. Rougerie 1978, S. 94ff.
6. Stefan Wozazek: Die klastischen Sedimente von Süd-Elfenbeinküste: Provenanz, Umlagerungsprozesse und Entstehung des Goldvorkommens ‚Belle Ville‘. Dissertation an der Universität Stuttgart, 2001. Download
7. Rougerie 1978, S. 75 ff.
8. Rougerie 1978, S. 33
9. Rougerie 1978, S. 171
10. Rougerie 1978, S. 173-192
11. La Côte d’Ivoire en chiffres, S. 86
12. Rougerie 1978, S. 207–214
13. Länderdatebank vu dr Dytsche Stiiftig Wältbevelkerig: "Elfenbeinküste"
14. Jacques Leclerc, L’aménagement linguistique dans le monde, online, (Stand: 3. Oktober 2008
15. Countries of the world: Cote d'Ivoire the role of religion Online
16. Claude Koudou, Claude Koudou, Vincent Lohouri, Vincent Lohouri: Ivoiriens de l’étranger: Quelle politique de l’état & quelles contributions de la diaspora au processus de développement de la Côte d’Ivoire. 1ère semaine des Ivoiriens de la diaspora, du 20 au 23 août 2007, Abidjan. Paris 2008, S. 19 ff.
17. Andreas Mehler: Côte d’Ivoire: Chirac allen zu Haus?. Afrika im Blickpunkt (Institut für Afrika-Kunde), Nummer 4, Hamburg November 2004. ISSN 1619-3156
18. NZZ, 2. Mai 2007: Friedenshoffnungen in Côte d’Ivoire: Patrouillen aus Soldaten und Rebellen online
19. NZZ, 30. Juli 2007: Friedensgeste in Côte d’Ivoire: Bresidäntbesucht ehemaliges Rebellengebiet online
20. BBC NEWS|Africa|Ivory Coast’s disarmament begins
21. http://www.n-tv.de/politik/Paris-draengt-auf-robustere-Mission-article2946091.html
22. Festnahme Gbagbos. Abgruefen am 11. April 2011. 
23. Laurent Gbagbo nach Den Haag ausgeliefert. In: Frankfurter Allgemeine Zeitung. 30. November 2011, abgruefen am 30. November 2011. 
24. Anna Gottschlig-Ogidan: Systematischer Überblick: Afrikanische Literatur – Elfenbeinküste Download (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.univie.ac.at

Literatur

• Tietze, Wolf et al.: Westermann Lexikon der Geographie. Braunschweig: Georg Westermann, 1968. Band 1 A–E.

Weblink

 Commons: Elfenbeinküste – Sammlig vo Multimediadateie

• Legionärsrecht, Julio Godoy Ybergriff vun de französische Truppe in de Elfebeikyscht. Eisytige Unterschtytzung fyr Rebelle im Norde (junge Welt, 9. November 2005)
• Länder- un Reiseinformatione vum dütsche uswärtige Ômt
• SPIEGEL-Jahrbuech Elfenbeikyscht
• Webquest yber Côte d'Ivoire
• Aktuelli Nochrichte uss Côte d'Ivoire (uff änglisch)
• Adama Sow: Ethnozentrismus als Katalysator bestehender Konflikte in Afrika südlich der Sahara, am Beispiel der Unruhen in Côte d`Ivoire

Schdaate in Afrika Ägypte^1 | Algerie | Angola | Äquatorialguinea | Äthiopie | Benin | Botsuana | Burkina Faso | Burundi | Dschibuti | Elfebeichüschte | Eritrea | Gabun | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea-Bissau | Kamerun | Kap Verde | Kenia | Komore | Kongo (Dem. Rep.) | Kongo (Rep.) | Lesotho | Liberia | Libye | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanie | Mauritius | Mosambik | Namibia | Niger | Nigeria | Ruanda | Sambia | São Tomé und Príncipe | Senegal | Seychelle | Sierra Leone | Simbabwe | Somalia | Südafrika | Sudan | Südsudan | Swasiland | Tansania | Togo | Tschad | Tunesie | Uganda | Zentralafrikanischi Republik Anderi Gebiet:  Ceuta | Îles Éparses | Kanarischi Insle | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | St. Helena | Weschtsahara ^1 Lit zum Deil au in Asie.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Elfenbeinküste“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Geschichte_der_Elfenbeinküste“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.