Zeitzone

D Zitzone si Deil vo dr Ärde, wo die gliichi Zit hai. Si si iigfüehrt worde für zum uf dr einte Site Zit em Lauf vo dr Sunne aazbasse, so dass si öbbe am Middag am höggschte Punkt im Himmel schtoht, uf dr andere Site, dass mä, wenn mä vom eint Ort zum en andere fahrt, nit die ganz Zit muess d Uhr neu iischtelle. Hützudag düen die schtaatlige Obrikeite feschtleege weles Gebiet zu welere Zitzone ghört.

D Iideilig vo dr Ärde in Zitzone

D Oberflächi vo dr Ärde isch in 24 Zitzone iideilt worde, wo jedi 15 Längigrad wiit isch. In erä Zitzone isch überall die gliichi Zit, und s het genau ei Schtund Underschiid zu de beide Zitzone im Oschte und im Weschte. In dr Aawendig vom Brinzip gits vil Uusnahme. So isch ganz Middeleuropa in dr gliiche Zone, au wenn dr ächti Zitunderschiid zwüsch em weschligschte un em öschtligschte Deil meh as a Schdund uusmacht.

Als Wältzit, UTC für Coordinated Universal Time, gältet d Zit am Meridian vo Greenwich, wo as Nullmeridian definiert isch. Früehner het men er Greenwich Mean Time, abkürzt GMT, gsait. D Atomuhre bruuche UTC as Präzisionszitschtandard.

Gschichtligs

Bevor d Gschwindigkeit vom Reise im 19. Johrhundert sehr vil grösser worde isch als vorher, isch s Broblem vo dr Gliichzitigkeit chlii gsi, und Zit isch lokal nach dr Sunne feschtgleit worde. S het zwar überzwärchi lokali Obrigkeite gä, wo s andersch hai müesse mache as alli andere, wie zum Bischbil d Schdadt Basel, wo mit ihrer Basler Uhr ä Schtund vo dr Umgäbig abgwiche isch und erscht 1798 sech aabasst hai.

D Telegrafii und d Iisebahn hai dr Aaschtoss gä, das z ändere, d Telegrafii het s eifach gmacht, lokale Zite z vergliiche und azbasse, und d Iisebahn hets nötig gmacht. In dr Middi vom 19. Johrhundert hai die meischte europäische Schtaate ä Zit feschtgleit, wo für s ganze Schtaatsgebiet zellt het. Das si aber zerscht lokali Zite gsi. Erscht under em Druck vo de grosse Iisebahngsellschafte, wo Koordinierigsschwiirigkeite mit em internationale — und in grosse Flechischtaate wie Kanada oder de Vereinigte Schtaate mid em nationale — Zugvercher gha hai, isch es wältwits Zitzonesyschtem uf erä Komferänz z Washington beschlosse worde.