Lateinisch für: «Einer für alle, alle für einen» (dt.) « Un pour tous, tous pour un » (frz.) “Uno per tutti, tutti per uno” (ital.) “In per tuts, tuts per in” (rät.)
De NameSchwizerischi Eidgnosseschaft – uff französisch Confédération suisse, uff iteliänisch Confederazione Svizzera – isch der offizielli Titel vo der Schwiz as politischi Einheit sit dr Mediationsverfassig vo anne 1803.
Dä Begriff chunnt eso zum erste Mol in offizielle usländische Dokumänt us der Zit vom Drissigjöhrige Chrieg uf Dütsch vor. Im 18. Johrhundert isch er gängig worde, so het der Jean de Müller 1780 e Buech mit em Titel Der Geschichten schweizerischer Eidgenossenschaft usegee. Am 5. Juli 1803 het dr neu Schwizer Senat d Inschrift Schweizerische Eidgenossenschaft uf em Sigel beschlosse. Dä Name isch au vom Schwizer Staatebund 1815 übernoh worde und vom Bundesstaat in der Verfassig vo 1848 und bi der Verfassigsrevision vo 1878. Die abassti Verfassig vo 1999 seit s Volk und die schwiizerische Kantön bilde die Schwizerischi Eidgenosseschaft.
Schwizerischi Eidgnosseschaft isch der Name gsi vom
Bundesstaat, wo uf em Napoleon siiner Mediationsakte basiert het, wo der Schwizer Senat am 5. Merz 1803 ratifiziert het.
Schwizerischi Eidgnosseschaft isch au der Name vom modärne Schwizer Bundesstaat bis hüt. Si Bundesverfassig isch am Afang in kantonale Volksabstimmige und uf Landsgmeinde agnoh worde (usser z Frybùrg, wo der Gross Root abgstimmt het). Am 12. Septämber 1848 hed d Dagsatzig erkärt, ass das s «Grundgsetz vo dr Eidgnosseschaft» siig. S Joor 1848 isch drum ss Gründigsdatum vum jetzige Land Schwiz.
D Landschaft
D Schwiz isch starch vu irnä villä Bärgä und ai vu dä zahlriichä Seä prägt. Es hätt füüf geografischi Rüüm, wo au vum Wätter här sehr underschidläch chöi si:
Uff drissg Prozänt vum Land het’s Wald. Am meischte git’s Noodlebäum. Die schützet d Bevölcherig i de Bärgtääler vor Lawine. Es git sogar es Gsetz wo seit, dassmä nid meh tarf houzä ausmä ämä angärä Ort umä ä Boum aapflanzet. Dür das Gsetz u wägdä Ökoflächine nimmt di Gsammtwaudflächi im Momänt zuä.
D Landschaft wird dür d Mönschä starch veränderet. Früächer si riisegi Wäuder grodet wordä zum Landwirtschaft betribä z chönnä. Hät mä das nid gmacht wär di ganzi Schwiz ei zämähängend Waud, abgseh vom Tessin.
Hüt wärdä vorauem Landwirtschaftsflächinä veränderet, verbout um gnau z si. Aus Richtwärt seitmä, dass jedi Sekundä ei Quadratmeter Land verbout wird.
Näb de Bärge u Wäuder het d Schwiz o viu Seeä u Flüss. Mi seit o, das d Schwiz ds «Wasserschloss» vo Europa sig. Das es so viu Wasser het, het d Schwiz de Bärge u Gletscher z verdanke.
D Schwiz isch politisch us 26 Kantön zämegsetzt (me rächnet teils au mit 23, will die beide Basel, Appizäll und Unterwalde sogenannti «Halbkantön» sin – das het aber, usser im Ständerot und im Fall vom Ständemehr, ke witeri Bedütig meh). Die Kantön hän all e eigeni Regierig, es eiges Parlamänt und eigeni Gricht und sin lut dr Bundesverfassig grundsätzlich souverän, usser dört, wo d Kantön uf ihri Rächt usdrücklich verzichdet und das in d Bundesverfassig ufgnoh händ. Das heisst, dass jede Kanton eigentlich e eigene Staat isch und alles für sich sälber reglet. Nu ebbe dört, wo dr Bund (also die ganz Schwiz) öppis für alli greglet het, sin d Kantön bunde. Das isch hüt in relativ vilne wichtige Beriich de Fall. Trotzdäm hän d Schwizer Kantön no vil z säge.
Die Lischte vo de Kantön unden entspricht dr offizielle Reihefolg. Si goot uf d Gschicht mit den alten acht bzw. drizä Ort zrugg (lueg do drzue im Artikel Schwizer Gschicht). D Näme vo de dütschsprochige Hauptstedt sind im jewilige Ortsdialäkt, die vo de Haupstedt us de latynische Schwiz allgimäin schwyzerdütsch oder, wenn kä söttigs Wort me do isch, in der Originalsproch gschribe.
I der Umgangssprach wird d Zentralschwiiz als Innerschwiiz bezeichnet. D Region zwüsche Bärn und Züri seit me ou Mittuland und dr französischsprächende Teil vor Schwiz isch under em Name Romandie, Wälschland oder Weschtschwiiz bekannt.
Stedt
di schtedtischi Bevölcherig (2011)
D Schwiz hed gmäss dr Bundesverfassig kei Hauptstadt, sondern e sognennti Bundesstadt und das isch Bärn. Die gröschti Stadt im Land isch Züri, wo öppe 400'000 Iiwohner het. Züri isch dr wirtschaftlich Mittelpunkt vo dr Schwiz. Die zweitgrössti Stadt mit 195'000 Iiwohner isch Gämf, wo dank de vile internationale Organisatione, wo dört ihre Sitz hai, internationaler vill bedüütet. Basel het im letzte halbe Johrhundert fast e Viertel vo siiner Bevölkerig verlore und isch mit öppe 172'000 Iiwohner die drittgröschti Stadt und s Zentrum vo dr zweitgrösste Agglomeration. Lausanne het öppe 130'500 Iiwohner.
D Bevölkerig
D Schwiz isch eis vo de riichschte Länder uf de Wält mit eme Bruttoinlandsprodukt (BIP) 48'048 Schwizer Franke (CHF) pro Chopf. Es het au eini vo de höggschte Läbenserwartige: e Durchschnitt vo 80.85 Johr, 78.03 für d Manne und 83.83 für d Fraue. (WHO, 2009)
Usländeranteil (2019)
Bevölkerigsdichti (2019)
Religion
d Religione im Land (2017)
D Religion het lang e grossi Rolle gspiilt in dr Schwiz und nid numme im Positive. Sit dr Zit vo de Chrüzzüg het s immer wider Judeverfolgige gee, bis d Jude schliesslig, usser us zwei Ortschafte im Aargau, us dr ganze Schwiz verdriibe worde si. Sit dr Helvetik hai si sich dank em Druck vom revolutionäre Frankriich wider döfe niiderloo, aber volli Bürgerrächt hai si erst 1874 mit dr Revision vo dr Bundesverfassig überchoo.
D Usenandersetzig mit em Islam het in dr Schwiz erst gege s Ändi vom 20. Johrhundert agfange, wo muslimischi Gastarbeiter und Flüchtling hai afo in d Schwiz cho. Zu dr Xenophobii, wo sich scho in dr Behandlig vo de italiänische Fremdarbeiter in de 1950er und 60er Johr zeigt het, isch bi de muslimische Migrante non es Unverständnis und Misdraue gegenüber ihrer Religion drzue cho.
Sit dr Reformation im 16. Johrhundert hai d Schwizer Christe sälber immer wider brobiert, d Komflikt under sich militärisch z lööse. D Reformation het sich in de Stedt vom Middelland duuregsetzt, währed die ehnder ländlige Gebiet im Süde drvo katholisch bliibe si. Bis in s 18. Johrhundert si die katholische Ort dank ihrer militärische Übermacht in dr Eidgenosseschaft politisch füehrend bliibe, denn het sich s Blatt gwändet, und im letschte Schwizer Bürgerchrieg, em Sonderbundschrieg, het dr Liberalismus de katholisch-konservative Kantön e neue Bundesstaat ufzwunge, wo die konfessionelle Gegesätz no di noh verchliineret het. D Religione hai im 20. Johrhundert nid wenigi vo ihren Aahänger verlore. So si no 1967 mit 52,7 % e Mehrheit vo de Schwizer reformiert gsi, währed d Katholike 45,4 % vo dr Bevölkerig usgmacht hai.[9]
Hützudag si öppe 43 % vo de Lüüt i de Schwiz römisch-katholisch, 38 % si evangelisch-reformiert, 11 % ohni Zueghörigkeit, 3,3 % Moslem und 0,2 % jüdisch.
Sprooche
d Verbreitig vo de Landessprooche i de Schwyz – Mehrheitsverhältniss nooch de Bundeskanzlei,[2] mit em Gmeistand vo 2024
0 Dütsch (62 %)
0 Französisch (23 %)
0 Italiänisch (8 %)
0 Rätoromanisch (0,5 %)
D Schwyz het luut Bùndesverfassig vier Landes- ùn Amtssprooche: Dütsch mit eme Aadeil vo öbe 62 Prozänt, Französisch mit 23 Prozänt, Italiänisch mit 8 Prozänt ùn Rätoromanisch mit 0,5 Prozänt.[2] Viersproochig isch aber nùmme de Bùndestaat als Institution: Di meischte Kantön hen dergäge nùmme ei Amtssprooch. D Kantön Bärn, Frybùrg ùn Wallis sin offiziell zweisproochig (Französisch-Dütsch) ùn de Kanton Graubünda isch offiziell drüüsproochig (Dütsch-Rätoromanisch-Italiänisch). Au di meischte Gmeie hen nùmme ei offizielli Sprooch, au wänn Minderheite vo de andre Sproochgrùppe dört läbe (das isch eso gmäss em Territorialitätsprinzip). D Sproochgränze sin mee oder weeniger stabil; nùmme im Bündnerland verschiebt sich d Sproochgränz syt lengrem zuungùnschte vùm Rätoromanische.
D Sproochregioone sind bsunders wichtig für d Politik vo de viile Forme vo dr Kultur (ufhochdütsch: «kulturelle Vielfalt», uf französisch: «Diversité culturelle»).
Mit Ussnaam vo de Romandie wird d Sproochsituation in de Schwyz als e Diglossy bezeichnet: Es wird je nooch Situation entweder d Standardsprooch (Hochdütsch, Standarditaliänisch oder e schriftlichi Form vùm Rätoromanische) oder d Mùndart gschwätzt. Am komplizierteschte isch d Situation bi de Rätoromane, wo fümf regionali Mùndarte und Schriftsprooche vom Bünderromanische hen, dezue no s überregional Rumantsch Grischun, wo aber nit überall akzeptiert wird, ùn usserdäm praktisch alli au Dütsch chönne.[10][11]
In de Dütschschwyz werde im Alldaag vo de Schwyzer und Schwyzerinne praktisch nùmme alemannischi Mùndarte gschwätzt, wo als Schwyzerdütsch zämmegfasst werde ùn sich regional starch ùnterscheide. E Ussnaam isch d Gmei Samnaun im Bündnerland, wo en bairische Dialäkt gschwätzt wird. I dr Wirtschaft und bi teil Behörde sind s Änglisch und s Hochdütsch wichtegi Umgangssprooche.
In de italienischsproochige Schwyz schwätzt me lombardischi Mùndarte, wo aber weeniger starch verbreitet sin wie d Mùndarte in de Dütschschwyz: Luut Volchszäälig 2000 schwätzt nùmme öbe en Drittel vo de Lüüt e lombardische Dialäkt.
Im Gägesatz zue de andre Sproochregione sin di ursprüngliche frankoprovenzalischi Mùndarte vo de Welschschwyz, s Patois, fasch ganz verschwùnde, en Entwigglig, wo am Aafang vùm 19. Joorhùndert agfange het. In de ganze Romandie schwätze luut de Volchszäälig vo 2000 no zwüsche ei bis zwei Prozänt jede Daag Patois. Am meischte Patoisants finde sich im Kanton Wallis mit 6,3 Prozänt (8'800 Persone) im Joor 1990, em Kanton Frybùrg mit 3,9 Prozänt (4'755 Persone) ùn em Kanton Jura mit 4 Prozänt (1'599 Persone).[12] In dänne Gegende, bsùnders im Wallis ùn em Greyerzerland, spiilt de Patois no e gwüssi Roll, au wenn di meischte Sprecher über 50 Joor alt sin. En Sùnderfall isch Evolène im Wallis, wo de Patois no aa d Chinder wytergee wird.[13] Statt em Patois schwätzt mer hüt i de Weschtschwyz meischt s Français régional, wo als Schwyzer Französisch bezeichnet wird. Im Jura isch s alte Patois e Mundart vo der Grafschäftler Sprooch.
Der Schwyzer Bundesroot het am 7. Dezämber 2018, wie vom Öiroparoot empfohle, pschlosse, ass i der Schwyz s Frankoprovenzalisch ùn s Franc-Comtois, die regionali Mundart im Jura, als Minderheitesprooche anerchänt sind.[14][15]
D Schwiz het es Parlamänt, d Bundesversammlig, mit zwöi Chammere. Dr Nationalrot wo tuet s Volk röpresentiere und dr Ständerot wo tuet d Kantön röpresentiere. D Nationalröt wärde vom Volk i de Kantön gwählt, drbi chamme i de grössere Kantön me Lütt wähle als i de chlinnere. Im Nationalrot sitze 200 Lüt, är wird alli vier Johr im Proporz gwählt, dass heisst dr Stimmateil wo d Parteie händ, sött so genau wie möglich i d Azahl Sitz fliesse. Im Ständerot git’s 46 Abgordneti, un i ihn sändet alli Kantön zwöi Ständeröt, numme die sogenannte Halbkantön sände eine. D Ständeröt wärde überall vom Volk gwählt, dass müesst aber nit e so si. Usser im Jura (Proporz) wärde d Ständeröt überall im Majorz gwählt, dass heisst die Kandidate wo im erste Wahlgang s’absolute Mehr hei oder im zweite Wahlgang am meischte Stimme gmacht hei, si gwählt.
D Exekutive vor Schwiz esch de Bundesrat, er werd vor Vereinigte Bundesversammlig gwählt, das isch e Versammlig vo allne National- und Ständeröt. Im Bundesrot hets sibe Lüt, wo alli glichi Rächt hei.
Jede vo de sebe Bondesröt het es Departemänt onder sech ond esch för en bestemmte Berych zueständig.
Es git ke Presidänt, aber dr Bundespresidänt, wo Staatsgescht empfoht und zu Neujohr und am erste Ougust Rede het.
Ab em 1. Jänner 2024 regierid disi Bundesröt (i de Reie vo irer Anciennität):
Sid 2002 isch d Schwiiz Mitgliid vo der UNO. D Bundesversamlig het am 5. Oktober 2001 d Charta vo de Veräinte Nazioone agnoo, und am 10. Septämber 2002 isch si noch ere Volksabstimmig für d Schwiiz gültig worde.[17]
Z Gämf sind vil internazionali Organisazioone dihäi, wo für d Ussepolitik vom Land no meh Müglechkeite ufftüend.
Erschti menschlichi Schpure uuf Schwizer Gebiet um ca. 50'000 vor Christus, z. B. bim hütig Ort Vättis (SG).[18]
100 vor Christus: D Helvetier, d Räter, d Lepontier und witeri keltischi Stämm läbä im Gebiet vor hütige Schwiz. De neuzitlich latinisch Name vor Schwiz, «Confoederatio Helvetica», und s Autozeiche CH chöme vom latiinische Name vo de keltische Helvetier.
Nach 58 vor Christus: Nach der Niderlag vo de Helvetier gäg de Cäsar wird s Gebiet im Weschte vo dr Schwiz e römischi Provinz mit dr Hauptstadt Aventicum (Avenches, ligt zwüsche Murte u Yverdon), witeri Schtädt us derä Zit: Vindonissa (Windisch im Aargau), Augusta Raurica (Kaiseraugst im Aargau), Turicum (Züri)[19]
Anne 15 vor Chrischtus erobere d Röömer in ere grosse Militäroperazioon i de ganzen Alpe au s Land vo de Räter mit em Piet vom hütige Bündnerland und dr Oschtschwiiz.
Nach 400: Iwanderig vo Alemanne in die öschtlige Gebiet, wo me denn emol Alemannisch schwätzt, u Burgunder im Weschte, wo die lokale Bevölkerige spotlatiinische Dialäkt übernäme.
1291: Noch de Legende, wo dank em Schiller sim Tell-Drama i dr Weltliteratur iigangen isch, wird mit em Rütli-Schwur vo de Lüt vo Uri, Schwyz u Unterwalden än Bund geschlosse. Nid Legände isch, dass 1291 mit em Bundesbrief es Biischtands-Bündnis vo Uri, Schwyz und Unterwalde gschlosse worde isch.[20]
Nach 1300: Dür Bitritt, Eroberige und Allianze wachst d Eidgenosseschaft immer witer und nimmt allmählich d Form von äme komplizierte politische Gebild a, äme Staatebund, wo sich us, sit 1513, 13 mehr oder weniger glichberechtigte «Ort», verschiidne «Zuegwandte Ort» mit Zweitklass-Recht und schwer uusplünderete Untertanegebiet zämesetzt.
Bekannt worde sii i dere Ziit vor allem d Chrieg gäge d Habsburger, wo us em Gebiet vo dr hütige Schwiz vertribe worde sii, sowie d Burgunderchrieg.
1499: Will d’Eidgenosse Riichsreforme ablehned, chunnt’s zum Schwobechrieg (die Dütsche säged «Schwiizerchrieg») gege de Kaiser. Nach empfindliche Niiderlage vo de Riichstruppe git’s än Friedesschluss, und d'Eidgenosseschaft isch faktisch (de facto) nümme Riichsgebiet.
1515: Nach de sehr offensiv und aggressiv gfüehrte Mailänderzüg erlide d Eidgenosse bi Marignano en vernichtendi Niiderlag. Si bekenne sich i dr Folg vo däm Ereignis zur «Immerwährende Neutralität».
1525: Züri füehrt unterem Zwingli d Reformation ii. Die reformatorische Idee falle au i anderne Gebiet uf fruchtbare Bode, vor allem i de Städt, wo ökonomisch scho entwickleter sind oder wo si dezue benützed, die geistliche Obrigkeite los z’werde. Es chunnt 1531 zu mene entscheidende Waffegang zwüsched de katholische und de reformierte Ort, wo e militärische Misserfolg für die Reformierte isch und zur Stabilisierig vom bedrängte katholische Iifluss füert.
1648: Im Weschtfälische Friede wird d Souveränität (Unabhängigkeit vom dütsche Riich) vo de Schwiz vo de Grossmächt au de jure anerkennt.
1653: Im Buurechrieg lehnt sich d Landbevölkerig gäge d Patrizierherrschaft vo mehrere Stadtort uuf und pocht uf alti Rächt. D Obrigkeit tüüscht Verhandligsbereitschaft vor, nutzt d Guetgläubigkeit vo de Buure uus, und Zürcher Truppe riibe denn ’s schlecht uusgrüschtete Buureheer uuf. D’Afüerer, der Ämmetaler Niklaus Leuenberger und dr Äntlibuecher Christian Schibi, wärded mit em Tod bestraft. Die aristokratisch Herrschaft i de Stadtort feschtiget sich i de Folg immer meh und steigeret sich is Gottesgnadetum vo de ‹gnädige Herre›.
1712: Noch em Zweite Villmergerchrieg, wo die katholische vo de reformierte Ort gschlage wärde, isch die katholischi Vorherrschaft in dr Eidgenosseschaft ume gsii.
1798: Noch französisch inspirierte chlinnere Revolutione z Basel, im Waadtland und Unterwallis, sowie chlinnere Reforme vo obe z Fryburg, Bärn, Soledurn, Schaffhuuse und Züri het sich Frankriich au militärisch iigmischt und Deil vo dr Schwiz bsetzt. Die revolutionäre französische Truppe träffed kei nennenswerte Widerstand aa, wenn mer emol vo Bärn (im Merz) und Nidwaudä (im Septämber) abgseht. D Ziit isch riif für Veränderige. Es hät i dr zweite Hälfti vom 18. Johrhundert im ganze Gebiet vo de Schwiz verschiedeni Uufständ und Rebellione gäge d Obrigkeite geh gha, wo aber immer bluetig nidergschlage worde sind. Noch em französische Vorbild wird im April die Helvetisch Republik als Zentralstaat bildet. Sie füehrt wichtigi Neuerige, vor allem bi de Bürgerrächt und im Bildigswese ii, findet aber wäge ihrer zentralistische Struktur – nach em Abflaue vo dr erschte revolutionäre Stimmig bi dr bürgerliche Elite – im Volk nümme e Hufe Akzeptanz. Si hät immer meh Müeh, d Ornig uufrecht z’erhalte, und wo d Franzoose ihre Truppe abziehn, kollabiert si noch em Stäcklichrieg, wo d Föderaliste gwünne.
1815: Restauration. Dr patrizisch Adel chunnt nach de Niederlag vom Napoleon und em Wiener Kongress wieder a d Macht zruck und versuecht, die alte Zueständ wieder herzstelle. Gänf, s Wallis und Nöieburg wärded schwiizerischi Kantön, wobii Nöieburg bis zu de Revolution vom erschte März 1848 gliichzytig no Bsitz vom König vo Preusse bliibt. S’ehemalig Bistum Basel – dr aktuell Kanton Jura und dr Bärner Jura – chunnt zu Bärn und Basel. Graubünda verlürt sis ehemalig Untertanegebiet Veltlin mit dä Grafschafte Worms und Cleven endgültig.
1830: Regeneration. Z’Paris isch Revolution, und au i der Schwiz reget sich wieder Freiheitsbesträbige. I Kantön vo ehemalige Untertanegebiet wie Aargau oder Thurgau, aber au i de Landschaft vo Stadtkantön bildet sich Volksbewegige, wo allgemeini Grundrächt fordered. Es chunnt i mehrere Kantön zu Umwälzige. D’Basler Landschaft moblisiert 1833 gäge Truppe, wo vo de städtische Herre gschickt werded, schloot si, rüeft än eigne Kanton us und d Kantonsdeilig wird vom Bund anerkennt.
Um d Mitti vom 19. Johrhundert isch d Induschtrialisierig voll i Gang choo. Au erschti Isebahne sii entschtande.
1857: Im sogenannte Neueburger Handel verzichtet Preusse endgültig uf Nöieburg, wo siit 1815 gliichzitig Schwizer Kanton und e preussischs Fürschtetum gsi isch. Preusse und d Schwiz hei aber vorhär gfährlech ihri Armeeä moblisiert gha und s het ä diplomatischi Schlichtig vo England und Frankriich brucht. Die preussische Vögt sind scho vorher, 1848, dur en Sturm ufs Schloss Neueburg vom Volk us de Jurahöchene vertriibe worde.
1891: Mit de Iifüerig vo de Volksinitiative isch di direkti Demokratii au im Bundesstaat voll etabliert.
1914: D Schwiz mobilisiert nach em Usbruch vom Erschte Wältchrieg ihri Armee zur Gränzbsetzig, zwäcks Verteidigung vo Land und Neutralität.
1918: Di sozial Not wird i de Schwizer Arbeiterschaft nach entbehrigsriiche Chriegsjohr immer grösser. Sie mündet im November in än Generalstreik. Gforderet wärded soziali Verbesserige wie d Iifüerig von äre Altersversicherig und äs gerächters Wahlsystem zum Parlament. Dr Bundesrot hät Truppe gäg die Streikende uufmarschiere loh, und es hät au Toti geh. Im Johr druf (1919) wird s Proporzwahlsystem für e Nationalrot iigfüehrt. D Arbeiter überchöme zuedäm d 48-Schtunde-Wuche.
1929 bis und mit Zwöite Wältchrieg: D Wältwirtschaftskrise trifft au d Schwiz hert.
1933: Im Frontefrüehlig isch d Understützig, wo die rächtsextreme politische Parteie überchömme, am gröschte, si verliere aber denn innerhalb von e paar Mönet vil vo ihrer Popularität.
1939–1945: D Schwiz überstoht dr Zweit Wältchrieg nach dr Armee-Mobilisierig besser als dr Erscht, dank dr «Geischtige Landesverteidigung», ere bessere Planig und Rationierig vo wichtige Güeter, soziale Massnahme zur Understützig vo de Soldate und ihre Familie. D Wahl vom Wälschschwiizer Henri Guisan zum General und siis Iiträtte gege Aapassigs-Tendänze a Hitler-Dütschland under de Dütschschwiizer Offizier und andere Füerigs-Persone, verhinderet Spannige zwüsche Dütsch- und Wälschschwiizer wie im Erschte Wältchrieg. Umfangrichi Wafffe-Liferige a Dütschland und Italie beschwichtige zuedäm dr Hitler und haltene, zäme mit dr bewaffnete Neutralität, vom ene Agriff uf d Schwiz ab.[21]
1971: D Fraue chömme s eidgenössische Wahl- und Stimmrächt über.
1978: Noch emene driissgjöörige Kampf vo jurassische Separatischte gege dr Kanton Bärn – zum Teil au mit nöd legale Mittel – nimmt s Schwizer Volk inere Volksabschtimmig d Gründig vom Kanton Jura aa. Die drei nördliche Bezirk vom ehemaalige Bärner Jura – Dälschberg, d Fraibärge und Pruntrut – bilde jetz de sächsezwanzigscht Kanton vo dr Schwiz. Dr Bezirk Laufe werd schpööter em Halbkanton Baselbiet zueteilt.
1992: Dr Bidritt vo dr Schwiz zum Europäische Wirtschaftsruum (EWR), wien en dr Bundesroot vorschloot, wird in ere Volksabstimmig abglehnt.
Präsenz Schweiz: Die Schweiz in ihrer Vielfalt. Kümmerly & Frey, 2004, ISBN 3-259-05522-3.
Elvira Glaser, Johannes Kabatek, Barbara Sonnenhauser (Hrsg.): Sprachenräume der Schweiz. Band 1: Sprachen. Narr Francke Attempto, Tübingen 2024, ISBN 978-3-381-10401-7; digital: Download.
Manfred Hettling, Mario König, Martin Schaffner: Eine kleine Geschichte der Schweiz. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1998, ISBN 3-518-12079-4.
Thomas Maissen: Geschichte der Schweiz. hier + jetzt, Verlag für Kultur und Geschichte, Baden 2010, ISBN 978-3-03919-174-1. – 6., korrigierte Auflage. ebd. 2016, ISBN 978-3-03919-174-1.
Volker Reinhardt: Die Geschichte der Schweiz. Von den Anfängen bis heute. C. H. Beck, München 2006, ISBN 3-406-53601-8. – 5., aktualisierte Auflage. ebd. 2014, ISBN 978-3-406-53601-4.
Guy P. Marchal: Schweizer Gebrauchsgeschichte. Geschichtsbilder, Mythenbildung und nationale Identität. Basel 2006, ISBN 3-7965-2242-4.
Susann Sitzler: Total alles über die Schweiz. 2. Auflage. Folio Verlag Wien/Bozen 2018, ISBN 978-3-85256-780-8.
Marc Stampfli, Christian Sonderegger (Hrsg.): Aktuelle Schweiz – Lexikon für Politik, Recht, Wirtschaft, Gesellschaft. Sauerländer Aarau 2004, ISBN 3-0345-0115-3.
↑De Wahlspruch werd amig als en sonige bezeichnet, da er i de Kuppel vum Bundeshuus erwähnt werd. Uf rechtlicher Grundlag und nach allgimeiner Asicht existiert aber kkei Wahlspruch. Lueg uf Papier des BundesgerichtesArchivlink (Memento vom 27. März 2006 im Internet Archive): La devise traditionnelle «Un pour tous, tous pour un» ne repose sur aucun fondement constitutionnel ou légal.
↑Table: Human Development Index and its components. In: Entwicklungsprogramm der Vereinten Nationen (Hrsg.): Human Development Report 2020. United Nations Development Programme, New York, S.343 (undp.org [PDF]).
↑dtv-Lexikon, Deutscher Taschenbuch Verlag 1970, Band 16, S. 258
↑Matthias Grünert, Mathias Picenoni, Regula Cathomas, Thomas Gadmer: Das Funktionieren der Dreisprachigkeit im Kanton Graubünden. In: Romanica Helvetica. Band127. Tübingen 2008, ISBN 978-3-7720-8303-7.
↑Lüdi, G. & Quiroga-Blaser, C.: Le français dans la région de langue française. in: Lüdi, G., Werlen, I., Franceschini, R. et al. (ed.): Le paysage linguistique de la Suisse (Statistique de la Suisse. Recensement fédéral de la population 1990), Berne 1997, S. 21–54.
↑Maître, Raphaël & Matthey, Marinette. Le patois d’Evolène, dernier dialecte francoprovençal parlé et transmis en Suisse. In: Éloy, Jean-Michel (éd.): Des langues collatérales. Problèmes linguistiques, sociolinguistique et glottopolitiques de la proximité linguistique. Actes du colloque international réuni à Amiens, du 21 au 24 novembre 2001. Paris 2004, S. 375–390.
لهبولات تقسيم إداري البلد المغرب الجهة مراكش آسفي الإقليم آسفي الدائرة حرارة الجماعة القروية حرارة المشيخة أولاد سعيد السكان التعداد السكاني 156 نسمة (إحصاء 2004) • عدد الأسر 25 معلومات أخرى التوقيت ت ع م±00:00 (توقيت قياسي)[1]، وت ع م+01:00 (توقيت صيفي)[1] تعديل مص
Transparent or pale-colored body fluid resembling serum This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: Serous fluid – news · newspapers · books · scho...
Pero IIUkiran segel Pero II, pada skt. tahun 1196 sampai 1213[1]Raja AragonComte BarcelonaBerkuasa25 April 1196 – 12 September 1213Penobatan1205 di RomaPendahuluAlifonso IIPenerusChaime IInformasi pribadiKelahiranJuli 1178HuescaKematian12 September 1213(1213-09-12) (umur 35)MuretPemakamanBiara San Juan de SijenaWangsaBarcelonaAyahAlifonso IIIbuSancha dari KastiliaPasanganMaria dari MontpellierAnakChaime I dari AragonAgamaKatolik Roma Raja Pero digambarkan duduk di atas takhta-n...
هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (ديسمبر 2015) اس ام اس كروسر كيرفيرستمعلومات عامةفئة السفينة بارجة فئة كونيغ الصراعات الحرب العالمية الأولى البلد المملكة المتحدة تقع في التقسيم الإداري جزر أوركني مقا...
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Maret 2017. Dalam seri Final Fantasy dari RPG oleh Square Enix, monster biasanya menjadi musuh antagonis untuk pemain, dan biasanya tidak ada hubungannya dengan alur cerita. Sebagian monster berasal dari cerita rakyat dan literatur dari berbagai belahan dunia. Dibaw...
Coordenadas: 43° 12' N 13° 23' E Urbisaglia Comuna Localização UrbisagliaLocalização de Urbisaglia na Itália Coordenadas 43° 12' N 13° 23' E Região Marcas Província Macerata Características geográficas Área total 22 km² População total 2 768 hab. Densidade 126 hab./km² Altitude 310 m Outros dados Comunas limítrofes Colmurano, Corridonia, Loro Piceno, Petriolo, Tolentino Código ISTAT 043055 Código cadastral L501 ...
Gymnotus carapo Klasifikasi ilmiah Domain: Eukaryota Kerajaan: Animalia Filum: Chordata Kelas: Actinopterygii Ordo: Gymnotiformes Subordo: Gymnotoidei Famili: Gymnotidae Genus: Gymnotus Spesies: Gymnotus carapoLinnaeus, 1758 Gymnotus carapo atau Ikan pisau berpita adalah spesies ikan yang berasal dari berbagai habitat air tawar di Amerika Selatan.[1] Ikan ini adalah spesies Gymnotus yang paling tersebar luas,[1] tetapi sering dikelirukan dengan beberapa kerabatnya, termasuk be...
Series of computer-generated animated short films by Pixar This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Toy Story Toons – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2023) (Learn how and when to remove this template message) Toy Story ToonsDirected byGary Rydstrom (1)Angus MacLane (2)Mark Walsh ...
1st-century rabbi and Jewish leader Rabbinical eras Chazal Zugot Tannaim Amoraim Savoraim Geonim Rishonim Acharonim vte See Yohanan for more rabbis by this name. Yohanan ben Zakkai[a] (Hebrew: יוֹחָנָן בֶּן זַכַּאי, Yōḥānān ben Zakkaʾy; 1st century CE), sometimes abbreviated as Ribaz (ריב״ז) for Rabbi Yohanan ben Zakkai, was one of the Tannaim, an important Jewish sage during the late Second Temple period and in the transformative post-destr...
Antoni Kiliński Antoni KilińskiAntoni Kiliński Nascimento 20 de outubro de 1909 Morte 6 de maio de 1989Varsóvia Sepultamento Cemitério Militar de Powązki Cidadania Polónia Alma mater Universidade de Tecnologia de Varsóvia Ocupação professor universitário, cientista de computação, engenheiro Prêmios Prêmio Pioneiro da Computação (1996)Honorary badge "For Merits for Warsaw"Silver Medal of Merit for National DefenceMedalha de Bronze de Mérito pela Defesa NacionalMedal f...
Charles-Philippe d'AffryBiographieNaissance 7 avril 1772FribourgDécès 9 août 1818 (à 46 ans)Nationalité suisseActivité MilitaireAutres informationsDistinction Commandeur de la Légion d'honneurArchives conservées par Service historique de la Défense (GR 8 YD 2196)[1]modifier - modifier le code - modifier Wikidata Charles-Philippe d'Affry, appelé plus simplement Charles d'Affry, né le 7 avril 1772 à Fribourg et décédé dans cette même ville le 9 août 1818, est un militai...
1993 American film by Bruce Joel Rubin This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: My Life film – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2011) (Learn how and when to remove this template message) My LifeTheatrical release posterDirected byBruce Joel RubinWritten byBruce Joel RubinProd...
تفاعل إضافة مترافقة محبة للنوى تفاعل الإضافة المترافقة المحبة للنوى هو تفاعل كيميائي يستخدم في الاصطناع العضوي من أجل تشكيل روابط كربون-كربون جديدة، حيث تهاجم فيها الكواشف المحبة للنوى (النكليوفيلات) المركبات الحاوية على رابطة كربونيل في جزيء غير مشبع، مثل البوتينون، بو...
This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Utpala Sen – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (July 2021) (Learn how and when to remove this template message) Utpala SenBorn(1924-03-12)12 March 1924Dhaka, Bengal Presidency, British India (now in Bangladesh)Died13 May 2005(2005-05-13) (aged 81)Kolkata, West Ben...
This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Killeagh GAA – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2008) (Learn how and when to remove this template message) KilleaghCill IaCounty:CorkColours:Green and WhiteGrounds:KilleaghCoordinates:51°56′23.29″N 8°00′07.52″W / 51.9398028°N 8.0020889°W / 51.9398028; -...
Untuk gubernur di Sulawesi pada awal kemerdekaan Indonesia, lihat Daftar Gubernur Sulawesi. Gubernur Sulawesi TenggaraLambang Sulawesi TenggaraPetahanaAndap Budhi ReviantoPenjabatsejak 5 September 2023KediamanRumah Dinas Gubernur Sulawesi TenggaraMasa jabatan5 tahunDibentuk21 April 1964; 59 tahun lalu (1964-04-21)Pejabat pertamaJan WayongSitus webSitus web resmi Sulawesi Tenggara merupakan sebuah provinsi yang dimekarkan dari Sulawesi Selatan Tenggara (Sulselra) dan dipimpin oleh se...
Minatori Sports HallSalla e Sporteve Minatori (sq)Minatori Sports Hall after renovation in 2016LocationMitrovica, KosovoCoordinates42°53′27″N 20°52′02″E / 42.890908°N 20.867235°E / 42.890908; 20.867235OwnerMitrovica MunicipalityCapacity3,000[1]Record attendance3,500[2]ConstructionBuilt1984Opened1984Renovated2013TenantsKB TrepçaKH TrepçaFC Trepça (futsal) Minatori Sports Hall is a multi–use sports hall in Mitrovica, Kosovo which is ...
Bishop Jerome Institute, KollamMain building and Engineering Block of Bishop Jerome InstituteMotto in EnglishAccess to ExcellenceDirectorAnil Xavier (Ex.IAS)TypeTechnical and Management Education institutionEstablished14 May 2011PrincipalDr. D.Roshan KumarLocationKarbala, Kollam, Kerala, India8°53′08″N 76°36′09″E / 8.885619°N 76.60256°E / 8.885619; 76.60256CampusMetropolitan AreaWebsitewww.bjgi.in The Bishop Jerome Institute or BJI or BJGI is an instit...
This list of the Cenozoic life of South Dakota contains the various prehistoric life-forms whose fossilized remains have been reported from within the US state of South Dakota and are between 66 million and 10,000 years of age. A Contents A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z †Adeloblarina †Adeloblarina berklandi – or unidentified comparable form †Adjidaumo †Adjidaumo lophatus †Adjidaumo minutus †Aelurodon †Aelurodon ferox †Aelurodon taxoides †Aepinacodon †...
Book by Daniel Schacter This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) The neutrality of this article is disputed. Relevant discussion may be found on the talk page. Please do not remove this message until conditions to do so are met. (April 2017) (Learn how and when to remove this template message) This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be fo...
.svg)
.svg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
