Dr Name vom Staat leitet sich vo der WüeschdiNamib ab, wo s ganze Küschtegebiet vom Land inimmt. Er isch bi dr Unabhängikeit as neutrali Bezeichnig uusegläse worde, für zum keis vo de vile namibische Völker z verärgere. Im dütschschbrochige Ruum exischtiert immer no die Bezeichnung „Namibie“, wo mä hüt weniger bruucht. Z Namibia wird hüfig au vo „Südwescht“ as Abchürzig für Südweschtafrika (früehner emol Dütsch-Südweschdafrika oder zwüsche 1919 und 1990 Südweschdafrika) gredet, ä Begriff, wo bi de Iiwohner – je noch Huutfarb und dr politische und gschichtlige Brägig – sehr underschiidligi Assoziatione verursacht.
Us de gliiche politische Gründ het mä 1990 nit die bishärige Amtsschbroche bhaltet sondern die änglischi Schbroch iigfüehrt, wo vili vo de Eltere, vor allem im Norde vom Land, nüt beherrsche. Die meischte Schwarze schwätze näbe ihren eigene Schbroche Afrikaans, mänggisch au Dütsch.
Dr Nationalfiirdig isch der 21. März, dr Dag vo der Unabhängikeit (1990).
Geografy
Namibia lyt zwische 17,87° un 29,9808° sidliger Braiti un 12° un 25° eschtliger Lengi.
S Land gränzt im Oschte an Botswana mit dr Kalahari, im Siden an Sidafrika mit em Oranje, im Weschten an dr Sidatlantik un im Norden an Angola mit em Kunene un em Okavango. Im Nordoschte het s e rund 450 km lange un bis zue 50 km braite Landfinger zwische dr nerdlige Nochbere Angola un Sambia un em sidlige Botswana – dr Caprivizipfel, wu im Oschte an dr Sambesi un dr Unterlauf vum Kwando gränzt.
Näbe däne gnännte Fliss git s no ne Hufe anderi Fliss, wu aber kai ainzige all Johr ganzjehrig Wasser fiert. Usserhalb vu dr Räägezyt het s nume uusdrickneti Flussbett.
S ganz Staatsbiet vu Namibia umfasst rund 824.292 Quadratkilometer. Namibia isch vu dr Landschaft här in dr Hauptsach vu zwoo Wieschtene bregt, im Weschte dur d Namib, wu vu dr sidafrikanische Provinz Nordkap bis wyt uf Angola goht un im Oschte dur d Kalahari. Zwische dr boode Wieschtene lyt s durschnittli 1700 Meter hoch Binnehochland, wu um d Hauptstadt Windhoek umme au bis iber 2000 Meter ufe goht. Ain vu dr markantescht Bärg isch dr Etjo, dr hegscht Bärg im Land isch dr rund 2600 Meter hoch Königstein im Brandbergmassiv, in dr Nechi vu dr Kischte, rund 200 Kilometer nerdli vu Swakopmund. Im Oschte goht s Binnehochland nodisno in s rund 1200 Meter hoch gläge, mit Druckevegetation deckte Kalahari-Hochland iber.
Geology
S Biet vum hitige Namibia giltet as ais vu dr eltschte Dail vu dr Ärdkruschte. Scho lang voreb dr Superkontinänt Gondwana entstanden isch, hän si vor iber zwai Milliarde Johr im Biet vum hitige Afrika zwai Schelf bildet: dr Kongo-[Kraton un dr Kalahari-Kraton. Dä letschter het großi Dail vum hitige Namibia umfasst. Dur verschideni tektonischi Vorgäng isch derno vor rund 550 Millione Johr e risig, zämehangig Feschtlandbiet entstande, wu di hitige Kontinänt Afrika, Sidamerika, Auschtralie un Antarktis un au Indien umfasst het: Gondwana.
Vor rund 150 Millione Johr isch dä Superkontinänt nodno in di hitige Kontinänt ussenander broche un ussenander driftet. Di bsundere klimatische Verhältnis z Sidweschtafrika, wu iber Johrmillione aaduurt hän, hän derzue gfiert, ass e Hufe geologischi Strukture un Vorgäng bsundersch guet erhalte sin. Doderzue ghert au d Namib, wu as eltschi Wieschti vu dr Wält giltet.
Fischfluss-Canyon
NamibRand-Naturreservat – Wolwedans
Okavango bi Rundu
Wäg bi Omaruru
Namib-Wieschti
Klima
S durschnittli Klima vu Namibia isch haiß un drucke: subtropischkontinental un arid. S git aber großi Unterschid zwische dr ainzelne Landesdail:
In dr Namib weschtli vu dr Abbruchstufe sin Niderschleg arg sälte. S wait s ganz Johr e warme, chreftige Wind. Sogar im Winter het s vylmol Tämperature vu iber 25 °C. In dr haißeschte Summermonet Dezämber un Jänner lige d Tämperature zmaischt dytlig iber 30 °C, derwylscht si in dr cheltschte Monet, Juli un Augschte, znacht chenne aabe goh bis zum Gfrierpunkt, am Dag derno aber wider uf rund 25 °C styge. Dermorge un zoobe het s bsundersch im Winter als Tämperaturgimp vu iber 20 °C in wenige Stund. Im Binnehochland chaa s wäg dr große Hechine znaacht sogar Froscht gee un sälten au Schnee. Am Dag isch s dert nit ganz eso haiß wie in dr Wieschti. In dr Kalahari isch s ähnli wie in dr Namib. S het e weng mee Niderschleg, aber allno sälte, wie s fir Wieschtine normal isch.
S Klima vu drAtlantikkischte wird dur dr chalt Benguelastrom bstimmt. Dää chielt dr Sidweschtwind stark ab, wu s zmaischt het, was dur Kondensation d Bildig vu Rägewulke verhinderet un regelmäßig e dichte Nääbel bringt. Im Summer isch s ender chiellächt un in dr Wintermonete zum Dail au am Dag rächt chalt. D Wassertämperatur chunnt sälten uf iber 15 °C.
Dr Caprivi-Straife isch dergege bregt vu zmaischt sichere Niderschleg in dr Rägezyt. Doderdur het s dert en uusdehnt Flusssischtem un e subtropische Savannewald. D Luftfychtigkait isch do, im Gegesatz zue dr andere Landesdail, relativ hoch.
Im zäntrale Hochland, wu dr grescht Dail vu Namibia umfasst, herrscht Summerräge vor, des haißt mit uuregelmäßige, aber zum Dail au seli heftige Rägefäll zwische Novämber un April. Dr usserscht Side lyt dergege im Winterrägebiet, Rägefäll het s dert, wänn iberhaupt vor allem in dr Monet Juni und Juli. D Rägefäll näme vum Side mit unter 50 mm pro Johr dytli zue in Richtig Nordoschte mit bis zue 600 mm pro Johr, regionali Druckeperiode vu mehrere Johr sin aber nit uusgschlosse.
Wäg dr bsundere klimatische Verhältnis isch Landwirtschaft im Land nume yygschränkt megli: im Hochland vor allem Viizucht (im Norde ender Rinder, im Side ender Schof un Gaiße), im relativ rägeryche Norden au Ackerböu.
Bevelkerig
Namibia isch extrem dinn bsidlet. No dr Mongolei giltet Namibia as dr am dinnschte bsidlet unabhängig Staat vu dr Ärd. D Bevelkerig isch kunzäntriert uf wenigi Stedt un dr fruchtbar Norde vum Lande. Rund 44 Brozänt vu Lyt läben in dr Regione Omusati, Oshana, Ohangwena un Oshikoto.
Insgsamt het Namibia anne 2011 rund 2,113 Millionen Yywohner ghaa, 1991 rund 1,4 Millione.
Sproche
Di hitige Namibier ghere zue unterschidlige Velker, wu in e baar Velkerwanderige zwisch em 16. un 18. un wider im 19. un 20. Johrhundert in s Biet yygwanderet sin. Die Vylfalt in dr Bevelkerig spieglet si au in dr Sproche, wu gschwätzt wäre. Mit dr Bantusproche, dr Khoisan-Sprochen un dr indogermanische Sproche git s drei großi Sprochgruppe mit insgsamt 26 Ainzelsproche:[2]
Die drei indogermanische Sproche Afrikaans (180.000), Änglisch (350.200) un Dytsch (11.200).
Offiziälli Amtsproch isch hite nume Änglisch.
Religion
Dur d Missionierig in dr Kolonialzyt sin rund 87 Brozänt vu dr Namibier Chrischte,[3]. Vu däne sin 50 Brozänt Lutheraner, 20 Brozänt Katholike, fimf Brozänt Reformierti (Mitglider vu dr Niderländische Reformierte Chilche) un fimf Brozänt Anglikaner. Di ibrige Chrischte verdaile si uf anderi chlaineri Chilche wie Baptischte, Adventischte, neiaposchtolischi Chrischte oder d African Methodist Episcopal Church.
Di andere 13 Brozänt vu dr Yywohner, vor allem San, Himba un Caprivianer, sin Aahänger vu draditionälle afrikanische Religione.
Gschicht
Friezyt
Vu dr hitige Velker im Biet vum hitige Namibia sin allwäg zerscht vor rund 2500 bis 2000 Johr d San vu Zäntral- oder sogar Nordafrika zuegwanderet. Z Namibia sin aber au Felsgravure gfunde, wu uf e dytlig elteri Bsidlig wie 2000 Johr hiiwyse: d Felsmolereie z Twyfelfontein sin vermuetlig iber 10.000 Johr alt. Die Gravure chenne aber nit sicher dr San zuegordnet wäre. D Felsmolereie, wu aidytig vu dr San sin, sin zum Dail dytlig iber 1000 Johr alt un erscht im 19./20. Johrhundert hän si dermit ganz ufhgert.
Im Zug vu dr afrikanische Nord-Sid-Velkerwanderig sin zwisch em 17. und 18. Johrhundert us em Betschuanaland (hite Botswana) zerscht d Herero, wu zue dr Bantu ghere un Vii zichte, im 19. Johrhundert derno us dr Kapprovinz d Nama un d Afrikaner uf Namibia yygwanderet. Si alli hän gege d San e Vernichtigsfäldzug gfiert un die in Richtig Oschte in d Kalahari-Wieschti abdrängt, wu si uf e Wildbyterwirtschaft reduziert wore sin. Dert läbe d San au hit no – vu dr Regierige vu Sidafrika, Botswana un Namibia mee duldet wie gärn ghaiße, wel si si bishär allne Versuech vun ere „Zivilisierig“ widersetzt hän.
Di erschte Europäer in dr Region sin d Portugiese gsii (Bartolomeu Diaz, 1488). Si hän e Kolony grindet, wu aber no kämpferische Ussenandersetzige mit dr Khoi Khoi un ere Strofexpedition vum portugiesische Vizechenig ufgee woren isch.
D Besidlig dur dytschi Yywanderer het guet hundert bis hundertfufzg Johr no dr erschte Yywanderer vu dr hitige Bantuvelker aagfange un zwaihundert Johr no dr Bsidlig vu dr Gegnig am Kap dur d Niderländer (Grindig vu Kapstadt: 1652).
Dytschi Kolonialzyt bis 1915
Wu s em dytsche Chaufmann Franz Adolf Eduard Lüderitz glunge gsii isch, dur Verdreg mit yyhaimische Stammesfierer großi Landstrich z chaufe („Lüderitzbucht“), isch s Land vum Oranje bis zum Kunene anne 1884 zum „Schutzbiet“ Dytsch-Sidweschtafrika un derno zun ere dytsche Kolony erklert wore. Nume d Walvis Bay isch unter britischem Yyfluss blibe. Im Mai 1885 sin di erschte dytsche Beamten yydroffe, dodrunter dr Rychskommissar Ernst Heinrich Göring. Är het mit Hilf vu aasässige Missionar mit dr Herero ne Schutzbindnis gschlosse. Dr Herero isch Schutz vor dr Nama unter em Hendrik Witbooi versproche wore, im Gegezug hän si sich mieße verpflichte, dr Dytsche Handelsfreihait z gwehren un ass si ohni dytschi Zuestimmig kai Land verchaufe.
D Nooricht vu sagehafte Diamantfund het e regelrächti Goldgreberstimmig im dytsche Chaiserrych uusglest. Z Lüderitzbucht het mer d „Klippekies“, wie d Diamante gnännt wore sin, im Sand vum Strand un vu dr Diine in dr Wieschti chenne uflääse. Dr doderdur uusglest Zuzug vu Händler un Farmer un dären ihri Landnahm isch uf allmee Widerstand vu dr yyhaimische Herero un Nama gstoße. Gege s brutal Vorgoh vu dr Siidler hän si vor allem d Herero gwehrt. Wel ihri wirtschaftli Situation am Änd vum 19. Johrhrundert als schlächter woren isch, sin d Herero zwunge gsii all mee Land z verchaufe un si hän schließli mieße bi dr Siidler mieße as Daglehner schaffe. D Konflikt zwische dr Siidler un dr yyhaimische Bevelkerig hän dur dr Kapitän vu dr Herero, dr Samuel Maharero, un dr Gouverneur vu Dytsch-Sidweschtafrika dr Theodor Leutwein, nit chenne glest wäre. Schließlighän di Dytsche ne Kolonialchriege gege d Herero un d Nama aagfange, wu vu 1904 bis 1908 gangen isch un zue me Vernichtigschrieg woren isch, wu schetzigswys 60.000 bis 70.000 Manne, Frauen un Chinder s Lääbe gchoschtete het.[4]
Dr Hererochrieg
Im Jänner 1904 isch s unter em Samuel Maharero zue me Ufstand vu dr Herero chuu. Mit insgsamt rund 15.000 Mann unter em Generalleutnant Lothar von Trotha isch dr Ufstand vu dr Herero bis zum Augschte 1904 in dr Schlacht am Waterberg nidergschlaa wore. Dr grescht Dail vu dr Herero isch druf in di fascht wasserlos Omaheke-Wieschti gflichtetet. Dr von Trotha het die Wieschti abriigle loo un d Flichtling vu dr wenige Wasserstelle, wu s dert ghaa het, verlage loo, doderdur sin Döuserti vu Herero mitsamt ihre Familie un Rinderhäärde verdurschtet. Im sognännt „Vernichtigsbefähl“ het dr von Trotha dr Verjagte mitdaile loo: „Die Herero sind nicht mehr deutsche Untertanen. […] Innerhalb der deutschen Grenze wird jeder Herero mit oder ohne Gewehr, mit oder ohne Vieh erschossen, ich nehme keine Weiber und keine Kinder mehr auf, treibe sie zu ihrem Volke zurück oder lasse auch auf sie schießen.“[5] Die, wu iberläbt hän, sin entaignet wore, in Konzentrationslager gsperrt un zue Zwangsarbet zwunge wore. Die Misshandlige, d Mangelerhnehrig un di schlächte hygienische Bedingige in dr Lager hän in däre zwoote Phase vum Velkermord an dr Herero zum Dod vu dr Helfti vu allne Gfange gfiert.[4]
Dr Nama-Ufstand
Im Aaschluss an dr Hererochrieg sin im Oktober 1904 im Side vum Land d Witbooi – en Orlam-Stamm, wu im Hererochrieg no uf dr dytsche Syte kämpft ghaa hän, ufgstande gege di dytsch Herrschaft. Däm Ufstand hän si d Fransman-Nama aagschlosse. No dr Kapitulation vu dr Witbooi 1905 hän d Nama dr Guerillakampf unter em Simon Kooper un em Jakobus Morenga bis 1908 wytergfiert, was däm Ufstand dr Name Namaufstand gee het.
Erschte Wältchrieg
Noch em Uusbruch vum Erschte Wältchrieg het dr Gouverneur Theodor Seitz am 7. Augschte 1914 di allgmain Mobilmachig vu dr Druppe ghaiße. S isch zue verschidene Gfächt mit dr Unionsdruppe vu Sidafrika chuu, aber au zue Ussenandersetzige mit dr Portugiese z Angola. E baar Bureverbänd vu Sidafrika, wu gege ihir Regierig kämpft hän, sin zum Dail ussenandergschlaa wore un hän si iber dr Oranje zruggzoge go si dr dytsche Druppe aazschließe. D Sidafrikaner sin zum Dail seli rigoros mit dr dytsche Zivilbevelkerig umgänge un hän bi ihre erschte Invasionsversuech zerscht nume gfangeni Manne, ai Monet speter aber au Frauen un Chinder in Konzentrationslager uf Pretoria un Pietermaritzburg verschlaipft Am Aafang vum Chrieg isch s dr dytsche Druppe glunge, dr Sidafrikaner schwäri Verluscht byzfiege, si hän aber bal an Bode verlore un hän schließli mießen ufgee.[6]
Am 9. Juli 1915 hän dr Kommandeur vu dr Schutzdruppe, dr Oberschtleutnant Franke, un dr chaiserli Gouverneur Seitz un dr Generaloberkommandeur vu dr Sidafrikanischen Union Louis Botha e Waffestillstandsverdrag unterzaichnet, wu faktisch e Kapitulation gsii isch.
Sidafrikanischi Verwaltig
Dytsch-Sidweschtafrika isch im Erschte Wältchrieg vu Sidafrika bsetzt un dur e Bschluss vum Velkerbund anne 1920 dr Sidafrikanischen Union as Mandatsbiet zuedailt wore. Dr sidafrikanische Verwaltig isch s derno glunge, dr friejer stark dytsch Yyfluss noohaltig z reduziere un Namibia z „sidafrikanisiere“ – mitsamt dr Uusdehnig vu dr Apartheidsbolitik uf s Mandatsbiet. Des het noch em Zweete Wältchrieg e Hufe, aber umesuschtigi Versuech vu dr UNO uusglest, Sidafrika s ehmolig Velkerbundmandat z entzie; des het d UNO-Vollversammlig gforderet, wel Sidafrika syne Informationspflichte iber s Biet gegeniber em Gremium nit noochuu isch.[7] Erscht wu dr International Grichtshof z Den Haag 1971 di sidafrikanisch Verwaltig fir illegal erklert ghaa het, het Sidafrika 1972 zuegstimmt, ass Sidweschtafrika noch ere gwiise Ibergangszyt in d Unabhängigkait entloo wird.
S Verhalte vu Sidafrika isch aber au z Sidweschtafrika sälber allmee uf Widerstand gstoße, wu vu dr internationale Staategmainschaft unterstitzt woren isch. D Entschaidig vum Internationale Grichtshof het däm Widerstand di gwinscht Legitimation gee, wu emänd derzue gfiert het, ass di vu dr Ovambo drait un allwäg vu dr Sowjetunion finanziäll unterstitzt Unabhängigkaitsbewegig SWAPO 1973 vu dr UNO s Ellaiverdrättigsrächt fir Namibia zuegsproche kriegt het.
Fir d Apartheidsbolitiker z Sidafrika het ihri Angscht vor eme villicht kommunistische oder sozialistische Nochberstatt grächtfertigt, ass si johrzenhtlang Chrieg gege in- un uusländischi Apartheidsgegner un Befreiigsbewegige z Namibia un z Angola gfiert hän. Dr Pieter Willem Both, wu dodmol Verdaidigungsminischter gsii isch, het am 6. Septämber 1978 uf em Barteidag vu dr Nasionale Party z Bloemfontein vor dr Ibernahm vum Biet vu Sidweschtafrika dur e 7500 Mann starki UN-Yysatzgruppe gwarnt un dr meglige Etablierig vun ere „marxistische Fyndmacht“ dur d SWAPO, wu in e „Marxischte-Staat“ an dr Gränze zue Sidafrika chennt minde.[8]
Dr Chrieg het 1988 ufghert mit em Waffestillstand zwische Sidafrika un Angola un dr Vorberatig vu Wahle z Namibia. Dr grescht Dail vu dr iber 60.000 Flichtling, wu 1963 bsi 1989 in SWAPO-Lager z Angola, Sambia un Tansania gläbt ghaa hän, sin no 1990 repatriiert wore.[9] Au ne Hufe angolanischie Burgerchriegsflichtling sin dert in s Land chuu.
Unabhängigkait
Am 21. März 1990 isch Namibia, noch ere iber 100-jehrige Främdbstimmig, unabhängig wore. Im Aaschluss isch dr SWAPO-Fiehrer Sam Nujoma mit eme dytlige Mee zum Bresidänt gwehlt wore un het s Land drei Amtsperiode lang regiert. Di demokratische Oppositionsbarteie sin unterenand verstritte blibe un spiile im bolitische Lääbe vu Namibia kai großi Roll. E vierti Amtsperiod isch no dr namibische Verfassig nit megli gsii, sällewääg isch 2004 dr bishärig Minischter fir Landfroge, dr Hifikepunye Pohamba, au ne Ovambo un SWAPO-Mitglid, zum zweete Bresidänt gwehlt wore. Am 21. Merz 2005 isch er z Windhoek veraidigt wore. No zwoo Amtsperiode isch Ändi 2014 dr Hage Geingob, e Damara un syt 2007 SWAPO-Vizebresidänt, mit 86,7 Brozänt vu dr Stimme zum neie Staatsbresidänt gwehlt wore.
Verwaltigsgliderig
Namibia isch in vierzee Regione un die in Wahlkrais (constituencies, insgsamt 121).
Klaus Dierks: Chronologie der namibischen Geschichte. 2. Uflag. Klaus Hess Verlag, Göttingen 2003. ISBN 3-933117-52-6
Rolf Hennig: Wildland Südwestafrika. Landbuch-Verlag, Hannover 1978, ISBN 3-7842-0187-3.
Klaus Hüser u. a.: Namibia. Eine Landschaftskunde in Bildern. Klaus Hess Verlag, Göttingen/Windhoek 2001, ISBN 3-933117-14-3 (= Edition Namibia; Bd. 5)
Thomas Keil: Die postkoloniale deutsche Literatur in Namibia (1920–2000). Dissertation, Universität Stuttgart, 2003 (Volltext)
Norbert Kleinz: Deutsche Sprache im Kontakt in Südwestafrika. Der heutige Gebrauch der Sprachen Deutsch, Afrikaans und Englisch in Namibia. Steiner, Stuttgart 1984, ISBN 3-515-04049-8 (= Deutsche Sprache in Europa und Übersee; Bd. 9).
Henning Melber: Understanding Namibia. The Trials of Independence. Hurst & Co., London 2014. ISBN 978-1-84904-411-0
Henning Melber: Namibia. Grenzen nachkolonialer Emanzipation. Brandes und Apsel, Frankfurt am Main 2003. ISBN 3-86099-784-X
Toubab Pippa: Von der Bosheit im Herzen der Menschen. Hendrik Witbooi und die schwarz-weiße Geschichte Namibias. Löhrbach 2004. ISBN 3-922708-31-5
Beate Tito: Auf Farmen in Südwest. Landbuch-Verlag, Hannover 1980, ISBN 3-7842-0236-5.
Johannes Paul: Deutsch-Südwestafrika (PDF; 4,3 MB). In: Handwörterbuch des Grenz- und Auslandsdeutschtums Band II, Seite 262–278. Hrsg. Carl Petersen, Otto Scheel, Paul Hermann Ruth und Hans Schwalm. Ferdinand Hirt Verlag, Breslau 1936.
Heinrich Vedder: Das alte Südwestafrika: Südwestafrikas Geschichte bis zum Tode Mahareros 1890. Berlin 1934 (Nachdruck: SWA Wissenschaftliche Gesellschaft, Windhoek 1985, ISBN 0-949995-33-9 und weitere Auflagen)
Namibia. Fakten und Daten|Konrad-Adenauer-Stiftung e. V., Windhoek 2009
Namibia. Themenheft der Zeitschrift: Die Erde. 133. Jg. 2002, Heft 2
Nicole Grünert: Namibias faszinierende Geologie. Klaus Hess Verlag, Göttingen 2003. ISBN 99916-747-7-2
↑ 4,04,1Dominik J. Schaller: Kolonialkrieg, Völkermord und Zwangsarbeit in „Deutsch-Südwestafrika“. In: Dominik J. Schaller u. a.: Enteignet, Vertrieben, Ermordet – Beiträge zur Genozidforschung. Chronos, Zürich 2004.
↑Jan-Bart Gewald: The Great General of the Kaiser. In: Botswana Notes and Records. Band 26, S. 74
↑Wilfried Westphal: Geschichte der deutschen Kolonien. Gondrom, Bindlach 1991, ISBN 3-8112-0905-1, S. 306.
↑Ernesto Che Guevara: Ausgewählte Werke in Einzelausgaben. Band 4: Schriften zum Internationalismus. S. 157, s. Fußnote 72.
↑SAIRR: Survey of Race Relations in South Africa 1978. Johannesburg 1979, S. 525
↑C. A. Williams: Exile History: An Ethnography of the SWAPO Camps and the Namibian Nation. Dissertation, Univ. of Michigan 2009 [1]